Liefhebbers van betere hoofdtelefoons hebben meer keuze dan ooit. Hoewel we regelmatig koptelefoons los testen, is het daarom toch echt tijd voor een groter overzicht van de beste nieuwe uitdagers op vlak van head-fi. 

In dit dossier bekijken we een aantal hoofdtelefoons uit een hogere prijscategorie, beginnend bij circa 500 euro. Kun je voor minder dan die prijs ook genieten van een goede klank? Natuurlijk wel. Betaalbare hoofdtelefoons zoals de Audio-Technica ATH-MSR7b, Bowers & Wilkins P7, Sennheiser HD660, en nog vele anderen zijn steengoed. Maar als je hoger mikt, ontdek je koptelefoons die toch nog beter presteren. Zowel qua klankkwaliteit als comfort bieden koptelefoons uit het premiumsegment een echte meerwaarde.

Voor dit dossier hebben we daarom een selectie gemaakt van de interessantste koptelefoons die momenteel beschikbaar zijn. Niet alles komt aan bod, gewoonweg omdat het speelveld tegenwoordig veel spelers bevat.

Op de oren

In dit dossier leggen we expliciet de nadruk op supra-aurale of over-ears hoofdtelefoons. De oorkussens passen dus volledig over de oren. Dat is zeker niet de enige optie die je hebt. On-ear hoofdtelefoons zijn compacter en bezitten kussens die op je oorschelpen rusten. Maar in het premiumsegment kom je ze niet gauw tegen. On-ears zijn echt toch iets voor mobiele koptelefoons, al dan niet voor bij het sporten. Waarom geen on-ears bij in het high-end-segment? Comfort heeft daar wellicht mee te maken, maar ook dat je ze makkelijk verkeerd op de oren kunt plaatsen. En dat heeft een negatieve impact op de klank.

In-ears zijn de andere (steeds populairdere) optie naast over-ears. We hebben het dan niet over de goedkope dingen die bij je smartphone worden geleverd. Ook hier vind je probleemloos high-endtoestellen, onder meer omdat oortjes populair zijn bij muzikanten en in de studio, en deze doelgroepen hoge eise stellen. Ook voor thuisgebruik zijn in-ears een goede optie, onder andere omdat ze weinig plaats innemen en doorgaan makkelijk aan te sturen zijn. In-ears en comfort gaan voor sommigen mensen hand in hand, voor anderen zitten oortjes net heel ongemakkelijk. De tips of dopjes die in je oor passen zijn inderdaad cruciaal - zowel voor het comfortgevoel als voor de klankweergave. Een goede pasvorm is cruciaal, met name voor de overdracht van het laag. De echte top bij oortjes zijn modellen met op maat gemaakte dopjes die perfect in jouw oorkanaal passen, bij merken als Audio64, JH Harvey of Ultimate Ears. Maar zowel de doelgroep als de technische specs van over-ears en in-ears verschillen toch wat. Daarom gaan we in dit dossier enkel kijken naar de klassiekere hoofdtelefoon met kussens die over de oren passen. In-ears laten we op een later moment aan bod komen.

Welke driver?

De koptelefoons in deze test hebben een dynamische of een planar-magnetic-driver. Een dynamische driver vind je bij de meeste luidsprekers, en werkt met een centrale spreekspoel en magneet. Een planar magnetic- driver gebruikt een membraam met daarin magnetische spoelen die aan één of twee zijden worden aangetrokken. Elke type heeft zijn voordelen. Er zijn ook nog elektrostatische hoofdtelefoons. Tot voor kort waren elektrostatische drivers enkel te vinden bij Stax en hier en daar exoten; inmiddels kent de technologie een echte revival bij hippe merken als MrSpeakers en HiFiMan. De Sonoma One, hier getest, is op de vlak ook een trendsetter. Elektrostaten hebben een heel eigen geluid: open, transparant en met veel hoogdetail. Het blijven echter eerder duurdere toestellen met een eigen doelgroep en eigen noden. Ook zij komen later apart aan bod.

Wat heb ik nodig?

Het leuke aan head-fi is dat een hoofdtelefoon een zeer uitgesproken karakter en geluid kan bezitten.Dat maakt het heel belangrijk om een koptelefoon eerst te beluisteren voor je hem koopt. Bij de beste winkels kun je meerdere modellen naast elkaar uitproberen. Steeds meer hifi-zaken organiseren ook head-fi-events waarop je op enkele uren tijd een heel palet aan head-fi-smaken kan proeven. Zeker doen - en je zal verbaasd zijn welke verschillen je zal ervaren. Het gaat dan niet enkel om bepaalde frequenties die meer benadrukt worden, maar ook de ruimtelijkheid van het geluidsbeeld en de snelheid en impact van het laag. Die zaken vloeien voort uit de designkeuzes van de hoofdtelefoonontwerper. Maar er zijn ook andere zaken waar je rekening mee moet houden. Comfort en aanstuurbaarheid bijvoorbeeld.

Bij het luisteren naar hoofdtelefoons heb je niet te maken met kamerakoestiek, de factor bij uitstek die bij luidspreker-systemen een heel belangrijke - zoniet de belangrijkste - rol speelt. Daar ben je vanaf, maar tegelijkertijd word je wel bewuster van de kwaliteit van het bronmateriaal én hoe je hoofdtelefoon wordt aangestuurd. De kwaliteit van de DAC en de versterker kan heel bepalend zijn voor wat je hoort. Afhankelijk van de technische specificaties van een hoofdtelefoon (zie verderop), kan hetzelfde liedje via één versterker dynamisch en rijk klinken en via een andere eerder dof en neutraal.

De vraag die je moet stellen als je investeert in een duurdere hoofdtelefoon is: hoe ga ik luisteren? Via de smartphone en een streaming-app? Aan de computer of in de zetel? Of ga je de koptelefoon insteken op je stereoversterker die ook je luidsprekers aanstuurt? In veel van die situaties ga je naast je hoofdtelefoon toch nog moeten voorzien in een aparte ‘kastje’ om hem aan te sturen. Dat kan een hoofdtelefoonversterker zijn met of zonder ingebouwde DAC. Dat klinkt duur - en je kunt inderdaad duizenden euro’s uitgeven aan zo’n toestel. Maar er zijn ook DAC’s van iets meer dan 100 euro die prima kunnen dienen, naargelang wat je er mee wil doen. Een AudioQuest DragonFly of FiiO K3 kunnen we je zo aanraden. Wie iets meer zoekt, kan kijken naar een iFi Audio xDSD of Chord Mojo bijvoorbeeld, beide circa 500 euro, maar in het hoogste segment kom je uiteraard nog indrukwekkendere apparaten tegen.

De hoofdtelefoons die wij hier testen werden beluisterd met een Chord Hugo 2 of iFi Audio Pro iDSD, aangevuld met de SPL Phonitor 2-versterker als iets extra vermogen vereist was. Een DAC sluit je op een bron (smartphone, pc of streamer) aan via een USB-kabel of optisch. USB is een zeer populaire optie, ook om een klein DAC’tje rechtstreeks aan de micro-USB of USB-C uitgang van je telefoon te hangen. Zo kun je een compact muzieksysteem maken dat behoorlijk goed klinkt. De meest voorkomende aansluiten op een DAC is echter een vierkante USB klasse B-ingang. Een hoofdtelefoonversterker zonder DAC-gedeelte moet via een analoge kabel met de bron verbonden zijn.

De hoofdtelefoon op de hoofdtelefoonversterker/DAC aansluiten kan op verschillende manieren. Wellicht is er een 3,5 of 6,3 mm ingang (ongebalanceerd), de meest gebruikte optie. Andere mogelijkheden zijn 2,5 mm jack, twee 6,3 mm jacks of XLR3-poorten, een XLR4-aansluiting of een 4,4 mm Pentacon-jack. Deze opties bieden allemaal een gebalanceerde aansluiting, wat theoretisch een zuiver signaal levert en bij sommige hoofdtelefoonversterkers toelaat om meer vermogen naar de drivers te sturen.

Technische specificaties