Tot slot nog twee 300B buizen die bij velen zo populair zijn. Iedereen heeft wel van die vreselijk dure, maar oh zo mooie, Western Electric 300B buizen gehoord. In tegenstelling tot de voorgaande buizen zijn dit eindbuizen waartussen de verschillen kleiner zijn, maar zeker aanwezig. Daarnaast zijn deze buizen niet vergeleken in mijn eigen set maar op een set in het Auditorium, waarbij de mono eindversterkers de Audio Note Conquest’s waren die van twee eindbuizen per kanaal gebruik maken. Eveneens is er geluisterd met een Audio Note Kit One NL Signature (1 eindbuis per kanaal)

• Western Electric 300B  Qua bouw zijn de WE’s maar een erg fragiele buis waarbij in dit geval de buisvoet zelfs ten opzichte van het glas kon bewegen (frictie). Ook het wel erg dunne glas van de tube envellope maakt hem erg kwetsbaar. Desalniettemin een verschrikkelijk mooie buis. Er zijn 300B’s met een voller en met name dieper laag maar de betovering die je meemaakt als je naar een WE 300B luistert vergeet je niet snel. Geen enkele andere 300B die ik gehoord heb (en dat zijn ze lang niet allemaal) bezit dat magische, dat verslavende en die klankkleur wat deze buis een WE maakt. Detail, ruimte, allemaal zeer fraai en zoals het hoort te zijn. Nadruk van de buis ligt in het middengebied en dat maakt dat de WE een licht warm karakter heeft. Neutraal wil ik hem dus niet noemen, maar die betovering, dat magische zorgt ervoor dat je dat snel vergeet en je uren naar muziek kan luisteren, zeker met bijvoorbeeld Jazz. Wat een uurtje luisteren had moeten zijn werd al gauw een hele middag. De WE heeft echter één heel groot nadeel. Ze zijn peperduur en bovendien slecht leverbaar. (op dit moment van plaatsing zijn ze weer leverbaar)
  
  
• TJ 300B Mesh anode  Deze 300B heeft een Mesh anode. Dit betekend dat je door de buis heen kan kijken en de gloeidraden kunt zien gloeien als deze aanstaan. Of het qua klank wat uitmaakt weet ik niet, want de normale versie heb ik nooit kunnen beluisteren. In vergelijking met de Western Electric brengt de buis het er niet slecht vanaf. Laat duidelijk zijn dat dat speciale wat de WE heeft er niet was, maar daarentegen waren er weer dingen die de WE niet heeft. Een van die dingen is o.a. een wat dieper en strakker laag. Alle overige eigenschappen als ruimte en afbeelding kropen heel dicht tegen de WE aan. De TJ klinkt echter wat minder warm waardoor het beeld wat doortekender en frisser overkomt.

Een eventuele keuze tussen bovenstaande buizen vind ik zeer moeilijk te maken. Voor een paartje WE kun je ongeveer 3 paartjes van de TJ kopen en dat betekent dat je een heel fraaie buis hebt waar je bovendien jaren mee kan draaien. Ook de levensduur van de TJ is goed, dat hebben ze inmiddels wel bewezen. Het magische wat de WE bezit is in mijn ogen ook (veel) geld waard. Je kunt met deze buis uren betoverd zitten luisteren. Kortom een keuze is moeilijk en bovendien afhankelijk van de inhoud (of juist het gebrek daaraan) van de portemonnee. Als men het geld wel heeft, koop ze dan beide. Een paartje TJ’s op de totaalprijs van de Western Electric maakt dan ook niet zoveel meer uit en men heeft bovendien nog wat te kiezen ook.

Note : Er zijn inmiddels vele merken en versie’s 300B’s op de markt. Sommige versie’s beweren een hoger uitgangsvermogen. Let hierbij goed op de specificaties omdat deze veelal afwijken van een normale 300B. De instellingen van een 300B versterker dienen dus aangepast te worden ! In feite zijn deze buizen dus geen plug-in equivalenten. 
 
Zoals uit bovenstaande duidelijk mag zijn is het zeer de moeite waard om eens met buisjes te experimenteren. Sommige buisjes zijn duur, anderen kosten amper wat en ook die kunnen verschil uitmaken. Ga u eens raden op het Internet. Enkele links naar andere artikelen over tube rolling vindt u hieronder. Het Internet staat er vol mee.

Succes met experimenteren, maar onthoud één ding goed. Het gaat uiteindelijk om de muziek, niet om de buis of versterker.
Enjoy the Music !

Artikelen over tube rolling:
http://www.positive-feedback.com/Issue15/845.htm
http://www.pmillett.addr.com/Wheatfield/rolling.pdf
http://www.6moons.com/audioreviews/tuberolling/tuberolling.html
http://www.enjoythemusic.com/magazine/equipment/1201/300b

Hobbyisten:
www.machmat.com (Matthijs de Vries)
www.triodedick.com (Triode Dick)