Het idee achter de Chario Constellation MkII Delphinus is het overbrengen van een specifiek concept dat de Italiaanse specialisten op al hun luidsprekers toepassen – maar iedere uitleg daarvan is volgens de fabrikant volledig ondergeschikt aan een luistervaring met het resultaat van dat concept. Wat een onnodig ingewikkelde introductiezin is om te zeggen dat we René van Es een set Delphini hebben gestuurd. Lees verder!
Chario luidsprekers
Het leven van een Chario luidspreker begint ten minste twintig jaar voordat een koper zich kan melden. In het noordoosten van Italië groeien op plantages de walnootbomen waar Chario zijn hout vandaan krijgt. Elke geschikte boom is ten minste twintig jaar oud, de tijd die nodig is om het hout te laten groeien tot volwassenheid en een lange periode die nodig is om gekapte bomen te vervangen door jonge aanplant. Na het kappen van het hout begint een proces van zagen en drogen. In de laatste fase wordt het hout bewerkt tot zijn definitieve vorm en worden het de wangen van onder meer een Delphinus luidspreker.
Italië is een luidsprekerland, immers naast Chario vinden we merken als Opera, Sonus faber, Franco Serblin, Diapason, Audel en veel, veel meer, alle gemaakt uit de mooiste houtsoorten. Chario gaat een stap verder met Italiaanse roots door ook zijn drivers te kiezen uit het eigen land. Daarmee eigenzinnige keuzes makend waar we het later over gaan hebben. Inmiddels bestaat Chario in 2025 vijftig jaar, vindt het bedrijf zijn oorsprong in Milaan en exporteert luidsprekers sinds 1980 naar Azië en Europa.
Over tweeters en woofers
Een Delphinus behoort tot de Constellation MkII serie en is een boekenplankmodel, hoewel ik dat liever monitor noem. Een tweeweg-systeem met een behoorlijke woofer en een opvallend grote dome in de tweeter. De woofer heeft een 170mm conus gemaakt uit papierpulp en wordt ondersteund door een reflexpoort aan de onderzijde van de Delphinus. Om die reden staat een Delphinus op pootjes, de minimale hoogte om de poort optimaal te koppelen aan de omgeving. Het -3dB punt voor het laag komt zo op 55Hz te liggen. De tweeter heeft een 38mm softdome, iets naar achteren liggend in een korte hoorn, in goed Engels een waveguide.
Vanwege de grote dome kan de wisselfrequentie door Chario omlaag gebracht worden tot 1500 Hz, waarvoor een vierde order filter wordt ingezet. Met een rendement van 90 dB is er geen zware versterker nodig, maar de nominale impedantie van 4 Ohm maakt dat de versterker wat mij betreft best stevig mag zijn. Chario adviseert daarom een versterker die circa 120 Watt aan 4 Ohm kan leveren. De behuizing is deels gemaakt uit HDF, de zijwanden zijn van massief walnoothout. De romp waar de walnoten panelen op aansluiten is zwart gespoten. Met een lak die licht niet reflecteert, diepzwart is en een opvallende structuur kent. Je hebt een tijdje auto’s met mat zwarte stealth lak kunnen kopen, daar lijkt het op. Het geeft de Chario Delphinus een zeer luxe en robuuste uitstraling die in mijn ogen typisch Italiaans is. Het is geen kleine monitor met zijn hoogte van 41 cm, diepte van 33 cm en breedte van 23 cm. Ook het gewicht van 12 kilo schept vertrouwen. Om de Delphinus vrijstaand in de luisterruimte te plaatsen zijn speciaal voor deze luidspreker Chario metalen buisframe stands leverbaar.
Chario doet in een boekwerk veel moeite om de gebruiker op weg te helpen naar het ideale gebruik en de beste plaatsing van zijn luidsprekers. Zo wordt aangeraden dikke, multistrand kabels te gebruiken om de Delphinus aan te sluiten via zijn single-wire terminals. Plaatsing krijgt aandacht met een paar handige tips, soms een open deur, soms in een woonkamer lastig uit te voeren. Niet iedereen kan zijn luidsprekers ten minste 50 cm vrijhouden van zijwanden en één meter van de achterwand, of ervoor zorgen dat de stoel op een luisterplek ten minste één meter van de muur wordt weggehouden.
De luidsprekers indraaien tot er een homogeen stereobeeld ontstaat is de eenvoudigste opgave. Chario deelt mijn mening en ervaring, liever een grote versterker aansluiten dan eentje met een gering vermogen. Te kleine versterkers gaan hevig vervormen als muziek hard wordt afgespeeld, vervorming is de dood voor tweeters.
Over opstellen en aansluiten
Met enig kunst- en vliegwerk is de Delphinus opgesteld op mijn stands en weerklonk de eerste muziek. Een Chario Delphinus heeft de poort aan de onderzijde en als je niet de eigen Chario of passende open frame stands gebruikt, dan dient de bovenplaat van een stand tenminste 18 cm breed te zijn en 22 cm diep. Mijn open frame stands zijn te groot, daarom is onder de luidspreker tijdelijk een centimeter dikke glasplaat geschoven.
Je kunt de Chario Delphinus natuurlijk ook op een meubel of wandplank zetten, meestal niet ideaal, wel een aardig compromis. Opgesteld in de huiskamer profiteert deze luidspreker van de aanwezigheid van een Audia Flight voor/eindversterker combinatie die aan 4 Ohm ruim 300 Watt kan leveren. Muziek wordt gestreamd uit eigen collectie met behulp van een Auralic speler, een Metrum dac, Melco opslag en ethernet switches. Overeenkomstig de aanbeveling van Chario zijn vette (Inakustik) luidsprekerkabels aangesloten. De gehele set, waarin ook nog een Audes ST-3000 power conditioner zit, is over de top voor een Delphinus. Ik ken van deze set wel alle eigenschappen, dus zo kan en zal de luidspreker zich volledig aan mij blootgeven en zich bewijzen.
Over muziek
Na een paar weken leven met de Delphinus neig ik er steeds meer naar om de luidspreker te benoemen tot een rustige en eerlijke weergever waarnaar je eerder luistert met akoestische muziek en stemmen dan naar daverende hardrock en aanverwanten. Vandaar een lieftallig en rustig begin van deze luistersessie met Stacey Kent en haar album ‘Dreamsville’, gevuld met klassiekers als ‘I’ve got a crush on you’. Het levert een prachtig plaatje van het stereobeeld op, lekker losjes met de stem van Stacey als centrale verlokking. Plastisch en holografisch in de ruimte met een hoge mate van aantrekkingskracht om steeds langer te willen luisteren. Kent neemt je mee op haar reis door gekozen muziek, probeert je te verleiden, deelt emoties. Dat alles op een aangename en rustige wijze. Waarbij een eerlijke weergave een hogere prioriteit heeft gekregen dan het fileren van de muziek om elk detail en de laatste finesses te presenteren aan de luisteraar. Het is een geweldig album voor de late uurtjes, niettemin is het zoals nu (midden op de dag) nog steeds aangenaam verpozen in het gezelschap van deze jazzzangeres en haar saxofoon spelende echtgenoot Jim Tomlinson. Kent heeft lang niet altijd een aangenaam zachte stem, ze kan ook teksten knauwen met een mate van ruwheid die de Delphinus kan waarderen. Net zoals ondergetekende via deze weergevers. Het brengt je alleen maar nader tot de zangeres.
Wie Kent kan waarderen, vindt een album van Melody Gardot minstens zo interessant. ‘Worrisome heart’ is een goed voorbeeld van een kleine instrumentale bezetting en een zangeres met een ziel. Net wat ruiger dan Kent, minder gepolijst, van een keurig zaaltje met Kent naar een kroeg. Lekker een Hammond-orgel om een trompet of tenorsax op te laten drijven. Muziek blijft zoals vaak het geval was met de Delphinus tussen de luidsprekers gevangen, maakt het wat smalle beeld goed door hoogte en diepte te leveren. Het is een afgebakend stereobeeld dat zich door niets of niemand laat verstoren. In de tweede track speelt een klarinet achter Gardot een belangrijke rol, inderdaad echt achter haar. Net als drums en bekkens die zich maar wat graag mengen met bas en keyboard. Al klinkt Gardot net als Kent lief op deze weergevers, onderhuids is er wel degelijk te voelen dat de zang eerlijk is, niet te veel wordt gekleurd om maar aangenaam te worden. Mogelijk helpt het dat de lage tonen duidelijk aanwezig zijn, terwijl de hoge tonen zich rustig gedragen. Het is echt wel zaak de Delphinus van de achterwand weg te zetten om lage tonen in evenwicht te houden met het midden en hoog.
Over lage tonen
Lage tonen gaan trouwens verbazingwekkend diep met de Delphinus, getuige de eerste track van het album ‘Winter songs’ van de hand van Terje Isungset dat ik van Tidal trek. Veel geluidjes gemaakt op ijspegels met elk een eigen klank. Daaraan toegevoegd de diepe bastonen die, eerlijk is eerlijk, op een groot systeem of met een actieve subwoofer alles in de kamer laten trillen, maar nu nog steeds geloofwaardig overkomen. Mijn sub heb ik met deze Delphinus nog niet gemist, wat ik met mijn eigen monitoren wel al snel ervaar. Terje vind ik verder qua muziek niet zo heel interessant en om de Delphinus te pesten sleep ik ‘The Trentemoller Chronicles’ door mijn streaming opzet. Het gaat verbazingwekkend goed, dus trek ik mijn opmerking over rockmuziek deels terug. De track ‘Kink’ ziet zelfs kans het stereobeeld breder te trekken dan de opstelling van de luidsprekers, voorzichtig maar het gebeurt. Van hoogte en diepte is er weinig te bespeuren in deze elektronica bubbel. Daarvoor kun je beter omschakelen naar ‘Avratz’ van Infected Mushroom. Dat geeft een aanzienlijk ruimtelijker ervaring. Wat gelukkig nooit het geval is, is dat muziek plakt aan de weergevers. Ik weet donders goed dat die verdienste voor een belangrijk deel terug te leiden is tot het systeem achter de weergevers, dan nog is het niet elke luidspreker gegeven dat zo te vertalen naar de luisteraar. Dat alles terwijl de prijs van deze Chario erg meevalt in vergelijk met zijn Italiaanse concurrenten. Bespaard is op leer, of metalen ornamenten, niet op drivers, filter of behuizing. Vandaar het hoge prestatieniveau.
Zoals eerder opgemerkt is de Delphinus een rustige en eerlijke weergever. Dat merk je vooral bij de weergave van klassieke muziek. Inmiddels 15 jaar geleden uitgebracht door Reference Recordings en daarom gewoon 44.1/16 WAV geript, zijn concerten van Rameau voor klavecimbel en orkest. Muziek die een redelijk inzicht geeft in de opstelling van diverse instrumenten, waarbij solisten naar voren gehaald worden. Viool, fluit en uiteraard klavecimbel. Opnieuw houdt de opname muziek weer ingeklemd tussen de weergevers, maar dat is hier geen punt.
Het is muziek waarbij een voorstelling te maken is dat het in een kasteel wordt gespeeld voor aanwezige edelen en niet in een grote zaal. “Verpozend” met een chique woord, terwijl de bijschriften van het album aangeven dat de weergave vet is en in je gezicht gesmeten zal worden. Of ik ben gek of de schrijver van de tekst die Roon mij voorschotelt, of Chario neemt mij in het ootje, vet en smijten hoor ik niet terug. Ik luister gewoon lekker en laat vooral het klavecimbel voor zich spreken.
Over Combattimento
Combattimento heeft op het album ‘Typisch Combattimento’ een concert in D-klein van Alessandro Marcello gezet, geschreven voor hobo. Geen Reference Recordings ditmaal, wel vele malen prettiger om te spelen. De Delphinus komt weer helemaal tot leven, draagt alles met plezier aan bij de luisteraar. Is hiermee veel groter qua weergave, speels en open, zuiver en vooral aangenaam. Gaaf hoe goed te horen is wat de akoestiek deed met de hobo klanken. Ze zweven terwijl viool een veel directer beeld schept. Hier kan ik echt uren van genieten, zuiver van klank zonder een enkele uitschieter in een richting die strikt verboden is. Ik kan en ga het niet meten, maar het frequentieverloop van de weergever lijkt dik in orde en vertoont geen vreemde uitschieters die aandacht moeten trekken voor het merk. De rust in de weergave blijft, terwijl de weergave van instrumenten juist levendig is. Dat lijkt met elkaar in tegenstelling is dat echter niet. Rust zorgt er juist voor dat je geconcentreerd kunt blijven op het spel en je niet vermoeid, laat staan geïrriteerd raakt.
Een zachte overgang naar klassieke zang met Voces8 die meezingen op ‘Flocks a mile wide’ gevonden op een album van Christopher Tin met het Royal Philharmonic Orchestra. Groot orkest dat nu eenmaal niet te reproduceren is thuis, laat staan op een Delphinus. Wilson Audio misschien, Magico, een heel andere prijsklasse en afmeting. De dappere poging wordt door mij zeer gewaardeerd en in dank aanvaard. Dat terwijl er in de hele track nauwelijks iets merkbaar is van Voces8.
‘The saddest noise’ is een betere Voces8 track en martelt elke luidspreker. Wat niet goed geconstrueerd is, zal door de mand vallen. Stemmen op dit hoge zangniveau zijn niet gemakkelijk goed te reproduceren. Chario heeft goed geluisterd naar Italiaanse koren met klassieke muziek en weet de vertaalslag met verve in hun creaties te stoppen. Soms tegen het randje als het orkest zich laat gelden en de Voces8 hun best moeten doen om als solisten te overleven. Maar het gaat goed en dat nodigt uit tot een volgende dag verder luisteren naar klassiek zingende solisten.
Over stemmen
Carlo Vistoli is een countertenor, eentje die bijna de stem van een vrouw heeft. Zijn album ‘Sacro furore’ heeft hij gemaakt samen met de Akademie für alte Musik Berlin. Je moet ervan houden, dan is zowel de zang als het spel bijna bovenaards. De Chario Constellation MkII Delphinus lijkt gemaakt voor zowel de zanger als het orkest. Dit komt wonderlijk mooi de huiskamer is. Zang staat als een huis, nuances in de stem van Carlo worden blootgelegd, losgemaakt van het orkest. Op de juiste hoogte gezet, als bonus zou ik haast zeggen. Het orkest staat iets lager in het stereobeeld, dat is niet erg, achter een solist zit immers iedereen.
Als het orkest heel zacht speelt blijft het toch overeind, gaat het los dan volgt de Delphinus zonder een krimp te geven. Ik neem de tijd om ‘Psalm 126 (Nisi Dominus)’ helemaal uit te luisteren, dit durf je niet te onderbreken. Een heel stuk minder zwaar is een album van Natalie Dessay waarop zij composities van Michel Legrand zingt. Dessay is een voormalig operazangeres die een andere weg heeft gekozen. Wat is gebleven is de zangkwaliteit die zij heeft overgehouden aan de klassieke opleiding. ‘Papa can you hear me’ uit de film Yentl is zeldzaam en gaat Streisand voorbij. Weer weet de Delphinus te verbazen.
Het lijkt of de luidspreker aanvoelt dat hij binnenkort in de doos retour importeur gaat. Nog even stralen en laten zien wat hij in huis heeft. Ik merk wel dat wat extra volume de Chario tot leven wekt, luister maar eens zelf naar het duet van Dessay en Legrand op ‘Les moulins de mon coeur’, je proeft Frankrijk, beleeft het land. Waarna ‘The summer knows’ alle haren op mijn armen overeind weet te zetten. Perfect? Nee, wel pakkend, compleet, eerlijk en boeiend. Zelfs meer dan dat. Dit album komt voorlopig boven aan de lijst met favorieten. Niet alleen vanwege de zang, ook het pianospel en de andere leden van het kleine ensemble doen hun stinkende best om met bas en slagwerk de composities van Legrand extra kleur te geven. Omdat ik het echt niet kan laten, volgt een stuk uit ‘Don Carlo’ van Verdi gezongen door Anna Netrebko, die nog een paar octaven hoger weet te zingen dan onze countertenor van daarnet. Groot orkest erbij en een enorm dynamisch bereik dat nauwelijks in een huiskamer past. Mijn waardering voor Italiaanse luidsprekers groeit per artiest op deze grijze en kille ochtend. Zin om thuis te blijven en mij onder te dompelen in muziek. Als de zon niet wil komen om te verwarmen, dan laat ik dat doen door muziek.
Over en uit
Een Chario Constellation MkII Delphinus heeft een duidelijke Italiaanse signatuur. Qua uiterlijk, maar zeker ook qua karakter en spel. Ik haalde het al eerder aan, de Delphinus ervaar ik als een eerlijke luidspreker die weinig van zichzelf toevoegt en binnen de begrenzing van hetgeen mogelijk is in de prijsklasse hevig zijn best doet. Is pop prima te spelen, de echte beleving vond ik met klassieke muziek, van klein tot groot, vocaal en instrumentaal. Of met dames en heren in de jazz- cq singer/songwritercategorie. Daarmee hoor je de nuances in stemmen, beluister je echte instrumenten en groeit de Chario Delphinus boven zichzelf uit.
Het plaatsen van de luidsprekers vraagt enige aandacht, maar Chario biedt daar uitgebreide richtlijnen voor. Daarna is het heerlijk luisteren en van muziek genieten, met een prijs-kwaliteit-weergaveverhouding die erg hoog is. Het klassieke uiterlijk met zijn walnoten panelen aan de zijkant maakt dat de Delphinus slechts in één afwerking verkrijgbaar is. Tegelijk zorgt de klassieke uitstraling ervoor dat hij in zowel klassieke als moderne interieurs gemakkelijk te plaatsen is. Een Delphinus mag gezien worden – en gehoord!
Chario Constellation MkII Delphinus
2390 euro per paar | chariohifi.com
Chario Delphinus stands | 890 euro per paar | cityaudiotrade.com
Beoordeling 4.5 / 5
