Voor een betrekkelijk korte tijd is de luisterruimte even omgebouwd tot ‘a nerd’s paradise’. Dat heeft niet alleen te maken met de TAD’s, maar met de in het kader van reviews en andere activiteiten aanwezige hoeveelheid digitale apparatuur. De moderne audiofiel of muziekliefhebber is dan ook vooral een systeembeheerder geworden. Het gaat om routers, drivers, protocollen, apps, gigabyte-netwerken, CAT7-bekabeling, I2S en het op regelmatige basis upgraden van al dat spul. Zeg maar alles dat vroeger volstrekt overbodig was om heel goed geluid te krijgen en wellicht nog steeds. In de luisterruimte draaide ook een tape. Een eerste generatie master van de KRO van een concert met Jean Pierre Rampal. Dan weet je meteen dat digitaal erg goed is, maar het nog lang niet haalt bij zo’n analoge master van pakweg 35 jaar terug.

Wie in staat is om in een winkel twee luidsprekers te kopen met een versterker die echt matcht, kan zo’n set thuis gewoon achteloos neerzetten. Het resultaat moet dan meteen goed zijn. Gewoon zonder tuning, accessoires of wat dan ook. Als het dan niet werkt, heeft het geen zin om verder te gaan. Maar, als het goed is, kan het prestatieniveau vaak nog in heel beperkte mate verbeterd worden. De Micro Evolution’s speelden meteen goed, met de van te voren ingeschatte en aangevoerde versterking. Vervolgens werd het prestatieniveau nog licht verbeterd door de plaatsing iets aan te passen. 

Wat als eerste opvalt aan de TAD’s is het voor een mini-monitor fenomenale bereik van het laag. Het woord ‘opvallen’ is een understatement van de eerste graad, want wat deze TAD hier doet is niet minder dan spectaculair. Toegegeven, de reputatie van deze weergevers was al vooruitgesneld. Daarom werd Olivier Latry’s fabelachtige interpretatie van Listz’s Der heilige Franziskus, gespeeld op het Rieger orgel in de La Philharmonie de Paris, schaamteloos in de cd-lade geplaatst en losgelaten op de Micro Evolutions. Deze opname is voor de meeste luidsprekers ‘too much’. Normaal gesproken draait deze cd in een andere luisterruimte op een daar af en toe opgebouwd wat groter systeem, dat frequenties tussen 16-30 Hz reproduceert met een geluidsdruk van minimaal 115 dB. Een RTA-meting over deze cd laat zien dat er tonen in voorkomen tussen de 18 en 25 Hz. De TAD, die ogenschijnlijk veel te klein is voor de grote luisterruimte, blaast die tonen er daadwerkelijk uit met een fenomenale power en controle. Echt niet op -6 dB, maar in volledige balans met de rest van het spectrum.

Verrassend genoeg zijn die lage frequenties zelfs fysiek voelbaar. Het lijkt simpelweg of er een vloerstaand systeem speelt van fikse afmetingen. De kwaliteit, lineariteit en naadloze integratie van het laag met de andere frequentiegebieden is buiten discussie. De TAD functioneert sowieso als één geheel. Het is daarin een soort ‘single point of truth’. Hoewel de TAD een redelijk gecompliceerde bass-reflex architectuur heeft, is daar in de weergave niets van te merken. Bij de meeste luidsprekers staat dat reflex-systeem hoorbaar voor zichzelf te spelen, op een ander volume en los van de rest van het systeem. Om maar te zwijgen over de vaak hoorbare ‘one note bass’. De TAD kenmerkt zich vervolgens vanwege de energie die uniform is over het hele frequentiebereik. Bij elke frequentie kan de Micro Evolution enorme dynamische uitslagen maken. Het zal dan ook niet gauw gebeuren dat deze luidsprekers in de compressie gaan als de geluidssterkte toeneemt. Veel monitoren zijn gewoon tweeweg-systemen en allesbehalve gebouwd met professionele drivers. Tachtig procent van de monitoren en kleinere vloerstaanders gaat al snel in de compressie. Een drieweg-concept, zoals bij deze TAD, voor een kleine monitor is uniek en als er professioneel ontwikkelde drivers toegepast worden, dan sluit dat compressie nagenoeg buiten. 

Umfeld

Een bijzondere eigenschap van de Micro Evolution is wat hier maar even de weergave van het umfeld wordt genoemd. Dat werd direct tijdens de eerste seconden dat de TAD speelde duidelijk. De term umfeld staat voor omgeving en context. Het is de gewaarwording dat er naast de instrumenten en stemmen nog andere geluiden zijn die de sfeer of het geheel van de opname bepalen. Wie in een kerk is, waar stilte heerst, zal toch een gewaarwording hebben van een vorm van geluid op de achtergrond. Of dat nou ontstaat door de beweging van luchtstromen of anderzijds, blijft hier in het midden. Maar dezelfde ervaring is vaak op een studiovloer. Je hoort akoestiek en elk instrument lijkt een soort geluid te hebben zonder te spelen. Die ervaring vertaalt de Micro Evolution op onmiskenbare manier naar de luisteraar toe. Er is haast geen andere luidspreker die dat zo fraai doet. De vraag is hoe dat komt. Het is niet alleen een kwestie van detaillering. De TAD heeft een onwaarschijnlijk fraaie en in balans zijnde detaillering, maar dat geldt voor meerdere luidsprekers. Het heeft ook niet te maken met hyper-detaillering die ontstaat door de tweeter +2 dB te geven of door een niet correcte match, als gevolg van een kabel die daardoor het hoog optrekt en de schijn van detaillering wekt. Waarschijnlijk heeft het te maken met de energie die de TAD bij elke frequentie kan leveren. Die ontstaat weer omdat de dynamische eigenschappen over het hele frequentiebereik identiek zijn. Elk geluid wordt dus met een bepaalde ‘kracht’ gepresenteerd, dus ook die hele kleine en subtiele geluidjes die de ervaring van het umfeld veroorzaken. Technisch gezien betekent het dat een driver het meest minieme stroompje al omzet in geluid, waar ‘run of the mill’ luidsprekerunits eerst een fikse stroomstoot moeten krijgen om per definitie in beweging te komen.

Vanuit de professionele optiek gezien is de Micro Evolution een ideale studio-monitor. Je hoort er echt alles op en ook nog met de juiste balans, lineariteit, klank en dynamics. De TAD is daarbij zo goed als full range. Vooral belangrijk is dat deze weergever een directe connectie maakt met wat zich voor de microfoons afspeelt. Deze monitor is zo goed als transparant en dus volledig virtueel afwezig, als een ding dat mede de klank of andere eigenschappen van de muziek beïnvloed.

Als recensent past enige bescheidenheid bij het beoordelen van systemen. Veel winkeliers en importeurs hebben natuurlijk een oneindig langere ervaring met bepaalde producten. Een recensent heeft vaak wat korter de beschikking over apparatuur, dus uitspraken kunnen veel minder een absoluut karakter hebben.  De importeur meldde dat er soms best een discussie is met klanten tijdens het beluisteren van bepaalde systemen en luidsprekers.  Logisch, want klanten hebben sowieso nog minder ervaring met veel verschillende systemen dan winkeliers, importeurs en recensenten. Met TAD is er geen discussie. Zelfs muziekliefhebbers, die dus in zekere mate zero positief zijn voor de eerdergenoemde conditionering, herkennen vrijwel direct het kwaliteitsniveau van TAD. Edoch, wie moeite heeft met deze TAD kan de oorzaak niet buiten zichzelf leggen. Je moet dan, al of niet onder therapie, je eigen vooroordelen en verwrongen denkbeelden over live-geluid, diep introspectief benaderen. Dat is confronterend, maar de eerste stap op weg naar een beter begrip over natuurlijk geluid en wat weergave-systemen daarmee doen. Vanuit de primitieve hoedanigheid van het deel van de internetforum-audiofielen die niet-onderbouwde meningen ventileren, maak je dan een groei door naar een hoger stadium van universele muziekminnende menselijkheid. Dat duurt vaak erg lang, maar je kunt de pas afsnijden door gewoon die TAD’s te kopen.

Conclusie

De beste luidspreker bestaat niet, maar er is een handjevol luidsprekers dat momenteel tot het beste in de wereld gerekend mag worden. Wie een klein formaat weergever zoekt, alle soorten en vormen van muziek nagenoeg full range wil beluisteren en een enorm realisme en transparantie waardeert, heeft hier de ideale weergever. Deze TAD is zelfs in staat om grotere ruimten met een enorme power en drive te kunnen bespelen. De TAD Micro Evolution One staat dan ook op de shortlist van beste luidsprekers die hier ooit in en om de luisterruimte hebben gespeeld. In tegenstelling tot veel van die super-luidsprekers is deze nieuwe TAD relatief betaalbaar. Samen met een passende versterker en een goede bron, hoef je niet méér dan 50k aan zo’n hele set te besteden. Je luistert dan naar een van de beste monitoren uit het tweede decennium van onze eeuw.

TAD Micro Evolution One
Adviesprijs: €12.900,-
Audiofile, www.audiofile.nl
Rhapsody, www.rhapsody.nl