Apple Music biedt nu eindelijk muziek in losslesskwaliteit aan. En soms zelfs in hi-res of in Dolby Atmos. Moet je hier wakker van liggen? En hoe speel je dit alles nu eigenlijk af? We (en letterlijk heel de redactie heeft er aan meegedacht) duiken er diep in. Want op elke vraag lijkt het antwoord: “Ja, maar…”.

Apple Music

“Welke streamingdienst gebruik je?” Tot voor kort antwoordde de doorsnee audiofiel daarop Tidal of Qobuz, zo goed als de enige diensten die muziek lossless en in sommige gevallen zelfs in hi-reskwaliteit aanboden. Prima diensten, maar nauwelijks mainstream te noemen. Dat maakte de aankondiging dat de Apple Music-dienst met zijn geschatte 100 miljoen-plus abonnees liedjes in lossless en zelfs hi-reskwaliteit zou aanbieden wel heel boeiend.

En daar stopt het niet, want Apple presenteert eigenlijk drie nieuwe dingen in Apple Music. Naast lossless en hi-resaudio biedt het ook meer en meer muziek als ‘Ruimtelijke Audio’. Dat is uiteraard Apple-speak; het gaat hier om muziek in Dolby Atmos-formaat. Surround met hoogtekanalen dus, voor een driedimensionale weergave. Tidal pakte hier al eerder mee uit, maar opnieuw: Apple Music is een veel grotere dienst.

Goed nieuws op meerdere fronten dus, maar er zit wel een addertje – of eigenlijk een heel nest slangen – onder het gras. Hoe luister je eigenlijk naar die muziek in hogere kwaliteit of in surround? Dat leggen we je hier uit.

Maar eerst: wat betekenen die termen lossy, lossless en hi-res nu eigenlijk? (Als je dit al weet, spring dan gerust een alinea of twee vooruit).

Lossless vs lossy 

Waarom is die stap naar lossless nu belangrijk? Eigenlijk zit het antwoord in de term ‘lossless’ zelf. Muziek in lossless vorm wordt aangeboden zonder audiodata weg te gooien. Dat gebeurt namelijk wel bij lossy of verlieslatende muziekformaten, waarvan MP3, AAC en WMA de bekendste zijn. Die lossy algoritmes werden uitgevonden in de oertijd van het internet, toen bandbreedte beperkt was en – weetjenog – pokkeduur. Een downloadlimiet, wie heeft dat nog? Muziekbestanden moesten toen vooral klein zijn, kwaliteit kwam op de tweede plaats te staan.

Om die kleine bestanden te verkrijgen werden algoritmes gecreëerd die muziekdata samendrukten of comprimeerden tot kleinere bestanden. Maar dat was niet voldoende en daarom werd besloten “minder belangrijke” audiodata weg te gooien. Wat belangrijk was of niet werd bepaald door inzichten in de psychoakoestiek, zoals de stelling dat de mens minder goed is in het waarnemen van details in het ultralaag en -hoog. Als je dan ook nog weet dat de algoritmes achter MP3 en co geschreven werden in de vroege jaren negentig, lang voor AI-gedreven, zelflerende routines ontwikkeld werd, dan weet je genoeg. Ze werken als een grove borstel. Misschien zou een nieuwe MP3 anno 2021 veel efficiënter werken en de kwaliteit minder aantasten – maar nu is er geen nood meer aan. (Een mooi voorbeeld van welke verbeteringen er mogelijk zijn op dit vlak vind je bij video, waar de H.265-codec betere kwaliteit levert in kleinere bestanden dan de oude H.264).

De stap naar lossless muziek (verpakt in FLAC’s of ALAC’s, meestal) is dus een terugkeer naar de audiokwaliteit die we kennen van de cd. Zonder weggegooide audiodata, dus. En dat is alleen maar goed.

En hi-res dan? 

Let wel, de term ‘lossless’ zoals het nu vaak wordt gebruikt betekent iets specifieks: muziek op cd-kwaliteit (44,1 kHz / 16-bit). Dat is niet helemaal hetzelfde als ‘studiokwaliteit’. In een muziekstudio en post-productie gebeuren complexe operaties (zoals quantization) die meer data nodig hebben. Dit om te voorkomen dat er hoorbare fouten optreden. Daarom gebeuren opnames vaak in een hogere kwaliteit, bijvoorbeeld 96 kHz/24-bit. Dit is dus hi-res. De Recording Academy – je kent de Grammy’s wel – definieert hi-res als ‘alles beter dan cd-kwaliteit’, te beginnen bij 48 kHz / 24-bit. De Japan Audio Society (JAS), vooral sterk in het uitdelen van het Hi-Res Audio-logo, spreekt van hi-res vanaf 96 kHz / 24-bit. Er zijn vast nog meningen, maar om het eenvoudig te houden is ‘lossless en beter dan cd-kwaliteit’ voor een muziekliefhebber een goede vuistregel om te bepalen wat hi-res is.

De muziekindustrie heeft enkele jaren geleden een mooi overzicht gemaakt van hoe zij naar hi-res kijken. Het is een interessant artikel om te lezen als je er meer over wil weten in de context van een opnamestudio.

Disclaimer: we hebben het in dit artikel enkel over PCM-audio, er bestaat ook nog zoiets als DSD. Dit is een fundamenteel andere manier om audiodata te verpakken en heel interessant, maar het voert ons te ver om het daar nu ook over te hebben. Het verhaal is al ingewikkeld genoeg. DSD is sowieso hoofdzakelijk relevant in de context van SACD’s en audiofiele downloads. Alle streamingdiensten bieden hun muziek in PCM-vorm aan. Er is ook discussie over bepaalde hi-resbestanden die achteraf opgewaardeerd zijn vanaf minderwaardig bronmateriaal. Ook dat onderwerp is iets voor een ander artikel.

Hoe luister ik naar lossless audio via Apple Music? 

Op dit moment kun je lossless audio en hi-res muziek op twee manieren beluisteren: via de Apple Music-app op je iOS-toestel (iPhone of iPad) of via de Muziek-app op je Mac of pc. Ok, dit is het simpele antwoord, nu wordt het wel weer wat complexer. Wat je kan en hoe het functioneert, verschilt van naargelang je via een mobiele toestel of via een computer werkt. En of je gewoon lossless in cd-kwaliteit dan wel in hi-reskwaliteit wil luisteren. Lees even mee, we maken het begrijpelijk.

Via een iPhone of iPad 

1.    Een eerste stap is zowel je Apple Music-app als het besturingssysteem te updaten. De softwareversie van je iPhone of iPad moet 14.6 zijn. Deze informatie vind je door op Instellingen te klikken en dan bij Algemeen kijken naar Softwareversie. Is dat in orde? Dan moet je bij Instellingen in de lijst links scrollen naar Muziek. Hier tik je op Audiokwaliteit en kies je Lossless Audio. Even lager op dat scherm zie je ook ‘Over Lossless Audio’. Hier klik je op Streamen via wifi om de kwaliteit te kiezen. Heb je voldoende aan cd-kwaliteit? Dan selecteer je Lossless. Verkies je hi-res? Dan is de laatste optie, Lossless met hoge resolutie, wat je moet hebben.

2.    Als je lossless kiest, is je bronmateriaal van betere kwaliteit. Dat is altijd een positieve zaak, ook als je draadloos luistert. Maar je moet wel weten dat via een Bluetooth-koptelefoon luisteren altijd lossy is. Voor die draadloze overdracht wordt de muziek via een bepaalde codec gecomprimeerd die zonder uitzondering audiodata weggooit. De bandbreedte van Bluetooth is te beperkt voor lossless audio. In het geval van de iPhone of iPad is dat de AAC-codec. Maar omdat je bronmateriaal niet al eens door de mangel werd gehaald, is de schade beperkt. 

3.    Luister je via een bekabelde koptelefoon, dan ervaar je wel de volledige lossless kwaliteit. In de Apple Music-app zie je een Lossless- of Hi-Res Lossless-label verschijnen, naast de albumhoes. Soms zie je daar ook Dolby Atmos (als je deze optie hebt aangevinkt bij de Instellingen) of Apple Digital Master verschijnen. Dit laatste geeft aan dat de master naar de specificaties van Apple is gemastered.

4.    En hi-res? Daar wordt het complex. Dat kan enkel via een externe DAC of DAC/hoofdtelefoonversterker. Hiervoor heb je een gepaste kabel nodig. Aan de kant van de DAC ga je een USB-stekker moeten insteken, wellicht een rechthoekige klasse B-stekker die je eerder ontmoette op je printer. Heb je een Apple-toestel met Lightning-connector? Dan heb je Apple Camera Connection-kit nodig, een adapter die de Lightning-connector omvormt tot een USB-poort. Heb je een recente iPad met een USB-C-poort? Dan zoek je een kabel met een USB-C-stekker aan één kant en een USB klasse B-stekker aan de andere. Als je nog een oudere USB-kabel bezit die eindigt op een platte USB-stekker (die niet in de iPad past), kun je opteren voor een adapter zoals Audioquests Dragontail of de OTG USB-C van iFi Audio.

Wat is een DAC en welke moet ik hebben? 

Een DAC is een toestel dat de digitale audiostroom naar een analoog signaal omvormt. Dit signaal kan verwerkt worden door de versterker die jouw speakers of je hoofdtelefoon aanstuurt. Een DAC kan best complex zijn en er zijn grote kwaliteitsverschillen. Prijzen gaan van 100 tot tienduizenden euro’s. Maar laat je niet afschrikken, want een kleine investering levert vaak al een significante verbetering in geluidskwaliteit op.

DAC’s bestaan als standalone apparaten (zoals de Chord Qutest, bijvoorbeeld) of als gecombineerde DAC/hoofdtelefoonversterkers. Die laatste zijn er in allerlei vormen en maten. De allerkleinste zien er uit als een USB-stick en kun je makkelijk mobiel gebruiken. De Audioquest DragonFly Cobalt, de iFi Audio Hip-DAC, THX Onyx of de Looto PAW-S1 zijn mooie en zeer betaalbare voorbeelden.

Je hebt daarnaast gecombineerde DAC/versterkers om op je bureau te plaatsen. Het is een booming productsegment gericht op de headfi-fan, met talloze keuzemogelijkheden. We hadden in het verleden bijvoorbeeld de Chord Hugo 2 of de Mytek Brooklyn DAC+ op bezoek. Voor dit artikel gebruikten we de iFi Audio Pro iDSD, want die heeft een handige display die meteen aangeeft in welke kwaliteit de muziekstroom binnenkomt. Een extra controle.

Je hebt niet per se een nieuw apparaat nodig. Steeds meer geïntegreerde versterkers hebben een DAC die je kunt aanspreken via USB. Misschien volstaat je bestaand audiosysteem dus. In dat geval hoef je enkel een kabel te voorzien, je iPad te verbinden en hi-res af te spelen.

Via een Mac of Windows-pc 

Op je computer kun je Apple Music vinden in de Muziek-app. Ook hier geldt dat macOS naar de nieuwste versie (11.4) is gebracht. Als je oudere Mac dit niet kan draaien, kun je dus niet naar lossless luisteren. Je moet daarna de hogere kwaliteit inschakelen. Dat doe je door in de app bovenaan op Muziek te klikken, dan Voorkeuren en Afspelen te selecteren. Je ziet dan onder de hoofding ‘Audiokwaliteit’ de nodige opties verschijnen. Als je daarna muziek zoekt, zie je bij tracks ‘Lossless’ of ‘Hi-res Lossless’ verschijnen.

Wil je via je Mac hi-res afspelen, moet je net als bij een mobiel toestel een externe DAC (of apparaat met ingebouwde DAC) aansluiten. De makkelijkste wijze is via een USB-kabel. De DAC’s die we hierboven aanhaalden kun je altijd ook op een Mac aansluiten. Bij vele Macs heb je nog een tweede optie. Je kunt ook een optische kabel van je Apple-computer naar een afspeelapparaat leggen. Sommige Macs kunnen dan zelfs tot 192 kHz doorsturen, maar niet elke DAC kan signalen van meer dan 96 kHz via een optische poort verwerken.

Bij het testen ontdekten we wel een bug in de Muziek-app die het afspelen van hi-resmateriaal lastiger maakt. Toen we een track afspeelde in een bepaalde kwaliteit (bijvoorbeeld 96 kHz/24-bit) gaf onze DAC aan toch maar een 44,1 kHz/16-bit-signaal te ontvangen. Ook andere tracks in hi-res aantikken veranderde hier niets aan. En dat is wel vreemd, want als we in de Qobuz-app pakweg van een track in 96 kHz/24-bit naar eentje van 192 kHz/24-bit stappen, volgt de DAC wel. Blijkbaar is er dus een fout in het signaleren van de audiokwaliteit bij de Muziek-app – hopelijk wordt dat snel aangepakt. Tot dan is de enige optie de Audio/MIDI-configuratie-app te openen en handmatig de juiste bitdiepte en samplingrate kiezen. Bij het beluisteren van een album kan dat nog, bij een playlist is het toch behoorlijk omslachtig…

Bezit je een Windows 10-machine? Dan kun je ook hi-res afspelen via de oubollige interface van iTunes. De combinatie van Windows-instellingen en iTunes-voorkeuren maakt de ervaring wel heel rommelig. We krijgen wel hi-resmateriaal naar onze DAC gestuurd, maar ook hier leek de audiokwaliteit afhankelijk van wat we handmatig hadden ingesteld bij ‘Eigenschappen van Luidsprekers’, diep in de krochten van het Windows-controlepaneel.  

Voor Dolby Atmos heb ik nodig…

Muziek in Dolby Atmos bestaat niet uit twee kanalen zoals bij stereo, maar uit acht of tien kanalen (5.1.2 of 5.1.4). Om het te ervaren heb je dus een surroundopstelling met AV-receiver of een soundbar nodig. Liefst eentje dat Dolby Atmos kan verwerken, al kun je nog een fraaie weergave krijgen via een beperkte 5.1-opstelling of -soundbar. Dolby Atmos-muziek bevat immers een Dolby Digital-hoofdstroom die probleemloos op ouder toestellen afspeelt. Met hoogtekanalen is het uiteraard meer omhullend.

Het grote vraagstuk is uiteraard: hoe krijg ik die Dolby Atmos-tracks uit Apple Music naar je audioapparaat? Het antwoord is kort: een Apple TV. We gaan de nieuwste versie van deze compacte streamer binnenkort hier bespreken, voor nu volstaat te weten dat je heel makkelijk een Apple TV 4K via een HDMI-kabel kunt aansluiten op een tv, receiver of soundbar. De kans is groot dat het Apple-toestel zelf zal detecteren wat de mogelijkheden zijn van je audioapparaat, waardoor Dolby Atmos-uitvoer automatisch geselecteerd wordt. Ondanks de reputatie van Apple om heel eigenzinnig te werk te gaan, volgt de Apple TV 4K net heel goed de regels qua HDMI-CEC en het uitlezen van EDID-metadata – beter dan menige soundbars die we al getest hebben…

De Apple Music-app op de Apple TV is bijzonder geslaagd en presenteert albums en playlists op een rijke manier. Muziek in de Ruimtelijke Audio-vorm is heel makkelijk te vinden. Albums en playlists met tracks in Dolby Atmos-formaat worden prominent aangeboden. Je kunt ook gewoon zoeken naar ‘ruimtelijke audio’ (ook via de microfoon op de Apple TV-remote, werkt heel goed) om bij de categorie met die naam uit te komen. Je ziet ook duidelijk een Dolby Atmos-label bij tracks en albums.

Overigens kun je ook via de Tidal-app op je Apple TV naar Dolby Atmos-tracks luisteren.

AirPlay 2 en meer

Er zitten wat rare twists in dit verhaal. Het klopt bijvoorbeeld dat Dolby Atmos-tracks ook via de Mac, iPhone of iPad kunnen worden afgespeeld. Er is echter geen praktische manier om die surroundtracks naar je surroundsysteem te brengen. Je hebt er enkel iets aan als je naar een Apple-headset luistert met de Ruimtelijke Audio-functie, zoals de Airpod Max.

En hi-res via de Apple TV? Voorlopig is de Apple TV beperkt tot 48 kHz / 24-bit output via HDMI of de optische uitgang. Die “voorlopig” komt trouwens van Apple, dus misschien komt hier wel verandering in.

Je kunt uiteraard ook altijd een stream van Apple Music draadloos via AirPlay versturen. Maar AirPlay 2 is beperkt tot 48 kHz/16-bit. Dat is weliswaar voldoende voor cd-kwaliteit, maar niet voor hi-resmateriaal. Gaat Apple hier iets aan verbeteren? We hebben de vraag gesteld…

Bij een Android-apparaat is er een algemeen probleem van het Google-besturingssysteem zelf. Een Android-telefoon kan via USB niet meer dan 48 kHz/16-bit naar buiten sturen, tenzij met een speciale app, zoals USB Audio Player. Lossless liedjes naar een DAC sturen kan dus wel, hi-resmateriaal dus niet. Hier is het wachten op een update aan Android zelf, iets dat schijnbaar nog niet op de planning staat.

En mijn eigen streamer dan?

Als het ging om het ondersteunen van Apple Music in toestellen met streaming (draadloze speakers, soundbars, netwerkspeler, geïntegreerde versterkers, etc), was het standpunt van Apple helder. De audiofabrikant moest Airplay 2 inbouwen en gebruikers moesten hun muziek dan maar via die weg afspelen. Ergens logisch, want Apple blijft primair een hardwarefabrikant – en AirPlay kun je zo goed als enkel gebruiken vanaf een Apple-toestel. Door aan te dringen op AirPlay houdt Apple zijn ecosysteem in stand en verkoopt het net weer enkele iPads en iPhones meer. 

De enige grote uitzondering op dit alles is Sonos, die Apple Music wél in zijn eigen app mag inbouwen. Het kan dus technisch wel, maar de API – een stuk code die een brug vormt tussen de Apple-dienst en de software van de audiofabrikant – lijkt niet beschikbaar voor andere merken. Misschien komt daar wel verandering in, zodat partijen als Bluesound of Yamaha eindelijk ook Apple Music kunnen integreren. We hebben Apple gevraagd wat de plannen rond zo’n API zijn, mocht er een antwoord uit de hemel neerdalen dan vullen we dit artikel wel aan. Beursgenoteerde bedrijven uit de V.S. hebben echter niet de gewoonte om over nog niet gelanceerde producten te communiceren.

Conclusie

Dat Apple Music lossless audio, hi-reskwaliteit en Dolby Atmos aanbiedt is een goede zaak. Opeens maakt een veel grotere groep muziekliefhebbers kennis met muziek in een betere kwaliteit, zelfs als ze luisteren via een draadloze koptelefoon. En misschien gaan sommigen zich wel afvragen of zo’n DAC de moeite waard is – en gaat er een hele nieuwe wereld voor hen open. In die zin is Apple Music misschien wel de grootste opportuniteit voor de hifi-industrie in lange tijd.

Voor muziekliefhebbers die reeds hifi hebben ontdekt is de stap van Apple Music ook wel positief. Apple Music is een goede dienst met een ruime selectie en uitstekende automatisch genereerde playlists. Bovendien vraagt Apple niets extra voor lossless en hi-res, waardoor Qobuz en Tidal opeens duur lijken te zijn. Alleen is het nog behoorlijk complex om effectief naar muziek in hoge kwaliteit te luisteren. De meest praktische manier van werken lijkt ons (voorlopig) een iPad met een gepaste kabel aan een DAC of geïntegreerde versterker hangen. De echte heilige graal is natuurlijk de beschikbaarheid van een API zodat Apple Music gewoonweg rechtstreeks in streamingtoestellen geïntegreerd wordt.

En die derde aankondiging – Dolby Atmos – is ook wel significant, al was Tidal hier de echte voortrekker. Het afspelen is zowaar nog omslachtiger én niet elke muziekliefhebber is overtuigd van de waarde van surround. Maar alvast één audioexpert is overtuigd dat surround stereo gaat verdringen. Dat lijkt ons een brug te ver, maar er is wel via Apple Music veel Atmos-materiaal te vinden dat heel overtuigend en meeslepend is.