Arcam presenteerde onlangs een nieuwe streamer: de ST60. Vele streamingopties en een brede inzetbaarheid maken het een interessante aanvulling voor de HDA-versterkers. Maar ook voor toestellen van andere merken. We kregen de ST60 binnen met de Arcam PA240-eindtrap, gezegend met 2 x 225 Watt klasse G-versterking. Het ging eigenlijk helemaal niet om die eindversterker, maar dan bleek het nog wel de ster van de duo.
Arcam heeft het afgelopen jaar en half heel wat nieuwe toestellen voorgesteld onder de paraplu van de HDA-lijn. De EISA Award-winnende en supercomplete SA30-versterker, om maar één te noemen, maar ook de Solo Uno-miniversterker met ingebouwde streaming. De vernieuwing zet zich nu door met de introductie van de ST60, een streamer of netwerkspeler die perfect past bij de HDA-modellen zonder eigen streamingopties. Je kunt de ST60 uiteraard eveneens combineren met een oudere Arcam of een versterker van een ander merk. We ontvingen van de Belgische Arcam-importeur voor deze test ook de PA240, een krachtige eindversterker die je voor een heel redelijke prijs laat beschikken over 2 x 225 W versterking in klasse G. Dat kan tellen.
Eigenlijk was de 2.199-euro kostende PA240 niet de focus van deze review, maar gewoon door de distributeur meegeleverd om er kennis mee maken. Maar hoe langer we met deze twee Arcams bezig waren, hoe meer onze aandacht zich verplaatste naar de eindtrap. Een eindversterker is typisch zo’n apparaat dat op eerste zicht mogelijk wat saai lijkt, maar toch echt het fundament van je systeem kan vormen. Iets dat ook hier weer bleek.
Mooie aanvulling voor een versterker
De ST60 wordt door Arcam omschreven als een streamer, maar daarmee doet de fabrikant dit veelzijdig toestel eigenlijk een beetje tekort. Uiteraard kun het zien als een mooie aanvulling bij een versterker of – waarom niet? – actieve speakers zonder eigen streamingopties. Om die taak tot een goed einde te brengen, beschikt het over een ingebouwd DAC-luik (op basis van een ESS9038K2M-chip) dat afgespeelde streams omzet naar een analoog signaal dat je via cinch of XLR-kabels naar je versterker kunt brengen. Dat is de streamerfunctie waar Arcam naar verwijst. Maar je kunt de ST60 ook in andere scenario’s gebruiken.
Via vier digitale ingangen (2 x coaxiaal, 2 x optisch) kun je bijvoorbeeld externe bronnen aansluiten op die DA-convertor. Je tv pakweg, een console of een cd-transport. Er is wel geen USB klasse B-poort voor wie hem wil verbinden met een computer, misschien wel omdat Arcam de ST60 echt wil positioneren als streamer, niet als DAC-oplossing (hoewel het wél een DA-convertor aan boord heeft).
Ongewoon bij een netwerkspeler uit dit segment is de aanwezigheid van twee digitale uitgangen. De ST60 kan zo puur als een transport voor je digitale streams dienen, als compagnon voor een geïntegreerde versterker die zelf over een aardige DAC beschikt. Die veelzijdigheid is een troef, het maakt de speler future-proof. Verander je later je manier van luisteren, dan kan de ST60 wellicht mee die transformatie aan.
Qua design past de ST60 volledig in het Arcam-plaatje. Met een HDA-versterker, zoals de SA-20, combineert het qua design perfect. En neen, he hart begint niet opeens sneller te kloppen als je de grijze ST60 onder ogen krijgt, maar het is zeker niet lelijk of goedkoop gebouwd. Het is niet ook niet ‘zomaar’ een metalen doos, er zijn wel wat rondingen om het interessant te maken. De speler straalt vooral sobere degelijkheid uit.
De aandachtstrekker is het forse scherm waarop menu’s en albumhoezen groot en in kleur worden getoond. De grote, metalen draaiknop naast het scherm dienst als volumeregelaar (indien gewenst), maar dubbelt ook als navigatieknop als je de systeemmenu’s afdeelt. Drukken is dan een keuze in een menu bevestigen. Het werkt prima, al vermoeden we dat je na die eerste keer instellen en gebruiken maar zelden de knoppen van dit toestel gaat aanraken. Zo gaat dat met streamers, je bedient ze doorgaans vanuit je luie zetel, via een app.
Veel power voor een redelijke prijs
In onze testruimte hangen we de ST60 aan de PA240-eindtrap. Dat is niet helemaal wat de fabrikant in gedachten had, maar het kan zeker. Het grootste gemis is dat de ST60 niet over een trigger-out beschikt, toch wel handig als je hem combineert met een eindtrap. Geen dealbreaker dat je dan die eindversterker zelf moet aan-uitschakelen, maar wel een stukje comfort dat we graag hadden gehad. Over first world problems gesproken!
De PA240 is een krachtige tweekanaalseindversterker die misschien nog eerder terechtkomt in een high-end surroundopstelling waar bijvoorbeeld een highend AVR40-processor en PA720-eindtrap met zeven kanalen eveneens present tekenen. Maar je kunt de PA240 uiteraard perfect inzetten als de eindtrap in een stereosysteem. Dat is zelfs een heel interessante piste, want je geniet dan van de voordelen van de intrigerende klasse G-technologie van Arcam. Met klasse G wil de Britse fabrikant het beste van beide werelden (klasse A en klasse AB) bieden, door tot op een bepaald punt in klasse A te opereren en als er echt power nodig is over te schakelen op klasse AB. Waar ligt dat punt bij deze eindtrap? Ergens rond 50 Watt, wat dus wil zeggen dat je – afhankelijk van je volumevoorkeuren en type speakers – dikwijls in vervormingloze klasse A zit te luisteren. Draai je het volumeniveau hoger, dan kun je in klasse AB-modus rekenen op 225 Watt per kanaal (8 Ohm, over het volledige frequentiebereik belast).
Zoals je zou verwachten bij een betere eindtrap kun je een voorversterker via cinch of gebalanceerde XLR aansluiten. Een bridgemode is ook mogelijk, voor wie zijn luisterkamer graag volstouwt met grote versterkers. Gelukkig valt het qua warmte-ontwikkeling wel mee bij deze Arcam, hoewel je hem nu ook niet koel kunt noemen. De installateur krijgt hier ook de nodige aandacht, met een RS232-poort en ethernet voor integratiescenario’s.
Voor ons was het boeiend om naar de PA240 te luisteren, zo kort op de hielen van de NAD C298 (die nu een vaste plek in de luisterruimte heeft gekregen). Dat is ook een eindtrap, maar wel op basis van een heel andere technologie. De C298 is gebouwd op de klasse D EigenTakt-modules van Purifi, de Arcam doet het met een oplossing die eigen is aan Arcam. Is er een beter dan het andere? Dat is een vraag waar je niet zomaar A of B op kunt antwoorden. Het zijn in elk geval beide eindtrappen die voor een redelijke prijs een topkwaliteit bieden. Ze zijn zeker niet gelijk: waar de NAD gaat voor zuiverheid, is de Arcam net een tikje meer gekleurd. De juiste match met je speakers is dus zeker een ding.
We kregen de twee Arcams tijdens de kerstperiode op bezoek, wat ons ruimschoots tijd gaf om muziek te beluisteren via een set DALI Rubicon 2’s. Veel anders was er immers toch niet te doen. Gelukkig dat het dan wel een fijne ervaring was, zowel qua gebruik als klankmatig. Over de vele streamingopties van de ST60 lees je verderop alles, maar we kunnen je alvast zeggen dat deze Arcam soepelt reageert en je niet hindert als je een muzikale zoektocht onderneemt door een uitgebreide muziekbibliotheek. Dat is wel belangrijk. Ga je in Roon op ontdekkingsreis of wil je neuzen door de nieuwe releases van Tidal of Qobuz, dan is het gewoon heel fijn als je niet moet wachten om naar een volgend lied of album te springen.
Een netwerkspeler is natuurlijk slechts één van de schakels in een muzieksysteem. Maar wat we hoorden met de ST60 via gebalanceerde XLR-kabels aan de PA240 en streamend via Chromecast vanuit Roon mocht er zeer zeker zijn. Het DAC-gedeelte in de ST60 lijkt goed geïmplementeerd, met een donkere achtergrond en veel microdetail dat mooi loskomt van het groter geheel, opvallend onder meer bij de mooie Beethoven-interpretaties van Boxwood & Brass waar zachte blaasgeluiden en vingers die over de kleppen bewegen bijdragen aan de sfeer. Op zoek naar wat zonnige sfeer beluisterden we over de loop van enkele dagen ook de albums uit de ‘Jazz is Dead’-reeks, een serie albums waarmee Adrian Younge en Ali Shaheed Muhammad aan de slag gaan met soms vergeten jazzwerken en daarvoor een aantal iconen naar de studio’s sleurden. En dat allemaal analoog opgenomen. Het is heel divers allemaal en niet elk nummer boeit even sterk, maar de zwoele sfeer die vele tracks kenmerkt en de virtuositeit van iemand als Gary Bartz op ‘Distant Mode’ of Doug Carn op ‘Processions’ wordt op geslaagde wijze door de Arcam-set overgebracht.
Het is bij het luisteren naar heftigere, dynamischere tracks dat de PA240 steeds meer indruk begint te maken, nog meer als we de Rubicon 2’s inruilen voor de fellere Focal Sopra’s N°2. Hoewel de Arcam-eindtrap misschien niet die strakheid en neutraliteit van de C 298 evenaart, compenseert het op deze Franse speakers wel met een iets meer body en betrokkenheid die ons met plezier laat luisteren naar de klein beetje briljante fusie op ‘May our Chambers be Full’ van sludgemetalband Thou en singer/songwriter Emma Ruth Rundle. Het hangt natuurlijk wel nog meer af van wat er voor die eindtrap gebeurt, maar de PA240 krijgt van ons toch wel een heel mooi rapport.
Instellen met Google
De ST60 draait op hetzelfde softwareplatform als de hypercomplete SA30-versterker en de AVR AV-receivers van Arcam. Je krijgt precies dezelfde mogelijkheden als bij die apparaten en ook het instellen verloopt op een vertrouwde manier. Arcam – net als de rest van de Harman-groep – hangt zijn karretje aan de Google Cast-technologie, wat betekent dat je dit toestel heel eenvoudig instelt via de Google Home-app. Als de Bluetooth op je smartphone is ingeschakeld, is de kans groot dat de app de Arcam zelf detecteert en aangeeft dat je hem kunt configureren. Het stappenplan dat dan volgt is heel helder en maakt het eenvoudig om de ST60 met je netwerk te verbinden. En als je dat wil: met de Google Assistant.
Hoewel de ST60 zelf niet over een microfoon beschikt, kun je via een ander apparaat (zoals een Nest Home) die er wel een heeft de Arcam met de stem bedienen. Vooraleer je dolenthousiast wordt: niet alles is mogelijk via spraakbevelen. Je kunt wel muziek van Spotify naar de ST60 sturen of het volume veranderen, maar veel andere zaken niet. Ingangen selecteren of een playlist van Qobuz kiezen, bijvoorbeeld. Gimmick of niet? Moet je zelf uitmaken. Dat fabrikanten zoals Arcam spraakbediening bieden maar niet echt sterk in de kijker zetten, geeft toch de indruk dat muziekliefhebbers er nu ook niet zo storm voor lopen.
Interessant is ook dat de ST60 net zoals de nieuwe AV-receivers en de SA30 van Arcam via een webinterface instelbaar zijn, IP-sturing toelaten en vlot samenwerken met domoticaplatforms zoals Crestron en Control4. Voor de doorsnee hifi-liefhebber wat minder belangrijk, bij projecten is het wel allemaal een troef.
Wachten op de nieuwe app
Is Chromecast je enige streamingoptie bij de ST60? Neen, gelukkig heeft het toestel op dat vlak wel meer in zijn mars. Waarom schrijven we hier ‘gelukkig’? Het lijkt ons toch een positieve zaak qua duurzaamheid dat een streamer meerdere technologieën ondersteunt, en niet één enkele streamingoptie (die bovendien gedragen wordt door een soms wispelturig internetbedrijf). En als je besluit om volop in de armen van Apple te springen, dan is er ook nog AirPlay 2. Heb je een iPad of iPhone, dan is dit wel een zeer gebruiksvriendelijke manier om muziek of de audio van andere apps af te spelen. Net zoals Chromecast streamt AirPlay 2 lossless op cd-kwaliteit en is het doorgaans betrouwbaar – afhankelijk van de kwaliteit van je draadloos netwerk, uiteraard. Via beide technologieën kun je eigenlijk nagenoeg elke streamingdienst naar de Arcam-speler sturen: Apple Music, Deezer, Qobuz, Spotify, Tidal, YouTube Music, en nog vele anderen.
De ESS-DAC in de ST60 kan natuurlijk wel meer aan dan de cd-kwaliteit die AirPlay levert. Momenteel is de enige manier om je hi-resmateriaal al streamend bij de speler te krijgen via DLNA/UPnP. Dat klinkt als een verouderde manier om muziek te streamen, maar met de juiste gebruiksvriendelijke app op je telefoon werkt het prima. Met een app zoals BubbleUPnP of mConnect dus, of via Arcams eigen MusicLife. Daarbij moeten we opmerken dat MusicLife er wat gedateerd uitziet, maar dat er wel een totaal nieuwe app zit aan te komen.
Net als bij het huidige MusicLife speel je via de nieuwe appversie muziekbestanden af die op een NAS staan, maar ook muziek via streamingdiensten zoals Tidal en Qobuz. Interessant, want zo kun je dus wel de hoge resolutiestreams van die diensten beluisteren. Dat kan niet via Chromecast of AirPlay. Nu ja, tijdens het testen ontdekten we wel iets merkwaardig bij het streamen via de Qobuz-app. Het lijkt alsof je dan Chromecast gebruikt, maar in feite stream je dan via de weinig bekende Qobuz Connect-functie – dus wel in hi-res. Internetradio zit ook verstopt in de MusicLife-app; apps zoals TuneIn ondersteunen ook Chromecast en AirPlay.
Je kunt natuurlijk ook hi-res tot een zeker niveau aanleveren via de optische (tot 96 kHz) of coaxiale ingangen (tot 192 kHz).
De ST60 is in principe Roon Ready, maar het is nog wachten op de officiële goedkeuring door Roon. Dat betekent dat de ST60 wel in Roon verschijnt, maar dat je hem niet via het RAAT-protocol van muziek kunt voorzien (wel via AirPlay en Chromecast). Volgens Arcam is alles gebeurd om gecertifieerd te worden, maar ligt de bal nu al even bij de softwaremaker.
We zeiden net dat de ST60 dezelfde software draait als de SA30 (en ook: dezelfde DAC bevat). Dat klopt wel, maar er is één functie van de supergeïntegreerde Arcam die niet de sprong naar de streamer maakt: Dirac. Het is niet zo gek (of erg) dat Dirac niet present is op de ST60; kamercorrectie is inderdaad niet een functie die normaliter op een streamer present is. En al helemaal niet op dit prijspunt. Maar het was volgens ons wel slim geweest als Arcam toch Dirac in dit toestel had gestopt. Dan was het qua features helemaal evenwaardig aan de NAD C 658 die bij ons in het rack staat te ronken. De NAD is natuurlijk wel weer duurder, wellicht net vanwege de aanwezigheid van die kostelijke Dirac-software. Er zijn nog wel wat verschilpunten.
Conclusie
De ST60 is de eerste keuze voor wie een systeem uit Arcam-componenten wil bouwen, of dat nieuwe HDA-apparaten of oudere Arcam-apparaten zijn die het zonder uitgebreide streamingopties moesten stellen. Het is ook voor een breder publiek een prima keuze, dankzij vele streamingopties en een goed DAC-gedeelte.
We willen hier toch ook de PA240 in de kijker zetten. Deze eindversterker klinkt heel goed en biedt bakken vermogen, en dat voor een niet overdreven hoge prijs. Het is een categorie waar niet zoveel mensen meer in geïnteresseerd. Maar als je nu eens niet een hippe alles-in-één-versterker zoekt, dan is dit een eindtrap die zeker op je shortlist mag staan.
Arcam ST60
1.399 euro | www.arcam.co.uk
Beoordeling 4 op 5
Arcam PA240
2.199 euro | www.arcam.co.uk
Beoordeling 4,5 op 5
