In maart werd een select gezelschap van audiodealers en -journalisten bij Audio Tempel in Zwolle uitgenodigd voor een bijzondere luistersessie: de eerste ter wereld met de exclusieve Daniel Hertz Maria 800 geïntegreerde versterker én de gloednieuwe Chiara monitorluidsprekers. De bijeenkomst werd bovendien verzorgd door niemand anders dan Mark Levinson – de man verantwoordelijk voor de eerste iconische generatie Mark Levinson-versterkers, later voor het prestigieuze merk Cello en sinds een jaar of 15 voor Daniel Hertz.

Daniel Hertz

Bij Audio Tempel worden we voorgesteld aan audiocomponenten van het technologiebedrijf Daniel Hertz waarvan Levinson oprichter en eigenaar is. Nadat we Levinson de hand schudden, maken we kennis met een vriendelijke en rustige persoonlijkheid die gepassioneerd muziek ‘ademt’. Fabrikant Daniel Hertz richt zich in tegenstelling tot de bedrijfsfilosofie van eerdergenoemde bedrijven op de ontwikkeling van audiotechnologie voor de hifi-industrie. ‘Disruptive audio technology’, zoals Levinson dat zelf graag noemt. Omdat ik al vroeg ben, spreek ik eerst alleen met Levinson over zijn visie, filosofie, het realiseren van zijn droom en de helende werking van muziek.

Digitale imperfectie

Muziek heeft in de basis helende eigenschappen. Niet voor niets passen veel therapeuten muziek toe bij sessies met de patiënt. Ook jij zal dat ’s avonds op de bank als zodanig ervaren wanneer je een specifiek album opzet, de ogen sluit en wegdroomt bij de bekende klanken. Net als ik zul je in tijd en plaats terugkeren naar het moment dat je dit album voor het eerst beluisterde. Denken aan je eerste huis en vriendin. Poes op schoot en onder het genot van de vertrouwde muzieklijnen alle hedendaagse zorgen voor een handjevol minuten vergeten.

Ook zul je, net als ik, soms ervaren dat bepaalde muziekalbums ons pakken en sommige albums na een paar minuten juist de irritatiegrens bereiken. Hier ligt iets aan ten grondslag en hier ben ik mezelf tot de kennismaking met Mark Levinson nooit bewust van geweest.

Enfin, al in de eerste minuten van het gesprek met Levinson vraagt hij me welk medium de beste muziekbeleving levert. Even denken... Vinyl klinkt vaak ongedwongen, maar de tikken, krassen en het ruisniveau is minder fijn. Digitaal is transparanter, heeft minder imperfecties, minder ruis en vind ik dus eigenlijk beter. Nog voor ik ‘digitaal’ kan zeggen, helpt hij me uit mijn droom. Met de introductie van Pulse Code Modulatie (PCM) in de audiowereld is de geluidskwaliteit volgens hem juist een sprong achteruitgegaan. Omdat muziek vandaag de dag digitaal wordt opgenomen, gemasterd en naar de huiskamer wordt gestreamd, is er geen ontkomen aan. Alle geluidscontent is digitaal. Zelfs het bronmateriaal voor het persen van ‘analoog’ vinyl wordt vaak digitaal aangeleverd.

Levinson vertelt dat sinds de introductie van digitale audio sommige mensen bij langdurige blootstelling psychologische stress blijken te ontwikkelen. Deze stress kan zelfs zo destructief zijn dat deze voor ernstige gezondheidsproblemen kan zorgen. Levinson vertelt me dat hij jaren geleden in contact is gekomen met een arts die tijdens zijn sessies gebruikmaakt van muziek en deze is afkomstig van een specifiek vinylalbum. Na vele jaren gebruik is de langspeler heel begrijpelijk versleten en schaft hij een nieuw exemplaar aan. Plots beginnen zijn patiënten stresssymptomen te ontwikkelen, en dat had hij nooit eerder ervaren. Wat is de oorzaak? Nadat alle variabelen zijn onderzocht stelt de arts vast dat de vinyl heruitgave digitaal is geremasterd. En dit digitale bronsignaal, ook al is het afkomstig van een analoge drager, blijkt al na een paar minuten luistermoeheid en stress bij zijn patiënten te veroorzaken.

Helende eigenschappen

In samenwerking met deze arts heeft Levinson met zijn bedrijf Daniel Hertz daarom een methode ontwikkeld om naar eigen zeggen de geestelijke en lichamelijke invloed van digitale bronsignalen te kunnen meten en een techniek te ontwikkelen om dit tegen te gaan. Nadat er vele proefpersonen aan tests hebben meegewerkt blijkt het dat het gehoor een kristalheldere muziekweergave beluistert, maar de hersenen de getrapte vorm van de uit PCM omgezette geluidsgolven ervaren als stressvol. Dit heeft niet enkel effect op het brein van de patiënten van deze arts, maar feitelijk ook op het brein van jou en mij. Nadat de oorzaak is vastgesteld, vraagt de arts Levinson om hem te helpen een muzieksysteem te ontwikkelen waarmee de luisteraar digitale content op de meest ontspannen wijze ervaart, zoals vroeger met een honderd procent analoog bronsignaal en dat muziek weer bijdraagt aan de geestelijke en lichamelijke gesteldheid van luisteraars.

Ik ben terughoudend. Ja, ik weet dat de oren meer waarnemen dat we kunnen horen, erg gevoelig zijn voor timing en imperfecties waarmee het brein vaststelt of iets authentiek klinkt of juist artificieel. Maar ernstige lichamelijke klachten door muziek? De onderzoeken neem ik echter voor waar aan. Waarom ook niet. Wanneer Levinson hier ongefundeerde uitspraken zou doen, schaadt hij immers zijn legendarische reputatie.

Noot van de redactie: we zijn niet in de gelegenheid om nader te onderzoeken of wat er in patenten staat ook bewezen is. We gaan ervan uit dat Mark Levinson dergelijke studies zelf gedaan heeft, en kunnen slechts beoordelen en beschrijven hoe de ervaring is geweest. Op korte termijn zal collega Werner er in zijn luisterruimte aandacht aan kunnen besteden om te ontdekken wat een uitgebreidere kennismaking voor resultaten oplevert.

Vervolgens vraag ik hoe dit mogelijk is, omdat elk digitaal audiocomponent gebruik maakt van kwantificering om deze getrapte signalen vloeiend te laten verlopen, waarmee dit fenomeen juist wordt verholpen? Levinson legt uit dat de gebruikelijk omzetting, ongeacht dit een 16-bit 44.12kHz of een 32-bit 768kHz PCM-signaal betreft, de ‘gaten’ vult met een benadering van de voorgaande en opvolgende sample. Bij dit zogenaamde kwantificeren wordt kwantificeringsruis of -vervorming gegenereerd en hiermee verdwijnt authenticiteit in met name de allerkleinste geluidssignalen. Bij high-res zijn deze gaten inderdaad kleiner, maar niet afwezig.

Gewapend met de kennis die in decennia is opgedaan ontwikkelt Mark Levinson met zijn bedrijf Daniel Hertz de zogenaamde Continuous Wave (C Wave) technologie waarmee de ontbrekende stukjes zodanig worden hersteld dat het signaal de vrijwel perfect vloeiende vorm terugkrijgt. Anders dan het normale kwantificeringsproces maakt de C Wave techniek heel innovatief gebruik van enkele microseconden tellende echo’s van de voorgaande sample om het gat in de tijd te vullen en hierbij wordt de amplitude van de sample telkens een fractie in grootte aangepast ten opzichte van de volgende sample om het gat in amplitude te vullen met de originele informatie.

Het resultaat? Een onafgebroken geluidssignaal dat het originele geluidssignaal benadert. De proefpersonen reageren volgens Levinson zelfs beter op een met C Wave bewerkt signaal dan op een puur analoog signaal. Vervolgens wordt er veel tijd en moeite gestoken om de algoritmen inclusief de software in custom halfgeleidercomponenten te integreren en een octrooi aanvraag in te dienen voor deze vernieuwende technologie. Het patent voor C Wave technologie en de relatie met gezondheid is inmiddels door de US Patent Office goedgekeurd en hiermee wordt een belangrijk fundament onder de onderzoeksresultaten en de werking van deze vernieuwende technologie gelegd. Wil je dat octrooi eens in detail nalezen? Dat kan hier.

Luistersessies Daniel Hertz Maria en Chiara

De C Wave methode waarvoor het Amerikaanse octrooi is verleend vormt de basis voor de Daniel Hertz Maria 800 geïntegreerde versterker die we vandaag in combinatie met de nieuwe Chiara luidsprekers gaan beluisteren. Het bijzondere aan deze luistersessie is dat HIFI.NLl tot een van de eerste muziekplatformen behoort die de Daniel Hertz componenten waarin deze technologie is verwerkt mag beluisteren. Voordat de luistersessie start, beoordeel ik de componenten op design en bouwwijze.

Ondanks dat de Daniel Hertz componenten er minimalistisch en functioneel uitzien is het niveau van afwerking en het materiaalgebruik subliem. Elke hoek, rand en oppervlakte is op de micrometer perfect geconstrueerd. Niet gek voor met de hand en in beperkte series vervaardigde producten. De versterker is uitgerust met een volwaardige DAC-sectie voorzien van coaxiale, optische en USB-ingangen waaraan de C Wave technologie is gekoppeld. De voeding en versterkingstechnologie is gebaseerd op Klasse D technologie waarbij de nadelige effecten van Pulse Width Modulation perfect door de C Wave technologie worden verwijderd.

De hoogst gepositioneerde Maria 800 is voorzien van een dubbele stereo versterker om de Chiara via bi-wire bekabeling aan te sturen. Deze Chiara is niet voorzien van een traditioneel scheidingsfilter en alle cross-over filteringen worden elektronisch via digital sound processing in de Maria 800 geregeld. Hiermee is de gehele signaalweg vrij van condensatoren en spoelen wat de uiteindelijke geluidskwaliteit bevordert.

Nadat alle genodigden bij Audio Tempel zijn binnengedruppeld, start Mark Levinson de luistersessie. Bij de eerste track die hij opzet ervaar ik een enorme energie-explosie. Zang en instrumenten krijgen een prominente plek op de centerstage waarbij deze de levensechte klank en omvang behouden. De kracht en de snelheid waarmee de transiënts worden weergegeven dragen bij aan de hoge mate van realisme waarmee ik deze track ervaar. De soundstage is breed en elk element staat rotsvast en met lucht omgeven op een denkbeeldig podium.

De geluidsdiepte ervaar ik als oneindig en hiermee laat verraadt deze set de nichepositie van de nicheklasse waarin deze zich begeeft. Echt elk microscopisch klein detail wordt perfect belicht, zonder deze uit te lichten of te groot te maken waarmee de authenticiteit nog eens toeneemt. Na de eerste track stelt Levinson ons allen de vraag of wij kunnen horen welk bestandsformaat hij zojuist heeft afgespeeld.

De genodigden mompelen termen als cd-kwaliteit en highres. Fout. Levinson heeft zojuist een lossy iTunes download afgespeeld dat door de DAC in de Maria met het C Wave algoritme is behandeld. Je zult begrijpen dat dit in een ruimte gevuld met vakspecialisten voor enig rumoer zorgt.

Om eventuele twijfels over de echtheid van de lossy track weg te nemen selecteert Levinson een track via YouTube waarbij een muzikant de sitar bespeelt. Levinson, zelf ook muzikant, beoefent dit instrument al vele jaren en heeft bij gebrek aan authentieke content een toevlucht gezocht op YouTube.

Vervolgens plaatst hij zijn laptop – onder enig protest van Cor van Empel, mede-eigenaar van Audio Tempel die deze set zojuist heeft aangeschaft – op de hoogglans Maria 800 zodat we met eigen ogen en oren de werking van C Wave kunnen beleven met geverifieerde garbage content. Ook bij deze YouTube track ervaren we een identiek belevingsniveau en zijn unaniem enthousiast over datgene we zojuist hebben ervaren.

Hierna selecteert Mark een drumtrack die hij zelf met een bevriende drummer heeft opgenomen. Dit is een analoge opname die hij met een bandrecorder heeft gemaakt en in de achtergrond is de bandruis goed hoorbaar. Er is zo te horen geen gebruik van dbx-ruisonderdrukking of een compressorlimiter gemaakt.

Bij de eerste aanslag gaan mijn nekharen rechtop staan. De combinatie van volume, impact, energie en de authenticiteit van de weergave lijkt het alsof het slagwerk in de ruimte zelf wordt aangeslagen. De geluidsdruk en de punch in het diepe laag zijn meer dan indrukwekkend. De Maria 800 en Chiara? Deze geven geen krimp en spelen de lampen uit de fittingen in het plafond. Wauw.

Mijn oordeel

Nadat ik de sessie bij Audio Tempel heb bijgewoond heb ik alles wat ik heb gehoord, beluisterd en ervaren even moeten laten indalen. Want deze avond heeft nogal wat teweeggebracht. Ook bij mij. Waar ik aanvankelijk dacht weer een nieuwe audio set gebaseerd op decennialange beproefde technieken, heeft deze sessie een paar heilige huisjes tot aan de fundering ervan laten afbranden. In de audiowereld wordt veel beweerd, maar vaak zijn deze beweringen gebaseerd op ideologieën en kunnen deze niet altijd worden ondersteund door harde feiten.

Er wordt vaak gesteld dat we horen wat we willen horen. Muziekbeleving is vooral subjectief. Klank is voor iedereen anders en de meningen van de een kunnen door de ander worden betwist. Het geluidsbeeld is meer bepalend, maar wanneer het gaat om een nieuwe techniek die op beide vlakken een flinke sprong in beleving laat zien, is lastig in harde bewijzen aan te tonen.

Dat hersenen erg gevoelig zijn voor de kleinste en soms zelfs onhoorbare informatie, dat wist ik inmiddels. Dat dit een directe relatie heeft met gezondheid is nieuw voor me. Een van de aanwezigen bij deze sessie verklapt me dat hij lijdt aan een ernstige vorm van tinnitus en dat zijn oren bij het minste ondragelijk beginnen te fluiten.

Na deze lange sessie op hoge geluidsterkte heeft hij hier voor het eerst in jaren geen last van. Ook ikzelf ervaar met deze set een hoge mate van rust en ontspanning. Meestal ervaar ik halverwege een luistersessie luistermoeheid en haak ik af. Ditmaal ervaar ik geen spoortje van luistermoeheid en zou nog tot in de vroege uurtjes kunnen doorluisteren. De bijkomende voordelen op muzikaal vlak door toepassing van het C Wave algoritme maken me sprakeloos. Met een set van een half miljoen euro in een geprepareerde ruimte? Okay. Met een lossy muziekbestand afgespeeld via een Apple Macbook, een meterslang generiek USB-kabeltje en niet heel bijzondere luidsprekerbekabeling? Dat had ik niet verwacht.

Hierom is de toekenning van octrooi US11925433B2 een belangrijke stap. Zeker wanneer de uitvinder de techniek ook nog eens koppelt aan het persoonlijke welzijn. Hiervoor moet hard bewijs zijn om de techniek als vernieuwend en vooral als valide te beoordelen. Dit kan nooit gebeuren op basis van subjectieve ervaringen. Dat Mark Levinson dit heeft onderzocht, de C Wave techniek heeft ontwikkeld en deze vervolgens succesvol is gepatenteerd is niets minder dan baanbrekend. Dan kom ik op het meest controversiële punt van deze techniek. Deze set biedt eigenlijk precies datgene waar elke kritische muziekliefhebber een mensenleven naar zoekt. De ultieme beleving.

C Wave maakt het zonder audio upgrades of aanvullende highres streamingabonnementen mogelijk om muziek in de best mogelijke geluidskwaliteit te beluisteren. Hierom verwacht ik dat deze techniek niet door iedereen in de industrie met open armen wordt ontvangen.

Conclusie

Met de C Wave technologie van Daniel Hertz maakt het innovatieve technologiebedrijf een sprong in de klank- en imagingeigenschappen van digitale geluidscontent. De claim dat het een positief effect heeft op factoren die luistermoeheid veroorzaken is behalve door mij ook door meerdere beluisteraars van muziek via de Maria 800 en Chiara combinatie bevestigd. Het premium investeringsniveau past bij een geheel met de hand vervaardigd kwaliteitsproduct, de muziekbeleving overstijgt de verwachting in dit prijssegment op elk denkbaar niveau.

Ik was sceptisch, hierna verrast en ben op basis van deze eerste indruk vooral blij met deze baanbrekende technologie die de digitale audiowereld letterlijk op de kop kan zetten. 

Daniel Hertz Maria 800 | Daniel Hertz Chiara | prijs op aanvraag
Distributie www.audiotempel.nl | fabrikant: danielhertz.com