DALI Epicon 8: testomgeving

Zoals reeds opgemerkt hebben we de Epicon 8 niet voorzien van de meegeleverde onderplaat, maar we hebben de luidsprekers wel op spikes gezet. Volgens de handleiding moeten de luidsprekers recht worden neergezet en niet ingedraaid naar de luisterpositie. Indraaien wordt sterk afgeraden, ook door de importeur die de luidsprekers bij ons heeft afgeleverd. Verder is de beste opstelling ongeveer een gelijkzijdige driehoek, waarbij de luidsprekers minimaal aan afstand van 35 centimeter van de achterliggende wand dienen te staan. Wij hebben de instructies van DALI opgevolgd. De luidsprekers staan ongeveer vier à vijf meter uit elkaar en de afstand naar de luisteraarpositie is ongeveer vijf meter. De afstand tussen luidsprekers en achterwand is circa zestig centimeter.

Tijdens de testperiode zijn twee verschillende sets versterkers gebruikt. De eerste set was een set klasse A versterkers van het Amerikaanse Pass Labs. Deze versterkers wonen in de luisterruimte. De tweede set was van het Franse Advance Paris, t.w. de vlaggenschip voorversterker X-P1200 en twee mono eindversterkers type X-A1200, de huidige vlaggenschepen van de vloot van voor- en eindversterkers van Advance Paris. De Franse versterkers waren aanwezig vanwege een logeerpartij t.b.v. een recensie. Ook de X-A1200 kan in klasse A werken en we hebben de versterkers van Advance Paris het grootste gedeelte van de testperiode in klasse A laten werken. Lees ook onze recensie over de X-P1200 en X-A1200 van Advance Paris.

Als bronnen zijn de DA-converter in de X-P1200 en een Wadia 321 DAC gebruikt die in beide gevallen digitaal muzieksignaal kregen aangeleverd van een gemodificeerde Sonos Connect die WAV-bestanden afspeelt van bitperfect geripte cd’s die op een NAS staan.

DALI Epicon 8: realistische en neutrale klank met een degelijk fundament en luchtige hoge tonen

We hebben natuurlijk weer allerlei soorten muziek gedraaid, op verschillende volume niveaus. Na een paar dagen zijn we kritisch gaan luisteren. Vanaf het eerste moment vielen een paar eigenschappen op.

De Epicon 8 heeft een zeer brede sweetspot. Het stereobeeld was niet alleen goed op de luisterpositie, maar ook tot een meter links of rechts van de luisterpositie presenteerde de Epcion 8 een kamerbreed stereobeeld dat niet veel afweek van de middenpositie. Een brede sweetspot zorgt ervoor dat meerdere luisteraars tegelijkertijd een goed stereobeeld gepresenteerd krijgen en geen discussie hoeven te voeren over wie op de beste plek mag zitten. De Epicon 8 is een sociale luidspreker. De grote horizontale spreiding van de tweeter module, d.w.z. een dome tweeter in combinatie met een ribbon tweeter, is een groot en opvallend pluspunt van de Epicon 8.

Niet alleen de brede weergave maar ook de luchtige en volkomen ongekleurde weergave van hoge tonen viel op. “Ongedwongen en makkelijk” was een term die vaak in gedachten voorbij kwam. De Epicon 8 is een dynamische luidspreker maar de hoogweergave deed sterk denken aan de luchtige en ongekleurde weergave van een elektrostatisch systeem.

We kiezen “Saucers”, het derde nummer van het album Strangeitude van Ozric Tentacles. De muziek begint met een akoestische gitaar die midden in een kleine ruimte lijkt te staan. Er is weinig tot geen galm. De gitaar klinkt helder en warm maar tegelijkertijd een beetje droog. Langzaam schuiven de muren van de virtuele ruimte van ons vandaan en ontvouwt zich een klanklandschap waar de gitaar onderdeel van is. De zachte en zwevende klank van synthesizers vullen het landschap langzaam in. De bassist legt een plukkend lijntje neer met zijn basgitaar. De akoestische gitaar krijgt begeleiding van houtblazers. Als de teller op circa 4:55 min. staat is het klanklandschap volledig ontplooid en horen we enige galm. Een elektrische gitaar neemt de melodielijn over. De synthesizers hebben geen vaste plaats en zweven door de ruimte. De elektrische gitaar lijkt een beetje uit de hoogte te komen in tegenstelling tot de akoestische gitaar aan het begin die recht voor onze neus stond. De Epicon 8 geeft niet alleen links/rechts-informatie. De hoogte-informatie die in Saucers van Ozric Tentacles is verwerkt wordt ook weergegeven.

Het album Tutu van Miles Davis zit vol met grote dynamieksprongen. De achtergrond is doodstil. De muzikanten staan op enige afstand van elkaar en staan dichtbij de luisteraar. We spelen “Splatch”, het vierde nummer op Tutu. De trompet van Davis klinkt overwegend scherp. De begeleidende houtblazers klinken juist een beetje warm. Drums en bekkens zijn verspreid over links en rechts en de luisteraar krijgt een podium gepresenteerd dat breder is dan de luisterruimte. De lage drums hebben een diep maar afgewogen fundament. De lage tonen van een basgitaar zijn altijd wel hoorbaar, maar niet altijd is de melodielijn en het snaren plukken of trekken goed waarneembaar. De Epicon 8 laat echter alle nuances die de bassist in zijn spel legt horen. De Epicon 8 geeft niet zozeer veel lage tonen, maar geeft met name gecontroleerde en afgewogen lage tonen. DALI heeft effectbejag duidelijk weggelaten. We krijgen geen schopjes in de maag hoewel de laagweergave voelbaar is als we het volume wat verder opendraaien. De weergave is realistisch en benadert de weergave van een elektrostatisch systeem waarbij de laagweergave meer kracht heeft dan bij de meeste elektrostatische systemen.

Apocalyptica is een gezelschap van vier cellospelers uit Finland. De band is de uitvinder van de cellorock of cello-metal en heeft bewezen dat je uitstekende stevige maar ook genuanceerde rockmuziek kunt maken met uitsluitend cello’s, een drummer en op sommige nummers een gastzanger of zangeres. We selecteren “Dreamer”, het laatste nummer van het album Worlds Collide. De titel van “Dreamer” verraadt meteen de sfeer van de muziek. De vier cellisten presenteren een dromerig landschap zonder drums of vocalen. De klank van de cello’s is warm. De lage tonen gaan putdiep. Eén van de cellisten klopt fluwelig op de kast van zijn cello en wekt daarmee de illusie van een trage hartslag. De luisteraar kijkt niet vanaf een afstand naar een band of een klanklandschap. De luisteraar bevindt zich in het klanklandschap en wordt daar volledig in opgenomen. De Epicon 8 wekt de illusie dat we ons in het midden van een hele grote ruimte bevinden.

Wat de Epicon 8 ook laat horen, is het verschil tussen de set versterkers van Advance Paris en de set van Pass Labs. De versterkers van Advance Paris hebben een levendige klank met een heel klein randje warmte waardoor ze in de verte doen denken aan de klank van een set dure buizenversterkers. De laagweergave is echter meer punchy dan van een buizenversterker, hetgeen gemiddeld genomen typisch is voor een eindtrap met halfgeleiders. De set van Pass Labs klinkt meer neutraal en analytisch en de laagweergave is nog een fractie meer punchy. Slagwerk heeft iets meer slam. De verschillen tussen de versterkers zijn subtiel maar de Epicon 8 heeft een zodanige resolutie dat de verschillen vrij makkelijk waarneembaar zijn.

Tijd voor een stukje live muziek en het wordt “Telegraph Road” van het album Alchemy van Dire Straits. Het album is opgenomen tijdens een concert in juli 1983 in het beroemde Hammersmith Odeon (of Hammersmith Apollo) gebouw in London. De opname klinkt zeer authentiek en dit wordt versterkt door het feit dat kleine muzikale foutjes niet uit de opname zijn weggepoetst. We lijken ons op een meter of twintig van het podium te bevinden en het lijkt alsof we ook publiek naast en achter ons hebben zitten. Voor ons staat een band te spelen, kamerbreed. De afstand naar de band is wat groter dan bij Miles Davis en Apocalyptica. We zijn geen onderdeel van een klanklandschap maar bevinden ons tussen het publiek in een concertzaal met een groot podium. De opname is niet perfect, niet in muzikale zin en niet in technische zin, maar toch weet de Epicon 8 ons mee te slepen, met name als Mark Knopfler ons in “Telegraph Road” meeneemt naar het einde van het romantische verhaal dat dit muziekstuk in essentie is. Sensationeel!

Het komt er goed beschouwd op neer dat de Epicon 8 niets toevoegt of weghaalt uit een opname. De Epicon 8 gedraagt zich als een neutraal doorgeefluik. De klank is realistisch ongeacht de gekozen muziek. We kiezen twee nummers achter elkaar van de Zweedse band Opeth. Als eerste “A Fleeting Glance” van het album Sorceress. Op dit album geen grunting, wel warme klanken van een orgel en heldere klanken van een klavecimbel. De drums en de basgitaar die bij 1:05 min. de akoestische gitaar en klavecimbel vergezellen hebben een licht fluwelige en warme klank. De gitaar klinkt meer metalig.

Als tweede luisteren we naar “The Moor” van het album Still Life. Muziek komt vanuit de doodstille achtergrond langzaam naar voren sluipen. Na ongeveer drieëneenhalve minuut speelt de band op orkaankracht. Geen fluweligheid of warmte te bekennen. De drums hebben een scherpe focus en als we het volume wat verhogen kunnen we de dubbele bassdrum roffels voelen. Nee, ook nu geen effectbejag van DALI, want we voelen geen schopjes in de maag, maar wel een voorbeeldig strakke en gecontroleerde laagweergave. Bekkens klinken helder en zweven boven de rest van de instrumenten. Zanger Mikael Akerfeldt sleurt de luisteraar mee in een achtbaan langs woeste en rustige passages. De Epicon 8 slikt alles voor zoete koek en verslikt zich nergens.

Ten slotte voeren we de Epicon 8 een groot symfonieorkest, t.w. het Oslo Philharmonic orkest dat onder leiding van Mariss Jansons de vijfde symfonie van Tchaikovsky uitvoert. We kiezen het eerste stuk. De muziek begint rustig en ingehouden. We bevinden ons op enige afstand van het orkest en kunnen de zaalakoestiek waarnemen. De houtblazers hebben een lichtwarme klank. De hoge strijkers hebben een lichte scherpte, terwijl de lage strijkers een lichte warmte laten horen. Na ongeveer drie minuten speelt het orkest fortissimo. We horen een organisch geheel maar kunnen intussen ook afzonderlijke groepen van instrumenten en solo spelende muzikanten van elkaar onderscheiden. De koperblazers leggen scherpe accenten, de pauken gaan diep maar klinken fluwelig. De Epicon 8 laat ieder instrument in zijn waarde en laat het op zijn eigen manier klinken terwijl intussen een coherent totaalplaatje wordt gepresenteerd. Het is makkelijk om af te dwalen en op te gaan in de muziek.

We moeten gaan afronden.

DALI Epicon 8: conclusie

De DALI Epicon 8 is een forse vloerstaander die oog heeft voor de kleinste details in de weer te geven muziekopname. Het is een volkomen neutraal klinkende luidspreker die geen voorkeur heeft voor een muziekgenre. De horizontale spreiding van het geluid is heel groot en de luisteraar hoeft niet precies in het midden te zitten voor een goed stereobeeld. De weergave van hoge tonen is luchtig en ontspannen zoals de weergave van een elektrostatische luidspreker. De laagweergave is strak en punchy. De Epicon 8 is de baas over het geluid en vliegt nergens uit de bocht. Bij het afspelen van een live-opname waant de luisteraar zich in een concertzaal. Maar ook buiten de concertzaal weet de Epicon 8 de luisteraar te betrekken bij zijn muziek. De Epicon 8 hoort bij de beste luidsprekers die wij hebben gehoord, in elk geval in deze prijsklasse.

Prijs: 15.998 euro per paar