We trappen af met muziek via bluetooth en dit was tot op zekere hoogte een positieve openbaring te noemen. Hoewel de geluidskwaliteit van muziek via bluetooth het niet haalt bij WAV-bestanden vanaf een NAS, bleek bluetooth een leuke en relatief goed klinkende aanvulling. Op de tablet stonden wat WMA-bestanden en voorts is geluisterd naar willekeurige muziek van YouTube of elders. Uiteraard was de geluidskwaliteit afhankelijk van de bitrate van het gekozen bestand. Ondanks de soms matige bitrate, was de klank boven verwachting. Niet iedereen is bezig met het optimaliseren van geluidskwaliteit en huisgenoten met een wat lager eisenpakket konden de aanwezig van bluetooth-connectiviteit wel waarderen. De Lumin D2 en de Wadia 321 Dac hebben overigens geen bluetooth-connectiviteit aan boord en konden dus niet worden vergeleken.
Bluetooth is leuk, maar het goed afspelen van 16-bit/44,1 kHz bestanden is belangrijker. Een ruime keuze aan muziek is aan alledrie de apparaten gevoerd om de klank te vergelijken. Stevige rockmuziek van onder andere Porcupine Tree, Megadeth, Metallica, Tool, Alice In Chains, Ayreon en Apocalyptica is afgewisseld met klassieke symphoniemuziek, vioolconcerten en pianoconcerten van Beethoven, Dvorak, Tchaikovsky, Haydn en Mozart. Roger Waters, Steely Dan, dEUS, Steven Wilson en Janine Jansen mochten ook act de présence geven. Het laatste album van Leonard Cohen is ook enkele keren voorbij gekomen en op verzoek van huisgenoten is ook allerlei andere muziek gedraaid. De meeste muziek was afkomstig van bitperfect geripte cd’s waarbij de muziek als WAV-bestand was weggeschreven. Dat is dus zonder enig kwaliteitsverlies ten opzichte van de originele cd. Ook is geluisterd naar FLAC-bestanden met een bitrate van 24-bit/192 kHz. Sommige van deze FLAC-bestanden waren afkomstig van de website van het Britse dCS of van een andere website waar door een fabrikant van DSD-compatible apparatuur naar was verwezen.
Goh, hoe klinkt dat nou eigenlijk? Voorop dient te worden gesteld dat het trio Wadia 321 Dac, Lumin D2 en Moon 280D aan elkaar is gewaagd als het gaat om de weergave van WAV-bestanden. De klank van de apparaten ontloopt elkaar niet veel en de verschillen moeten worden gezocht in subtiele details. Huisgenoten en medemuziekliefhebbers hadden soms moeite om de één van de ander te onderscheiden en schrijver dezes moest soms ook even op het display van de voorversterker kijken om te zien welk apparaat nou ook alweer stond te spelen.
Al met al was na twee weken wel een soort balans op te maken. De Wadia klinkt het meest analytisch en neutraal. De Lumin D2 klinkt ook neutraal maar legt een heel subtiel vleugje warmte in de muziek. De Moon 280D voegt ook een streepje warmte toe aan de muziek en bij sommige muziekstukken voegt de 280D ook een subtiel vleugje lage tonen en fundament toe, zonder dat dit overigens tot wolligheid of andere ongewenste effecten leidt. Nergens liep het geluidsbeeld dicht, ook niet als het orkest fortissimo speelde. Bassdrum of pauken stonden bij de 280D in sommige opnames net iets meer op de voorgrond dan bij de Wadia 321 Dac en de Lumin D2, overigens zonder dat lage tonen de middentonen en hoge tonen wegdrukten. De 280D produceert een coherent geluidsbeeld zonder pieken of dalen in de frequentiekarakteristiek. De verschillen tussen de drie apparaten zijn klein en vallen niet altijd op. Een rangorde of winnaar is niet aan te wijzen. Een potentiële koper zal zijn eigen oren en smaak moeten gebruiken om een keuze te maken.
Moon Neo 280D DSD: to hi-res or not to hi-res
De Wadia 321 Dac kan alleen PCM-signaal verwerken. De Lumin D2 en de Moon 280D kunnen ook DSD-signaal verwerken. Over de Lumin D2 schreven wij eerder dat er soms een subtiele verbetering waarneembaar is bij het afspelen van een DSD-bestand of hi-res bestand. De verbetering is echter klein, niet altijd waarneembaar en beslist geen wereld van verschil.
Ook de Moon 280D kreeg enige hi-res bestanden gevoerd. Net als bij de Lumin D2 was het verschil of de verbetering klein of non-existent te noemen. De verbetering is nog het best te kwalificeren als het wegnemen van een dunne sluier tussen luisteraar en muzikanten. Soms was het wegnemen van de sluier waarneembaar en soms ook gewoon niet. Mogelijk zou het kleine verschil aan de kwaliteit van de bronbestanden of de opnamekwaliteit kunnen liggen, maar als een fabrikant als dCS bepaalde bestanden aanbeveelt zou het bronmateriaal van significant goede kwaliteit moeten zijn. Waarom zou dCS het anders op zijn website zetten en aanbevelen? Hi-res en DSD zijn in elk geval geen verslechtering maar de vraag is of de ondersteuning van hi-res of DSD meegenomen moet worden bij een beslissing tot aankoop. Uiteraard moet iedereen die vraag voor zichzelf beantwoorden. De weergave van 16-bit/44,1 kHz is in elk geval in goede handen van de Moon 280D en dat is fijn aangezien hi-res, DSD en MQA nog steeds niet breed geaccepteerd en uitgerold zijn.
Moon Neo 280D DSD: concurrentie en plaats in de markt
De 280D heeft momenteel geen directe concurrenten als het gaat om functionaliteit. De Wadia 321 Dac heeft geen streamingfuncties en heeft geen bluetooth. De Lumin D2 is een streamer die niet als DA-converter voor een ander apparaat kan worden ingezet. De Lumin D2 biedt wèl de mogelijkheid tot aansluiting van een usb-schijf, maar heeft geen bluetooth aan boord. De 280D heeft wèl bluetooth aan boord maar biedt niet de mogelijkheid tot aansluiting van een usb-schijf.
Van alle recent geteste apparaten lijkt de Auralic Altair wellicht nog het meest op de Moon 280D. De Auralic Altair kost 2.000 euro en is dus goedkoper dan de 280D, maar de Altair heeft ook minder ingangen en heeft geen ondersteuning van bluetooth aan boord. De Altair heeft wel een hoofdtelefoonversterker aan boord en dat heeft de 280D niet. De Altair kan voorts worden uitgerust met een harde schijf, intern of extern via usb, en kan niet alleen muziek spelen vanaf de harde schijf, maar kan ook als mediaserver dienen voor andere toestellen op het netwerk.
Wie op zoek gaat naar een nieuwe DA-converter, al dan niet voorzien van streamingfuncties, doet er dus goed aan om eerst een wensenlijstje op te stellen. Uiteraard moet de potentiële koper ook even wat tijd nemen om naar zijn kandidaat DA-converter/streamer te luisteren.
Moon Neo 280D DSD: conclusie
De 280D had nog wel iets langer mogen blijven staan, maar de importeur wilde hem weer terughebben. Het was een fijne kennismaking en hoewel de 280D al een paar jaar oud is, is hij nog niet verouderd. De 280D speelt gapless en heeft hoegenaamd niet gestotterd. De bouw is degelijk en een koper krijgt tien jaar garantie. De klank is neutraal met een heel licht vleugje warmte en een goed en prettig fundament. Wie een DA-converter zoekt met veel aansluitingen en een on-board streamer, moet de Moon Neo 280D DSD nader gaan bekijken en beluisteren bij de plaatselijke dealer. Wie al een goede DA-converter bezit en op zoek is naar een streamer, moet de 280D links laten liggen. De 280D heeft immers geen digitale uitgang en kan dus niet aangesloten worden op een andere DA-converter.
