De markt wordt momenteel overspoeld door music servers. De speciale feature van de 432 EVO Music Server is de mogelijkheid om de centrale pitch van 440Hz om te zetten naar 432Hz, maar ook andere frequenties behoren tot de mogelijkheden. Volgens velen geeft dat een betere geluidskwaliteit. In deze review wordt de 432 EVO enerzijds beoordeeld als ‘standaard’ server en anderzijds met de 432-feature ingeschakeld.
De 432 EVO Music Server wordt met de hand gebouwd in België. Standaard is dit een server waarmee cd’s te rippen zijn. Audiobestanden (in vrijwel elk formaat) kunnen afgespeeld worden tot en met 32/768 PCM (bit perfect), DXD en DSD (64, 128 en 256). DSD wordt uitgevoerd als bit perfect DoP bestand of gerendered naar PCM met of zonder 432Hz omzetting. De bestanden kunnen aanwezig zijn op de ingebouwde harde schijf van 2TB, die op verzoek uitbreidbaar is tot 6TB. De 2TB-schijf heeft een storage capacity voor 6000 cd’s. Files kunnen ook gelezen worden vanaf een NAS in het netwerk. Er is een mogelijkheid voor streaming (vrijwel alle bekende diensten) en ook internetradio kan weergegeven worden. Het lukte in de luisterruimte ook om muziek te streamen vanaf een Apple iPhone 6.
De EVO werkt ook als SMB fileserver (Samba), dus kan met elke audio/video streamer over het netwerk heen communiceren. Denk aan Bluesound, Sonos en Dune. Het audiosignaal is aan de uitgang van de server beschikbaar via HDMI (tot 192K) en via USB 2.0. De server komt in een drietal configuraties. Ten opzichte van de standard version is de high-end versie beschikbaar met een aangepaste voeding en een USB 3.0 low noise low jitter output. Er worden hoge kwaliteit 2.5 inch schijven toegepast die op een spring suspension system zijn bevestigd en de machine kan vanuit het RAM spelen. Er zijn nog speciale voorzieningen aan boord om de hoeveelheid microwave RF te verminderen, maar gezien de nieuwsgierigheid van de concurrentie worden daarover in deze review geen nadere mededelingen gedaan. Optioneel zijn betere voedingskabels beschikbaar. Ook maakt deze versie gebruik van sata-filtering. De 432 EVO Essence versie heeft analoge uitgangen en SPDIF. Er is dus een ingebouwde converter aan boord. De bedoeling is dat de standard version en de high-end version aangesloten worden op een externe DAC. Die kan los zijn of ingebouwd in een moderne versterker. Naast de inzet van een aantal losse DACs draaide de EVO onder andere met de McIntosh MA-8000.
De bediening van de server gaat via Android of Apple apps, zoals iPeng (Apple) en Squeezepad (Apple). Er zijn veel verschillende apps waarmee de EVO te bedienen is. Wie zonder al die apps wil werken kan gebruikmaken van de ingebouwde Logitech media-server. Via elke webbrowser is de Vortexbox aan te roepen en een icoontje daarbinnen start vervolgens de Logitech Squeezebox. Deze controller werkt voor Apple en Android en is geschikt om de server te bedienen. Dat verliep hier moeiteloos vanaf diverse Apple-devices, zoals de iPhone 6, de mini iPad, de iMac en de gebruikelijke IBM, Dell en HP-servers.
Software updates zijn beschikbaar vanaf de eigen update server van 432 EVO en online support is mogelijk via de ingebouwde VPN. De server is beschikbaar in zilver en zwart. Er is nog veel te vertellen over de techniek en alle mogelijkheden, maar daarover is het meeste te vinden in de uitgebreide documentatie bij deze server.
432 als USP
Nou zijn er momenteel verschillende servers op de markt, wisselend in prijs, kwaliteit en features. Los van een aantal innovatieve oplossingen, is het vooral de 432-processing die de 432 EVO Music Server een bijzondere positie geeft. In de machine is een plugin die live 432-bewerking biedt die elders (nog) niet beschikbaar is. De 432 plugin bewerkt de volgende bestanden: PCM vanaf cd-kwaliteit tot 768 Khz, inclusief DXD en DSD (64, 128 en 256) en werkt ook met online streamingdiensten. Programmatechnisch zijn er natuurlijk een aantal mogelijkheden om een plugin te schrijven die de frequentie van 440Hz verlaagt naar 432 of een andere waarde. Zo’n pitch shift kan uitgevoerd worden met digitale studio-processors. De frequentie gaat dan omlaag, maar de tijdsduur van het muziekstuk blijft gelijk. Dat klinkt doorgaans niet goed met standaard PCM-processing. Er ontstaan digitale artefacten en fake harmonischen. Op de EVO-website zijn daarvan voorbeelden te beluisteren.
De pitch-shift werkt vaak wél goed op moderne electronische dansmuziek. Om de centrale pitch naar 432Hz te verlagen, zonder verlies van resolutie en detaillering, bij gelijkblijvende tracktijd en zonder dat er hoorbare digitale artefacten worden geïntroduceerd, zijn er specifieke aanpassingen nodig in het algoritme dat opgenomen is in de plugin. Daarin zit dus het geheim om 432Hz op een goede manier weer te geven, aldus Klinkt Beter. Vanzelfsprekend is dit algoritme geheim.
