Onze ervaringen
Dirac kende we al van een vorige test van de losse Dirac Live-software, waarbij we een Mac mini als bron gebruikten, aangesloten op een USB-DAC. Die test ligt al even in het verleden, en was niet zo diepgaand als de software verdiende. Het was dus een goede zaak dat we met de medewerking van Arcam en Transtel een aantal weken aan de slag konden met een AVR390 en AVR550, in combinatie met verschillende speakers, incluis de nieuwe Monitor Audio Silver-reeks. Zowel de Arcam AVR550 als de Monitor Audio Silver-reeks komt binnenkort aan bod in hun eigen tests op HiFi.nl en Home Cinema Magazine.
Interessant was ook de sessie in Alpha High End in Brasschaat, die doorging in een luisterruimte van de winkel. Wat het boeiend maakte is dat deze ruimte – die op zich heel goed behandeld was en zeker niet slecht klonk – toch nog via Dirac kon geoptimaliseerd worden. De verbetering was duidelijk hoorbaar, zowel toen we enkel optimaliseerden bij een stereo-opstelling als daarna bij een Atmos-opstelling met vier hoogtekanalen. Bij het laatste was bijvoorbeeld treffend hoe de bekende regenstormdemo van Dolby opeens veel realistischer werd. In plaats van een geraas van regen, kon je na optimalisatie echt waterdruppels horen kletteren. De verbeterde impulsresponse was hier voornamelijk voor verantwoordelijk.
Zoals je zou verwachten is de meetprocedure bij Dirac bijzonder uitgebreid. Je moet zeven metingen maken en dat op een vrij nauwkeurige manier. Vooraf moet je bovendien goed de volumelevels van elke speaker afregelen. Bij een stereo-opstelling met gelijke speakers geen probleem, maar bij een surroundopstelling met negen speakers en een subwoofer toch iets meer werk. Maar wel noodzakelijk, want bij surroundopstellingen worden vaak verschillende luidsprekermodellen gebruikt en soms verschillen de gevoeligheid van speakers heel sterk.
Na de meting serveert Dirac een optimalisatiecurve die je zelf handmatig kunt aanpassen. De Zweden inspireren zich daarbij op studies die door bevraging de ideale frequentiecurve probeerden vast te stellen. Het resultaat komt neer op een curve die piek bij lage frequenties en dan afloopt. Volg je de curve die Dirac aanraadt, dan zal je volgens ons echter eindigen met een saaie weergave waarbij de voicing van de luidspreker verdwijnt.
Arcam is die mening ook toegedaan en daarom adviseert Andy Moore, samen met zijn collega Allan Davidson, om de voorgestelde curve toch wat aan te passen in de hogere frequenties. Het mooie is dat je na één metingen meerdere keren filters kunt creëren, om zo uiteindelijk bij het juiste resultaat te komen. Dat vraag oefening, want uit de Arcam-sessies bleek duidelijk dat aanpassingen met een heel zachte hand moeten aangebracht worden. Een frequentiepiek of -dal van 0,5 tot 1 dB deed ‘Walk on the wild side’ van Lou Reed (de referentietrack tijdens de sessies) helemaal anders klinken.
Een minpunt is wel dat de huidige Arcam-producten niet voorzien zijn om meerdere filters. Als je een curve-aanpassing maakt, moet je die verwerken en dan doorsturen naar de receiver. Op de receiver kun je hem in- en uitschakelen, maar je kunt niet schakelen tussen bijvoorbeeld drie filters die je wil vergelijken. Hopelijk is dat iets dat Dirac en partnerfabrikanten in de toekomst wel mogelijk maken.
Verwacht geen wonderen
Wil dit alles zeggen dat Dirac echt elk probleem kan oplossen? In theorie wel, zegt Moore, maar in de praktijk is het geen goed idee. Met meer dan 5 dB een piek of dal aanpassen is geen aanrader, zegt hij. Voor bepaalde problemen ga je dus nog altijd aan de kamer zelf moeten sleutelen, bijvoorbeeld met diffusors of demping. En slechte hardware kun je niet goed maken. “Alle kalibratiesystemen werken het best als ze maar een klein beetje moeten compenseren. Je moet zorgen dat een systeem zo goed mogelijk presteert vooraleer je een systeem als Dirac gebruikt.” De checklist die Arcam bij zijn geavanceerde Dirac-training presenteert, raadt installateurs altijd aan eerst de luidsprekerpositionering goed te krijgen, kabels goed te leggen en speakers stabiel te positioneren. Eerst de basics, dan pas Dirac.
