Tiglon is een in Nederland redelijk onbekend Japans high-end bedrijf dat luidsprekerstands, vibratiedempers en audiokabels bouwt. Het merk introduceerde een nieuwe technologie om kabels te voorzien van een effectieve bescherming tegen EMI. Als een totale verrassing werd een netkabel uit het assortiment van deze fabrikant rechtstreeks vanuit Japan naar de luisterruimte gezonden. Japan is het audioland pur sang. Een belangrijke reden om dit soort gespecialiseerde producten serieus te nemen.
De werking en invloed van netkabels
Netkabels (of power cables) spreken tot de verbeelding. In een eerder artikel werd al ingegaan op de theorie achter power cables. In kabels is geen enkele vorm van voodoo of bovennatuurlijke verschijnselen. Er is vanaf de jaren dertig een immense hoeveelheid literatuur beschikbaar over hoe kabels werken. Gewoon natuurkunde en een stukje wiskunde. Niet alle kabels in hifiland worden gebouwd volgens het theoretisch optimale model. Dat maakt dat kabels heel verschillend kunnen reageren. Wat in ieder geval heel duidelijk is geworden, is dat kabels en andere accessoires direct na het aansluiten een eventuele meerwaarde of verbetering overtuigend moeten kunnen laten horen. Het werkt niet door weken te gaan luisteren om vervolgens te roepen dat er met veel moeite een klein beetje verandering waarneembaar is. Op zo’n moment is het niet zinvol om daar geld aan uit te geven.
Problemen
Je kunt fabrikanten van netkabels mijns inziens nauwelijks nageven dat ze innovatief bezig zijn. Heel kort door de bocht (zie verder de eerdere publicatie over power cables) zijn veel power cables zelf een immense bron van storing. Deze kabels bevinden zich zeer dicht in de buurt van gevoelige apparatuur en andere analoge kabels. Ze veroorzaken meetbare elektromagnetische velden. Die velden stralen in op alle apparatuur en andere kabels in de omgeving. Daarnaast zuigen power cables ook allerlei storingen op uit de omgeving. Die worden ook doorgesluisd naar de aangesloten apparatuur.
In het algemeen zijn vrijwel alle power cables zonder vormen van afscherming of andere maatregelen om straling te blokkeren en/of te ontvangen waardeloos. Je kunt dan net zo goed de bekende zwarte en bijgeleverde netsnoeren gebruiken. Sommige daarvan zijn om technische redenen, die hier niet verder besproken worden, nog beter dan een aantal zogenaamde ‘audiofiele’ netkabels. Dus, haal zulke kabels voor een demo in huis, zaag ze door en ga op zoek naar technologie die bijdraagt aan het verminderen van de hierboven beschreven problematische effecten.
Tiglon
Hier en daar zie je de toepassing van al tachtig jaar bekende technieken om die storingen een beetje te kunnen onderdrukken. Tiglon verdient in ieder geval de eer om een innovatieve oplossing te bieden voor elektromagnetische instraling. Dat is over het algemeen een van de grotere problemen met netkabels. Tiglon is een Japans bedrijf dat in 2006 startte met een luidsprekerstand van magnesium (MGT series). In de literatuur zijn verschillende studies bekend over de mechanische dempingcapaciteit van metalen en keramische materialen. Zo heeft magnesiumlegering type AZ31B-F een waarde van 10 ? at 0.1 ?ys(%). Materialen zoals koper, aluminium en staal zitten allemaal onder de 5. Het is dus geen gek idee om vibratiedempende luidsprekerstands, racks en ‘dempende’ isolatoren (vibration damping devices) voor onder audiocomponenten, gebaseerd op magnesiumlegeringen, te gaan bouwen.
Maar, magnesium heeft nog een andere geweldige eigenschap in de vorm van het dempen van elektromagnetische velden. Een belangrijke productgroep van het bedrijf zijn allerlei audiokabels, die magnesium shields gebruiken om EMI te dempen. Tiglon heeft een patent op deze toepassing. Inhoudelijk gaat het om een magnesium bevattend flexibel ‘shield’ dat rondom de geleiders in de kabel wordt gewikkeld. Het ziet er dus uit als een soort tape, zoals je om het handvat van een tennisracket wikkelt. De ontdekking dat magnesium elektromagnetische golven kan dempen werd eerder gedaan en er zijn wereldwijd diverse onderzoeken beschikbaar. Bekend is hier een onderzoek naar onder andere het effect van diverse legeringen met magnesium naar de dempende werking, waarbij ook naar de relatie tussen de demping en de richting van het elektromagnetische veld is gekeken (2018 Shangyu Gao et al. College of Materials Science and Engineering, Chongqing University, Chongqing, 400045, China.).
Een onderzoek uit 2010 laat ook de relatie zien tussen de kabelarchitectuur en de hoek van instraling. Het geeft aan dat sommige architecturen beter in staat zijn om EMI te onderdrukken en dan ook onafhankelijker zijn van de richting van het elektromagnetische veld. Het patent van Tiglon bevat dus niet de ontdekking dat magnesium elektromagnetische straling blokkeert, maar het gaat om de magnesium bevattende tape. Daardoor is het mogelijk om zo’n netkabel van enige flexibiliteit te voorzien, hetgeen minder zou lukken bij een kabel met een shield van mu-metaal. De Tiglon kabel is dus flexibel, maar ook weer geen voorbeeld van een soepel snoertje.
Tiglon TPL-2000A power cable
De TPL-2000A is volgens Tiglon de beste power cable die het bedrijf kan leveren. Tiglon gebruikt DF-OFC (zuurstofvrij koper), zet het al eerder genoemde magnesium shield in en gebruikt aanvullende shielding om RFI tegen te houden. Middels HSE (Hyper Saturated Energizer), wordt de kabel van tevoren ‘ingespeeld’ en neemt ook de geluidskwaliteit toe. Dat laatste doet een behoorlijke aanslag op het inbeeldingsvermogen van ondergetekende, want voor het ‘inspelen’ is voorzover bekend geen theoretische onderbouwing te vinden. Het ‘inspelen’ gebeurt door een in sterkte wisselende stroom door de kabel te sturen en door middel van hoge frequenties.
De kabel heeft aan beide uiteinden een verdikking. Dat zijn windingen van magnesium tape. Die vormen een mechanisch filter dat van de connectoren afkomstige mechanische energie dempt. Volgens Tiglon zijn kabels zeer gevoelig voor mechanische resonanties. Die hebben invloed op het geluid. De prestaties van de Tiglon kabels zijn dus niet alleen te verklaren door de demping van EMI, maar ook vanwege de door het magnesium veroorzaakte demping van mechanische energie. Het signaal in een kabel wordt, volgens Tiglon, verplaatst volgens de impulswet. Het transport van elektronen veroorzaakt dan micromechanische impulsen (dat zijn botsingen tussen elektronen). De claim van Tiglon is dat vibraties van buitenaf invloed hebben op de elektronen, dus op de aard van die micromechanische impulsen (botsingen) en vervolgens op het geluid. Pucks, spikes en alles dat we onder hificomponenten plaatsen heeft invloed op de werking van de micromechanische impulsen en dus op het geluid. Het is een claim die vraagt om een uitleg hoe vrije elektronen zich bewegen in een geleider en of dit transport invloed ondervindt van externe trillingen.
Het Paul Drude model leert dat het transport de vorm heeft van een zee van op elkaar botsende elektronen. De richting die elektronen krijgen na zo’n botsing is, volgens de theorie, alleen afhankelijk van de lokale temperatuur. Het is interessant om te onderzoeken of externe trillingen ook invloed hebben op die botsingen, of dat per definitie plaatsvindt en of er dan invloed is op het geluid. Leuk promotie onderzoek.
Aan de andere kant kunnen (slecht gebouwde) kabels microfonisch zijn. Als de kabel beweegt dan is een soort knisperend geluid waarneembaar. Maar, het gaat dan over interlinks en microfoonkabels waar een signaal doorheen loopt. Door power cords lopen geen audiosignalen. De kabels van Tiglon zijn in ieder geval fraai en erg degelijk gebouwd en worden geleverd met de Furutech FI-50(R)NCF connectoren, die zijn gemaakt van metaal. Uit onderzoek hier kwam naar voren dat een connector van kunststof gewoon de straling, die bijvoorbeeld een geschakelde voeding in een apparaat opwekt, via de IEC-connector naar buiten gooit. Het afdichten van zo’n connector met een mu-metalen shield was waarneembaar in de geluidskwaliteit. De theorie over het ‘ontsnappen’ en binnenhalen van straling via de connectoren en chassisdelen van audio-apparatuur is onder andere te vinden in een publicatie van Jeffrey P. Mills (Electromagnetic Interference, Prentice Hall). Een power cord met kunststof connectoren staat dus haaks op het theoretische model.
Tiglon TPL-2000A: luisteren
Er was maar een enkele kabel beschikbaar. Dan moet er een keuze worden gemaakt welk component aangesloten gaat worden. De ervaring leert dat voorversterkers, streamers, music servers en converters nog wel eens gevoelig kunnen zijn voor allerlei vormen van storingen. De Tiglon TPL-2000A werd dus aangesloten op een beschikbare DA-converter. De invloed van deze netkabel was eigenlijk meteen waarneembaar. Wat er zeer waarschijnlijk gebeurde was dat er door het uitblijven van bepaalde storingen een stukje ruimte en diepte werd toegevoegd aan de soundstage, waarin geluiden waarneembaar werden die anders verborgen blijven. Je hoort geluid dat in veel andere luistersituaties niet of minder waarneembaar is. Het mooie is dat geluiden dan zeer lang uitsterven en dat zoiets duidelijk volgbaar is, totdat zo’n vaak subtiel geluid achter de ver weggelegen auditieve horizon verdwijnt. Psychoakoestisch gesproken lijkt het dan of de soundstage veel dieper wordt, maar ook breder.
Een bijkomende psychoakoestische waarneming is dat het lijkt of geluidjes duidelijker gedefinieerd worden. Dat is logisch. Als de totale ruisvloer vermindert, dan springen geluiden er duidelijker uit. Een grappig effect is dat je de neiging hebt om het systeem zachter te zetten. Bij lage volumes is er al zo’n dichtheid aan informatie, dat het niet nodig is om meer te willen horen door het volume zeer hoog te zetten. Wat er gebeurt is een beetje vergelijkbaar met mist. Als er mist is, dan zie je minder, terwijl alle verborgen voorwerpen wel degelijk om je heen aanwezig zijn. Als de mist optrekt, ga je steeds meer zien en wordt je waarnemingsveld ook dieper en breder. In een audiosysteem kunnen storingen, die terechtkomen in het audiopad zachtere geluiden verbergen, terwijl die informatie wel degelijk in het signaal aanwezig is. De waarnemingen zijn in lijn met het theoretische model en ook in lijn met de bedoeling van deze kabel. Namelijk een zo goed mogelijke bescherming bieden tegen EMI. Het lijkt er dus op dat deze kabel een hoeveelheid storing weghoudt uit de DA-converter. De ruisvloer daalt dan en er worden verborgen muzikale details waarneembaar.
Wie het zo leest zou misschien niet onder de indruk kunnen raken, omdat er niet wordt gesproken over megaverbeteringen, knallende erupties van toegenomen dynamiek, instrumenten die opeens spectaculair naar voren komen en een imposante toegenomen geluidskwaliteit. Kennelijk zijn het altijd anderen binnen hifiland die dit allemaal mee mogen maken. Het is hier echt nog nooit gebeurd. Maar, wat deze TPL-2000A hier doet is onmiskenbaar waarneembaar. Maar zie het vooral als een van de kleine stapjes die je met goed uitgekozen kabels en accessoires kunt nemen en die met elkaar een systeem vormen dat neutraal is en geluidsmatig weer net iets dichter in de buurt komt van een echte live muziekbeleving. Ben dus benieuwd wat er nog gaat gebeuren als meerdere apparaten uit zo’n audiosysteem uitgerust worden met deze kabels.
Tiglon TPL-2000A: epiloog
De Tiglon TPL-2000A vermindert door de toepassing van een gepatenteerde magnesium bevattende tape de binnenkomst en uitstraling van elektromagnetische velden. Omdat netkabels dicht in de buurt zijn van audiocomponenten en andere kabels is EMI vaak een serieuze storingsbron. De toepassing van magnesium in een kabel mag innovatief worden genoemd. Deze kabel verandert niet het geluid. Omdat er kennelijk minder stoorsignalen mengen met het audiosignaal, wordt de ruisvloer lager en is er vooral een ervaring van meer detaillering, stilte, ruimte en diepte. Die veranderingen zijn subtiel en net waarneembaar. Ze dragen bij aan een nog natuurlijkere geluidservaring.
Prijsindicatie: 2.400 euro
Black Forest Audio | www.blackforestaudio.com
