Ze bestaan nog in Nederland, de lange donkere wegen die nergens heen lijken te leiden. Twee banen, breed en onverlicht, voeren naar een afgelegen plaats als Zeewolde. Waar ik terecht kwam en van de ene verbazing in de andere viel, met behoud van Hollandse nuchterheid. Een zelfde nuchterheid die de gastheer Cees Ruijtenberg van Metrum Acoustics uitstraalt. Klinkt die naam u onbekend in de oren? Na dit verslag niet meer. Een droom voor de zelfbouwer, ontdekte ik aan het eind van de donkere weg. Elektrostatische weergevers die u zelf kunt toepassen in uw systeem of in een systeem dat ontworpen is door Cees. Met bijbehorende elektronica zo u wenst.

Historie

Een klein stukje historie is op zijn plaats. De carrière van Cees start bij Radio Holland. Een bedrijf dat zich onder meer specialiseert in navigatie-apparatuur zoals radar en GPS, maar ook sonar en communicatiesystemen. Vooral navigatiesystemen waren de specialiteit van Cees; daarnaast ontstond bij hem veel interesse voor akoestiek in de breedste zin. Vanwege zijn passie voor muziek en geluidsapparatuur komt Cees in aanraking met Viertron. Na Radio Holland besluit hij, voor een periode die 5 jaar zal duren, daar een functie als technisch commercieel medewerker op zich te nemen. In deze functie wordt hij niet alleen met de producten geconfronteerd die door Viertron op de Nederlandse markt worden gezet, maar krijgt hij ook een goed beeld van de branche. Het is het moment dat Cees voor het eerst wordt geconfronteerd met elektrostatische luidsprekers, een confrontatie die zijn mening over luidsprekers drastisch zal veranderen.

Cees is inmiddels zo enthousiast dat hij (geholpen door zijn technische achtergrond) een onderzoek start naar de mogelijkheden van elektrostatische systemen. Na langdurig onderzoek en vele prototypes verder ziet Cees een gat in de markt en besluit zijn eigen bedrijf op te zetten. Omdat grote investeringen nodig zijn, besluit hij zijn huis te verkopen, waardoor hij over de middelen beschikt om zijn eerste verkoopbare systemen te realiseren. Cees start met de productie van de “Pavane”, een kastloze hybride luidspreker met een elektrostatische midden/hoog-unit. Hoewel het bedrijf, geholpen door goede recensies, goed op de rit komt, keert het tij als de eerste Golfoorlog uitbreekt. Nederland houdt de hand op de knip. Inmiddels hebben bedrijven als Duson en Translator lucht gekregen van het product en bieden aan, de techniek over te nemen. Uiteindelijk vindt het systeem een plekje tussen de luidsprekers van Translator en verhuist Cees naar Zeewolde, waar hij als ontwerper het team bij Translator gaat versterken.

De Pavane was een systeem met een prachtige weergave, maar het bleef achter in het laag als gevolg van de toegepaste kleine woofers. Helaas bleek de economie nog dieper te kunnen zakken, waardoor ook Translator van de markt verdween. Cees moest noodgedwongen uitzien naar ander werk en kwam uiteindelijk terug bij zijn eerdere expertise van plaatsbepaling en akoestiek, technieken om de zeebodem langs ultrasone weg in kaart te brengen. Apparatuur waarmee olievelden worden opgespoord en de bodemsamenstelling kan worden vastgesteld, alsmede technieken om boorplatforms met centimeterprecisie in positie te brengen. Uiteindelijk gaat Cees met zijn ervaring ultrasone systemen ontwikkelen voor de procesindustrie, voor de meest uiteenlopende applicaties. In zijn vrije tijd herstart Cees het bedrijf Metrum Acoustics, want hij heeft nog wat ontwerpen in de kast liggen die aandacht verdienen. Ook het kastloze ontwerp van Syntaxis komt van zijn hand. Toch is het doel nog steeds niet bereikt . Het voortdurende onderzoek naar het verbeteren van zijn elektrostaat mondt uit in een ringradiator voor de midden- en hoge tonen, die worden geïntegreerd in huiskamervriendelijke ontwerpen. Recent verscheen het onderwerp van vandaag, een hybride systeem met de naam Syncope.

Techniek

In sneltreinvaart krijg ik van Cees een technische verhandeling, waarin ik mij nog net niet verslik. Hij vertelt dat het maken van een full range elektrostaat eigenlijk een verkeerd uitgangspunt is. Dat heeft te maken heeft met de aankoppeling van de luchtmassa aan het membraan rond de resonantiefrequentie. Het membraan heeft een rechtdoorlopende frequentiekarakteristiek tot de regionen waarin kamerresonanties een duidelijke rol gaan spelen (hoge Q-factor). Resonanties spelen zich af in het gebied rond 40 Hz. Het systeem heeft feitelijk niet de mogelijkheden, die woofers wel hebben, om de laagweergave naar beneden toe mild te laten afvallen (lage Q factor), waardoor de laagweergave op elk gewenst niveau is terug te brengen. Hierin ligt het probleem van feitelijk alle “full range” elektrostaten en het is de reden dat dergelijke systemen in het laag vaak wollig en ongedefinieerd klinken. Een conventionele woofer met een zwaardere conus en een krachtig magneetsysteem gedraagt zich anders.