Als je het hebt over de oudste, meeste gevestigde en meest innovatieve bedrijven in de elektronica, zowel in de professionele sector als in de consumenten branche dan zijn er twee namen die altijd naar boven drijven en waarvan er één onmiskenbaar luistert naar Sony. Een bedrijf dat een lange historie heeft in Nederland en wiens naam iedere Nederlander bekend in de oren klinkt. Vanaf de jongste telgen die aan hun “First Sony” geluiden weten te ontlokken tot aan de meest verwende tv-kijkers die een Sony plasma aan de wand hangen. Gastheer Harry Vleems van Sony Nederland trekt er de tijd voor uit om mij het Sony gevoel eigen te maken.

Sony

Het prille begin van Sony ligt in Tokio waar ingenieur Masura Ibuka in 1945 een paar verdiepingen betrekt van een zwaar gehavend warenhuis. Het bedrijf richt zich op reparatie en denkt vaag aan plannen om zelf dingen te vervaardigen. Veel inkomsten zijn er niet net na de oorlog en Ibuka moet met regelmaat zijn spaargeld aan spreken. Waar wel veel werk in zit is het repareren van radio’s waarvan de korte golf onklaar is gemaakt tijdens de oorlog. Een krant plaatst daarover een artikel en naar aanleiding daarvan komen Ibuka en Akio Morita met elkaar in aanraking. De twee worden vrienden en gaan samen aan de slag. Omdat veel betalingen in natura worden voldaan, in die tijd betekende natura vaak rijst, ontwerpen ze een rijstkoker van hout met aluminium elektroden. Helaas is de rijst vrijwel nooit goed, of ongaar of te gaar. Het blijkt een mislukking. Gelukkig is een buizenvoltmeter die aan de regering geleverd wordt wel een succes en die zorgt voor vaste inkomsten. Geld is er nog nauwelijks en alles maken de werknemers zelf. Van soldeerbout tot schroevendraaier. Om de financiële situatie te verbeteren ontwerpt Ibuka een verwarmd voetkussen. Zonder thermostaat of brandbeveiliging. Het is een succes tot de eerste klachten over brand binnenkomen en men blij is dat het kussen onder een andere naam is verkocht. De jonge onderneming kent ook succes, zoals met de “Clear Voice” platenspeler, gemaakt uit staal dat gevonden wordt in het platgebombardeerde Tokio. Verder wordt er veel gefabriceerd voor de wederopbouw van de Japanse omroep en natuurlijk maakt het bedrijf ook zelf radio ontvangers.

De productie raakte verspreid over drie plaatsen, Ginza, Kichijoji en Mitaka, wat niet handig en efficiënt was. Om aan te geven hoe slecht de financiële situatie toen nog was: op het moment dat Ibuka en Morita een centrale bedrijfsruimte zochten (en vonden in Gotenyama) deden ze dat te voet. De enige bedrijfsauto was een Datsun en die was verkocht. In een oude opgeknapte loods zag de eerste Japanse magneetband het licht. De Soni-tape die paste op de iets later geïntroduceerde bandrecorder. Een echte doorbraak is er als in 1954 aan Ibuka een licentie wordt verleend om transistoren te gaan maken. Als de licentiegever vraagt wat hij ermee gaat doen is het antwoord: radio’s maken. En zo komt de eerste transistorradio TR-55 op de markt. Een daarop volgend type is de TR-6, ook volledig op transistortechnologie gebaseerd. Om de radio’s onder de aandacht te brengen maakt men gebruik van een getekend jongetje, de Sony boy. Pas in 1955 wordt de firmanaam omgezet in Sony, mogelijk speelt mee dat sonus het Latijnse woord voor geluid is en denkt men terug aan de Soni-tape. Morita is de man die de naam wereldwijd op de kaart wil zetten en ervoor zorgt dat op elk product het woord Sony prominent aanwezig is. Het zijn de zakradio’s die het bedrijf omhoog stuwen. Meer primeurs volgen zoals een FM transistor radio in 1958, een transistor TV in 1960, een professionele video recorder in 1963, een consumenten type in 1965 en de eerste Trinitron TV in 1968. Ach, het zou te ver gaan om alle innovaties van Sony op te gaan noemen. Erg gedenkwaardig zijn wel de Walkman, Betamax, de CD, de 3.5” floppy en de 8mm camcorder. In 1997 overlijdt Ibuka en in ’99 Morita. De twee grondleggers van het bedrijf laten een wereldorganisatie achter van 100.000 werknemers die trouw blijft aan zijn grondslagen: pionieren, vernieuwen, verbeteren. En in de loop der jaren als vierde daaraan heeft toegevoegd: alles wat Sony bedenkt en maakt is er om het leven te veraangenamen.

Van Brandsteder tot Sony City

Meubelmaker Brandsteder uit Amsterdam maakt een moeilijke tijd door eind jaren ‘50 en zoekt naar aanvullend werk. Een Britse vriend maakt Anton Brandsteder attent op Sony. De kwaliteit, de vormgeving en de prijs weten Anton te overtuigen van de verkoopmogelijkheden en hij start de import. Import die al snel zo succesvol is dat de meubelmakerij sluit en alle werknemers Sony omarmen. Meer en meer ruimte is noodzakelijk en het bedrijf gaat uiteindelijk weg uit Amsterdam en vertrekt naar Badhoevedorp. Om daar wederom te verhuizen naar uiteindelijk de huidige locatie Sony City.

De familie Brandsteder is allang niet meer actief binnen het Sony concern maar heeft onmiskenbaar een stempel gedrukt op het verkoopsucces dat Sony op alle fronten heeft. Van meubelmakerij tot marktleider is zeker niet wat Anton voor ogen had, maar wat hij wel bereikte. Veel producten uit die roemrijke periode staan opgesteld in de hal van het hoofdgebouw van Sony City. In vitrine kasten koestert conservator en pr-man Fred Haanebeek beeld en geluidsproducten die ooit uniek waren. Receivers, Quadrafonie, heel vroege transistorradio’s en taperecorders , de eerste portable TV ter wereld , de eerste Trinitron kleuren TV, Betamax, Video 8, elektronische cross-overs met gescheiden eindversterkers, de onvergetelijke TA-serie, professionele recorders, de eerste V-FET versterkers, platenspelers, Elcaset, Mini-Disc en het eerste audiorek ter wereld en nog veel meer . Het zijn de mijlpalen waarop het huidige succes gestoeld is. En die in vormgeving en voortgeschreden techniek een schril contrast vormen tot wat er te vinden in de permanente achterliggende toonzaal. Die voor het publiek gewoon toegankelijk is en waar men graag alle in- en outs van Sony laat zien. Er staat in de “etalage” van Sony een omvangrijk aantal zaken uit de productcatalogus, zoveel dat ze tijdens mijn bezoek niet allemaal aan de orde komen. Mijn interesse gaat vooral uit naar geluid in de QS en de ES serie en beeld in de vorm van Wega LCD en plasma. Vooral de toplijn is een strategisch product dat een plek vindt bij exclusieve dealers .