Opstellen/tunen
Teneinde de Carmels te kunnen beluisteren, volgde wederom het ‘ritueel’ van opstellen, tunen en het vinden van de juiste versterkers voor de aansturing. Die no-nonsense activiteit moet zo kort mogelijk duren. Audio en muziek dient hier een commercieel, informatief en wetenschappelijk doel en is allesbehalve een hobby: het doel van hifi is om naar muziek te luisteren. Het doel van uw auto is om van A naar B te reizen en waarschijnlijk niet om continu aan het ding te sleutelen. Zogenaamde audiofielen kunnen jaren bezig zijn om een setje aan de praat te krijgen. Daar is niets mis mee, maar de marketing in de hifi-wereld is leugenachtig. Derhalve kunnen audiofielen volledig verzuipen in de wereld van kabeltjes, accessoires met gouden beloften, filters en alle mogelijke voorwerpen die je onder, bovenop of in de buurt van audio-componenten kunt plaatsen. Dat gaat doorgaans gepaard met het meerdere malen verkopen van ‘verdachte’ componenten en het aankopen van het zoveelste apparaat dat gouden oren in de wacht sleepte. Het is een valkuil en vicieuze cirkel waar velen in belanden en het genieten van muziek komt vervolgens op de laatste plaats. Je raakt als audiofiel vaak volledig de focus kwijt. Het einddoel is namelijk een systeem dat muziek maakt.
In de luisterruimten die gebruikt worden voor de reviews is er simpelweg geen tijd om wekenlang bezig te zijn totdat setjes of te testen componenten op topniveau presteren. Daar is de focus dus volstrekt helder. Die prestatie moet er in principe binnen enkele uren staan. Hoe gaat dat dan? Wel, het uitgangspunt is altijd dat de akoestiek klopt. Als daar problemen mee zijn, dan is het beter om gewoon te stoppen. Je bent namelijk kansloos. Zelfs met de beste en/of duurste componenten in de wereld. De akoestiek in de luisterruimten hier is redelijk optimaal. De luidsprekers worden vervolgens gewoon geplaatst en aangesloten op een willekeurige versterker. Er slingert hier altijd wel een kringloopversterkertje rond. Vervolgens wordt er twintig seconden ruis afgespeeld en dat geeft exact aan waar die luidsprekers moeten staan. Maar, zo’n test met een ruissignaaltje via een willekeurige versterker geeft ook oneindig veel informatie over het karakter en de eigenschappen van de betreffende luidsprekers. Aan de hand van deze test, bijkomende technische informatie en soms wat metingen, is het mogelijk om in te schatten welke versterker nodig is om zo’n luidspreker optimaal te doen presteren.
In geval de Carmel en ook standaard tijdens andere reviews, werden eindversterker en voorversterker dus besteld, hier afgeleverd en aangesloten. Het is dan direct mogelijk om een end-to-end meting te doen om te bepalen of de kabels matchen. Als dat niet zo is, wordt hier snel een kabeltje gebouwd of gezocht dat wél exact matched. De Carmel speelde vervolgens heel goed, maar zeker niet op 100%. De voorversterker was hier de schuldige. Dat de eerst gekozen voorversterker niet zorgde voor de juiste match kwam simpelweg door de zeer bijzondere eigenschappen van de Carmel, waarmee voor het eerst in de luisterruimte kennis werd gemaakt. De enorme uitdaging was nu om een voorversterker te vinden die de basiseigenschappen van de Carmel niet om zeep zou helpen. Dat heeft dit keer enige tijd gekost, waardoor de opbouw van het systeem iets langer duurde. In principe ongeveer anderhalve dag. Maar dan staat er een basissysteem dat volledig klopt. Daar moet dan een bron aan toegevoegd worden. Met een bron kun je simpelweg opschalen in kwaliteit. Begin met mp3 en stop ergens met een studio-recorder die op 15ips draait. De set zal altijd de maximale kwaliteit laten horen waartoe de aangesloten bron in staat is. Het is vloeken in de kerk, maar met de opgebouwde set klonken zelfs mp3-files griezelig goed. De gebruikte bronnen waren een cd-speler, een computer met DAC voor enkele hi-res files (en die beruchte mp3’s) en een platenspeler. Dat laatste is natuurlijk een absoluut genoegen. Hoop dat de zorgrobot, die ondergetekende over vele jaren mogelijkerwijs zal vergezellen, tegen die tijd in staat is om ook platen te kunnen draaien.
To be fair; systemen worden hier altijd opgebouwd in een bekende, voorspelbare en volledig akoestisch configureerbare omgeving. Dat maakt dat er met enige snelheid resultaten kunnen worden geboekt. Maar, het vaak moeizame proces om vooral kostbare componenten tot een topprestatie te bewegen kan soms een behoorlijke tijd duren. Zelfs dealers met veel ervaring kunnen geconfronteerd worden met de uitdagingen die de onbekende en grillige akoestiek bij klanten thuis vormt en de leercurve die nieuwe apparatuur nou eenmaal met zich meebrengt.
Maat der dingen
Het koele en wetenschappelijk gestuurde proces om de prestaties van een setje luidsprekers te optimaliseren klinkt redelijk simpel, maar werd enigszins uitgedaagd door de complexiteit van de Carmels. Deze weergevers zijn namelijk nagenoeg volledig transparant, neutraal en niet aanwezig. Als consument geef je dus een fiks bedrag uit voor iets dat virtueel afwezig is. Maar, in die eigenschap zit ook meteen de grote valkuil cq. uitdaging. Hoe kun je deze luidsprekers opstellen en aansturen, zonder dat die volstrekte transparantie en neutraliteit verloren gaat? De Carmel laat namelijk alles genadeloos horen. Je luistert niet naar luidsprekers, maar de eigenschappen van de versterkers, bronnen en de opnames komen in alle hevigheid naar voren. Voor het bronmateriaal is dat oké: opnames hebben klank, ruimtelijkheid, dynamiek, detaillering en frequentieomvang. De kwaliteiten van al die eigenschappen maken of we een opname technisch perfect vinden of van mindere kwaliteit. Het is dus een keihard gegeven.
Maar, versterkers kiezen we zelf. Het is uiterst makkelijk om met een verkeerde keuze de basiseigenschappen van de Carmels geweld aan te doen. In die zin is de Carmel uiterst kritisch met betrekking tot de aansturing. Daarom ging het in de luisterruimte aan de kant van de voorversterker fout. Zo’n foutje maakt dat deze weergevers in mindere mate hun werkelijk fenomenale potentieel waar kunnen maken. Dat betekent allemaal niet dat de Carmel een lastige luidspreker is om aan te sturen. Er zullen meerdere versterkers zijn die het beste uit deze luidsprekers zullen halen, maar dat vergt wel serieuze aandacht. Het is een kritische luidspreker en geen object om zelf mee te gaan experimenteren. Het expertise-niveau van de dealer, waar u na het lezen van dit review zo’n setje gaat halen, dient dus up-to-date te zijn. Anders is de kans groot om de unieke prestatie van deze YG voor veel geld volstrekt te missen.
