Mocht u thuis een Atmos CP850 processor hebben, dan is het mogelijk om een hometheater te bouwen in een 61.3 configuratie. Dat vergt wellicht enige overredingskracht. Maar, wat is er thuis mogelijk met Dolby Atmos? Iedereen kent de ontwikkeling van vierkanaals via Dolby Prologic naar Dolby Digital met 5.1, 7.1 en een nog hoger aantal kanalen. Niets in de wereld verouderd zo snel als de bijbehorende AV-receivers, dus een beetje filmliefhebber heeft hele stapels van die apparaten op zolder staan in de vorm van ‘monumentaal schroot’. Volgens Dolby is er aan het opvoeren van het aantal kanalen een grens. De toegevoegde waarde van channel-based audio neemt af met de toename van die channels (wet van de afnemende meeropbrengst). In de bioscoop wordt de stage opgebouwd door de 9.1 bed-channels te combineren met 118 simultane sound objecten. Voor een thuistheater wordt uitsluitend gebruik gemaakt van objecten. De receiver weet namelijk hoe de luidsprekerconfiguratie is samengesteld. De objecten worden gerendered naar deze configuratie en de exacte plaats en beweging van het geluid wordt zodanig gerealiseerd. Het maakt dan in principe niet uit hoeveel luidsprekers er in de kamer zijn. Hoe meer luidsprekers, hoe exacter de positionering. Los van de receiver met Dolby Atmos aan boord is er natuurlijk content nodig. De codec voor streaming video en Blu-ray materiaal is Dolby TrueHD of Dolby Digital Plus. Elke Blu-ray speler die voldoet aan de volledige specificaties kan Atmos-materiaal afspelen. De speler moet geconfigureerd worden op ‘audio bitstream out’. Zet ‘secondary audio’ uit. Alle HDMI vs 1.4 kabels zijn compatible met Atmos. Het is dus niet nodig om nieuwe HDMI-kabels te kopen. Dolby TrueHD en Dolby Digital Plus zijn backward compatible met oudere AV-receivers. Bij het aanbieden van de Atmos-stream wordt deze gewoon afgespeeld in traditionele 5.1 of 7.1 channel based audio.
Om Atmos te beleven is een nieuwe AV-receiver nodig. Atmos wordt dan gespeeld over de bestaande 5.1 of 7.1 configuratie. Maar, Atmos maakt gebruik van aan het plafond gemonteerde luidsprekers. Dat geeft namelijk een belangrijke meerwaarde met betrekking tot de positionering. De AV-receivers voor de consumentenmarkt komen met de mogelijkheid om vier plafondluidsprekers te benutten. Hier liggen verschillende uitdagingen. De markt zal de komende jaren overspoeld worden door allerlei producten die de Atmos-beleving kunnen faciliteren in een huiskamervriendelijke en niet relatie-ondermijnende vorm. Denk, in navolging van de Soundbar, aan allerlei plinten die voorzien van luidsprekers aan de lange zijkanten van het plafond kunnen worden bevestigd. Maar ook als luidsprekers vermomde lichtarmaturen, ornamenten, verlaagde plafonds en nepbalken. Wie een flink elektromagnetisch veld opwekt in de buurt van het plafond, kan gemetalliseerde led-strips ophangen. Met de AC door dat metaal, werken ze dan als luidspreker. Wel een trafo aansluiten vanwege de lage impedantie. Atmos faciliteert overigens ook vloerluidsprekers, dus daar zullen ook de nodige producten bedacht worden. Denk aan het tapijt met vlakstralers. In ieder geval staat de eerste oplossing al klaar. Diverse luidsprekerfabrikanten komen met een ‘settop-box’. Dat is een kleine behuizing, die op een bestaande luidspreker wordt geplaatst, met een ingebouwde driver, die via een hoek van 45 graden het plafond aanstraalt. De behuizing is bij voorkeur optisch identiek aan de dragende weergever. Het plafond dient natuurlijk reflecterend te zijn. Het werkt met twee van die additionele drivers op de frontluidsprekers, maar Dolby adviseert om ook op de rears van die drivers te plaatsen. Door de reflectie via het plafond ontstaat dan een zo goed mogelijke ‘overhead-experience’. Er is inmiddels veel literatuur over luidsprekeropstellingen. De nieuwe nomenclatuur is 7.1.4 of 5.1.2. De eerste betekent 7 channels, 1 subwoofer en 4 plafond weergevers. Het is belangrijk dat de Atmos-weergevers in paren aanwezig zijn. Dus als er eentje links aan het plafond is, dan moet er ook een zijn aan de rechterkant. Verder zijn de Atmos-geschikte luidsprekers (met die settop-box) te combineren met een ‘echte’ plafondluidspreker. Voor wie volledig los wil gaan op Atmos in huis: de Dolby Atmos object audio renderer in AV-receivers support 24 traditionele vloerstaande luidsprekers en 10 overhead of Atmos-enabled luidsprekers. Totaal dus 34 en daarbij meerdere subwoofers. Let erop dat sommige AV-receivers de uitgangen voor de overheads aanduiden met ‘Height’.
Definitive Technology
Teneinde kennis te maken met Dolby Atmos is hier de Denon AVR-X5200W-receiver, een tweetal half-actieve monitoren van Definitive Technology (BP-8060ST) en de bijbehorende A60 Elevation Modules. Het laatste suggereert interstellair verkeer, maar het zijn de settop-weergevers die als overhead gaan functioneren. De BP-8060ST komt uit een familie van vier vloerstaande modellen, met verschillen in afmetingen en specificaties. De 8060 is 112 cm hoog en beschikt vanwege het smalle front (15 cm) over verbreders met verstelbare voeten. De midrange en de twee tweeters op het front vormen een ‘d’Appolito en het backpanel beschikt over een tweeter en een midrange.
De actieve subwoofer zit aan de zijkant, net zoals de twee passieve radiatoren. De actieve driver wordt aangestuurd door een interne 300 Watt versterker. Zelfs zeer bescheiden versterkers kunnen aangesloten worden vanwege het hoge rendement (92 dB). Vanaf de luidsprekerterminals (high level aansluiting) wordt het signaal intern verdeeld naar de versterker en de passieve mid-high-drivers. Als de luidsprekers worden gebruikt voor hometheater is er voor het laag een low-level aansluiting die past op de LFE van een AV-receiver. Het bovendeksel van de 8060 kan verwijderd worden. Daarop past dan een A60-Elevation Module, die het Atmos ‘heigh’- signaal tegen het plafond reflecteert. De A60 past optisch erg fraai bij de vloerstaanders.
Denon
De Denon AVR-X5200W-receiver biedt dermate veel mogelijkheden dat het niet lukt om het usermanual van 335 bladzijden hier samen te vatten. Highlights zijn de aanwezigheid van de Atmos-decoder, Audyssey roomcorrection, WiFi, Bluetooth, multisource en multiroom. De videoswitcher en HDMI-aansluitingen zijn geschikt voor 4K video. Deze Denon is dus bruikbaar als streamer vanaf internet, portable devices en DLNA 1.5 bronnen. Via apps voor Android en Apple kan het apparaat remote worden bediend. De manual geeft voorbeelden van een groot aantal verschillende luidsprekerconfiguraties die aangestuurd kunnen worden. Met toevoeging van een externe stereo eindversterker kan zo’n configuratie 13 kanalen en een subwoofer bevatten. Er zijn dan vier weergevers die aan het plafond hangen, of vier Elevation Modules, geplaatst op een viertal 8060 weergevers die als front en rear-channels functioneren.
