Kun je een versterker vinden die alle mogelijke streamingopties bezit, ook cd’s en draaitafels lust, én dan ook nog compenseert voor de akoestiek? Jawel, zegt Yamaha, die als toemaat met deze R-N803D ver onder de kaap van duizend euro blijft.
Yamaha R-N803D
De R-N803D is een versterker die we al sinds vorig jaar in het vizier hebben, sinds een preview-presentatie op de EISA Convention in Antwerpen. Het heeft wat langer geduurd om het apparaat in de testruimte te krijgen, maar geen erg: het toestel ligt ook nog maar sinds kort effectief in de winkel.
Er zijn verschillende zaken die de R-N803D interessant maken. Om te beginnen is het een zeer volledige stereoreceiver die naast een ingebouwde radiofunctie het streamingplatform van Yamaha bevat. Deze MusicCast-functie kennen we door en door vanwege eerdere tests van soundbars en AV-receivers, maar op een echt stereoproduct hadden we het nog niet ontmoet. Nog intrigerender zijn de vier letters YPAO aan de voorkant. Dit is het kamercorrectiesysteem dat Yamaha al jaren inbouwt op zijn AV-receivers, dat hier in een stereo-modus werkt. Aangezien we de kamereigenschappen als zeer bepalend voor de klank beschouwen, vinden we het een zeer interessant gegeven. Het kan dus heel wat, deze Yamaha R-N803D. Maar doet het dit ook goed?
Een scheutje retro
Dat de R-N803D een Yamaha is zie je meteen. Net zoals de andere stereoproducten van het Japanse merk heeft deze receiver een wat retro-aandoend design met veel knopjes. Yamaha is graag heel consequent qua design, waardoor je bij de R-N803D goed moet kijken om het onderscheid te zien met bijvoorbeeld de goedkopere R-N602.
We houden in het bijzonder van die vier grote, platte draaiknoppen onder de centrale display van de R-N803D. Zowel vanwege het visuele als wat je er mee kunt doen. Het is ook zeer old-school om een treble-, bas-, balance en loudness-knop prominent aan te bieden. Direct onder dat schermpje zijn daarnaast tien kleine toetsen voorzien, om je maar een eentje te geven hoe dichtbevolkt de voorkant wel is. Normaal houden wij wat meer van strakke lijnen met weinig onderbrekingen, maar het moet gezegd worden dat de voorkant van de R-N803D ondanks de vele toetsen niet rommelig of druk oogt. Het zit hem in kleine dingen die toch voor rust zorgen, zoals de knoppen die qua tint perfect bij de rest passen en de symmetrisch opbouw van het bedieningsvlak.
De R-N803D is beschikbaar in het zilver – vinden wij de mooiere – of een zwarte uitvoering uit geborsteld metaal, dat wel vettige vingers snel toont. Kijken maar niet constant aanraken is dus de boodschap. De R-N803D past qua design trouwens perfect bij de CD-S700-speler die Yamaha meeleverde voor de test.
Yamaha R-N803D: Spectaculair veelzijdig
De R-N803D is ontworpen om het ene audiotoestel in de kamer te zijn. Los van de speakers, uiteraard. Maar het kan ook het fundament van een groter muzieksysteem zijn. Het is een receiver anno 2018, met heel veel functionaliteit ingebouwd en heel wat aansluitingen. Op streamingvlak profiteert de R-N803D van de maturiteit van het MusicCast-platform, waarover we het zo dadelijk uitgebreid zullen hebben. Ben je meer van de fysieke bronnen, dan zit je ook goed bij dit apparaat.
De achterkant oogt misschien niet overvol, maar als je begint te tellen realiseer je pas hoeveel ingangen de R-N803D bezit. Er zijn bijvoorbeeld vijf analoge cinch-paren, waarvan één paar bestemt voor een platenspeler en eentje specifiek voor een cd-speler. Twee optische en twee coaxiale ingangen staan dan weer klaar voor digitale bronnen. Yamaha suggereert daarbij dat je de R-N803D kunt aansluiten op je tv. Dit hebben we niet getest, dus we kunnen niet zeggen of de verwerking van een digitaal signaal via de optische ingang voldoende snel gebeurt dat er geen lipsync-problemen ontstaan. Omdat dit het D-model is van de 803 is er een antenne-aansluiting voor de DAB+. Maar er is ook een FM-ontvanger, mocht je hunkeren naar analoge radio-uitzendingen. Radioliefhebbers trouwens nog een optie: internetradio.
Je kunt twee paar luidsprekers koppelen aan de R-N803D en ze afzonderlijk schakelen via de remote, vooraan op de receiver of via de app. Het is ook mogelijk om één paar luidsprekers te bi-ampen. Er is een subwoofer-uitgang zodat je bijvoorbeeld een set boekenplankspeakers kunt uitbreiden met een sub, voor een vollere weergave. Via de MusicCast-app stel je de cross-over in. Het lijstje ingangen wordt vervolledigd met een USB-poort aan de voorkant. Het levert genoeg stroom voor een SSD en kan je smartphone opladen. De muziekbestanden die je hierlangs aanlevert kun je selecteren via de MusicCast-app.
Over MusicCast gesproken
Het is nu al twee jaar geleden dat Yamaha MusicCast introduceerde als Hun streamingplatform. Inmiddels is het aanwezig op nagenoeg elk Yamaha-apparaat, zowel bij toestellen voor surround- als voor stereoweergave. Best interessant, want MusicCast is ook een multiroomplatform. Dat betekent dat je in de MusicCast-app alle compatibele apparaten ziet verschijnen en bedient. Dat klinkt als het inmiddels wijdverspreide multiroom-recept en dat klopt ook. Maar er zijn wel wat zaken die MusicCast onderscheiden van de rest van het speelveld. Zo is MusicCast van de grond af ontworpen om ook rekening te houden met aangesloten bronnen zoals cd-spelers en draaitafels. Als je een toestel selecteert, zie je alle ingangen – streaming en fysiek – gewoon naast elkaar verschijnen. Dat klinkt evident, maar bij veel rivalen worden die fysieke ingangen vaak stiefmoederlijk behandeld. In bepaalde gevallen kun je bij andere toestellen met hun streaming-app zelfs niet overschakelen naar fysieke bronnen, maar moet je daarvoor naar de afstandsbediening grijpen. Dat ondervonden we bijvoorbeeld bij de Auralic Polaris. Dat is zeker niet optimaal.
Yamaha doet dat veel beter met de MusicCast-app, die in het geval van de R-N803D niet minder dan 21 bronnen aanbiedt. Voor wie al in paniek raakt: de app laat toe dat je ongebruikte bronnen onzichtbaar maakt, zodat de app enkel relevante diensten en ingangen toont. Een slimme zet die rekening houdt met leden van het gezin die misschien geen zin hebben in een uitgebreide cursus ‘hoe speel ik muziek af?’.
Het mooie is ook dat MusicCast in staat is om deze fysieke bronnen door te sturen naar andere compatibele Yamaha-apparaten, iets dat alweer bij andere platforms (zoals Sonos) toch net wat omslachtiger is. Deze eigenschap hebben we al gedemonstreerd gekregen, maar hebben we door gebrek aan een tweede MusicCast-toestel niet zelf getest.
De MusicCast-app toont het mooist op een scherm van een 9 à 10-inch tablet in de liggende oriëntatie. Maar de interface is flexibel genoeg om ook op een kleinere tabletscherm of smartphonedisplay overzichtelijk te tonen. Wat we goed vinden aan deze app is dat het alles ruim en helder presenteert, met iconen die voldoende groot zijn dat je ze raakt – ook ’s avonds laat of na een glaasje of twee wijn bij je luistersessie. Ook het scherm met de MusicCast-apparaten toont elk toestel duidelijk, met een groot beeld die je ook zelf kunt bepalen.
Als je een dienst selecteert op een iPad-scherm, deelt het scherm zich in twee op. Links blijven bronnen staan, rechts navigeer je door de keuzes van de gekozen dienst. Op zich prima, maar soms is er te veel informatie vanuit een streamingdienst om echt mooi te presenteren op die beperktere oppervlakte. Op dat moment is de app op de smartphone toch iets helderder, aangezien elke stap bij het navigeren van een dienst gewoon schermvullend verschijnt.
Bij deze (en voorgaande tests van Yamaha-apparatuur) gedroeg de MusicCast-app zich altijd treffelijk. Er is duidelijk aan gewerkt om het vooral in kleine details te verfijnen. Sinds de verruiming van het aantal ondersteunde streamingdiensten hebben we niet langer het gevoel dat we beperkt zijn bij het luisteren. Qobuz, Tidal, Spotify en Deezer zijn aanwezig en MusicCast speelt ook de meeste muziekformaten af, incluis hi-res PCM en DSD. De verwerking van digitale stromen gebeurt via een SABRE 9006AS van ESS, wat eerder een mainstream dan premium-DAC-chip. Je kunt trouwens ook zonder MusicCast draadloos streamen naar de Yamaha-versterker, want Bluetooth en AirPlay zijn present. Uniek aan MusicCast-apparaten is dat de R-N803D ook een Bluetooth-zender bevat, zodat je 's avonds draadloos kunt luisteren op een Bluetooth-hoofdtelefoon.
YPAO
Stereosystemen met meetsystemen zijn er nog. Denk maar aan Lyngdorf-versterkers, de ELAC EA101EQ-G of de Micromega M-One 150 die we binnenkort ook gaan testen. De aanwezigheid van YPAO op de R-N803D is dus geen totale verrassing. Maar het is toch nog voldoende zeldzaam om bijzonder te vinden, zeker op een receiver die zo traditioneel overkomt. Nu ja, op MusicCast na, dan.
YPAO staat voor Yamaha Parametric Acoustic Optimizer en is al jaren aanwezig op AV-receivers van de Japanners. In de praktijk is er een groot verschil met systemen als Audyssey of Dirac, die je bij concurrenten terugvindt: je voert maar één meting uit en die duurt ook maar een minuutje. Zo ook bij de R-N803D. Je steekt de meegeleverde microfoon in op de YPAO-ingang aan de voorkant, plaatst 'm op oorhoogte op je luisterplek en voert de test uit; heel snel gedaan. Mocht er iets fout gaan, dan krijg je via de display een foutcode die je moet opzoeken in de handleiding. Gaat het goed, dan krijg je de geruststellende boodschap: “No warming”. Bij AV-receivers heb je het voordeel dat ze aan tv’s hangen en uitgebreider kunnen communiceren via het grote scherm, hier verloopt het noodgedwongen via de kleinere display op het toestel zelf. Op zich volstaat dat, al is het misschien wel interessant als ook de YPAO-meting via de MusicCast te sturen zou zijn. Via de MusicCast-app kun je wel daarna vergelijken wat het effect van de kamercorrectie is. Een kleine schuifknop in de instellingen van de R-N803D laat je snel YPAO in en uitschakelen.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld de ELAC-versterker, kun je bij YPAO achteraf nog wat ingrijpen. Via de instellingen in de MusicCast-app kun je nog levels van speakers aanpassen en de afstanden van je luisterplek naar de twee speakers. Het is niet ingrijpen op de correctiecurve, zoals bij meer gesofistikeerde kamercorrectiesoftware kan, maar toch een handigheid. We horen daarnaast bij Yamaha dat in de toekomst er meer YPAO-parameters aanpasbaar zullen zijn via de app.
Een pluspunt is dat je YPAO apart kunt instellen voor een A- en B-set van speakers, dus potentieel twee ruimtes optimaliseren. Als je een 2.1-opstelling hebt met subwoofer, kun je de functie ook hierop laten optimaliseren.
Onderaan de instellingen vind je twee opties: Equalizer en YPAO Volume. Het eerste vonden we een interessante om ingeschakeld te laten. Het deed ‘Around the World’ van Daft Punk (via Qobuz) iets minder dof klinken en het handgeklap frisser. YPAO Volume – een compressiefunctie om muziek evenwicht te laten klinken bij lage volumes – vonden we bij een normaal luistervolume dan weer minder aan te raden.
Afrobeat
We hebben de R-N803D een tijdje op bezoek gehad. De receiver gebruikten we met de Q Acoustic 3050 (een betaalbare speaker) en de Focal Sopra N°2 (een high-end product). Twee extremen, mag je gerust zeggen, maar op zich had de Yamaha er weinig last van. Negeer even de 2 x 160 Watt die de fabrikant hoog in de specificatielijst zet, de realistische output van de R-N803D bij belasting over de twee kanalen en over het frequentiebereik is 100+100 Watt. Voor een doorsnee woonkamer ruim voldoende. We hadden de R-N803D trouwens nog graag in 2.1 willen opstellen, maar helaas bleek dat niet mogelijk door een defecte subwoofer. Mocht na het verschijnen van deze test nog een 2.1-test mogelijk zijn, dan vullen we aan.
Laten we het meteen hebben over de invloed van YPAO. In onze testruimte is er een lichte room mode rond 70 Hz en wat reflectie van enkele ramen. Dat laatste is moeilijker om met een systeem als YPAO weg te nemen, maar opvallend was dat het er wel in slaagde om de negatieve effecten te verminderen. Concreet, terwijl we luisterden naar Daft Punk, was de muziek iets snediger en helderder met YPAO ingeschakeld en stond de muziek centraler in de kamer.
De keerzijde was dan weer dat die wollige, luide bas verdween, wat bij A/B-testen de geoptimaliseerde klank een beetje dun deed klinken. Maar dat is eigenlijk een perceptieprobleem omdat je zit te vergelijken. Het is wel goed dat je naar eigen smaak YPAO kunt in/uitschakelen. Als we luisterden naar de afrobeat van M – Lamomali, en vooral bij het nummer ‘Bal De Bamako’, vonden we de YPAO-weergave weliswaar meer evenwichtig maar ook iets vlakker dan zonder YPAO. Persoonlijk zou ik het daarom fijner vinden als de YPAO-schakelaar direct toegankelijk is via het equalizer-icoontje naast de volumeregeling in de MusicCast-app.
Tijdens het testen merkten we ook hoe aangenaam het is dat je werkt met een receiver die gewoonweg alle bronnen aankan en zich vlot laat bedienen. Een plaat beluisteren, streamen via Qobuz, eigen hi-res bestanden afspelen, het gaat allemaal heel vlot. De hoge kwaliteit van de MusicCast-app heeft daar absoluut mee te maken. Als je in een sessie veel naar muziek luistert, heb je nooit het gevoel dat de versterker een belemmering vormt. De R-N803D gaat als het ware uit de weg, zodat je honderd procent kunt concentreren op je muziek.
Klankmatig maakt de R-N803D geen uitgesproken keuzes (behalve bij de phono-ingang die onze Miracord 90 iets warmer deed klinken). In alle andere gevallen dikt het bassen niet aan (we hadden de neiging om die bas-knop vooraan toch lichtjes te verdraaien) en geeft vooral alle ruimte aan het middengebied, waardoor individuele instrumenten vaak prettig en realistisch overkomen. Het allerfijnste hoogdetail dient het wat minder op, zelfs niet op onze Sopra’s, maar dat is ook een eigenschap die andere versterkers net vermoeiend kan doen klinken. Het is een vriendelijke jongen dus, deze R-N803D. Meestal is dat een plus, al hunkerden we bij heftige electronische muziek soms wel naar iets meer snelheid. Een groot voordeel bij dit alles: je gaat niet snel in de problemen komen bij het combineren met speakers. De R-N803D kan met alles wel. Onze persoonlijke voorkeur zou zijn om er iets warmere bij te nemen, maar dat is smaak.
Conclusie
Zoek je één klassiek gevormd audiotoestel voor je woonkamer dat eigenlijk alles kan? Dan zit je bij de R-N803D aan het goede adres. Het is gewoonweg een ijzersterk concept, dat gedragen wordt door het uitstekende MusicCast-platform en de bijhorende gebruikersvriendelijke app. Alles kun je vanuit deze app, incluis overschakelen naar de draaitafel. Ondanks zijn alles-in-één-aanpak heeft Yamaha nog plaats gevonden voor een degelijk en krachtig versterkergedeelte die bij nagenoeg elke speaker past en easy listening voorop zet.
Yamaha R-N803D
€ 899 | www.yamaha.com
Beoordeling 4 op 5
