Ook al is alles kleiner en minder fraai nu de DD-18 weg is, de SMS-1 aan de Focal houdt het leven draaglijk. Zonder de SMS-1 mis ik opnieuw een octaaf in het laag. De grens schuift steeds verder op naar boven. Vreemd fenomeen is wel dat het stereobeeld met alleen de Focal groter is. Ik verdenk daar de voorversterker van. Mogelijk is de beïnvloeding van de twee kanalen via de stereo uitgang onderling groter met de SMS-1 aangesloten dan met alleen de Focal. De uitgangen zijn immers niet gebufferd en hangen parallel aan de eindversterker ingangen. Ingangsimpedantie kan hier een belangrijke rol spelen. Dat gegeven, in mijn huidige installatie, weerhoudt mij er op dit moment van een SMS-1 aan te schaffen. Ik ruil liever de Focal om voor een compleet Velodyne systeem. Waar de wens steeds groter naar wordt nu ik meer en meer ga zitten vergelijken en wisselen. De DD-18 heeft een heel belangrijke invloed op het totaalbeeld. Dat de SMS-1 unit, die 1-op-1 is overgenomen uit de DD-18, dat aardig benadert met een heel andere sub dan de DD-18 is alleen maar knap. De DD-18 kan gebruik maken van een servo versterker, mijn Focal “zwabbert” er met zijn reflexpoort lustig op los. Dan toch maar een SMS-1 laten staan…
Er staat zoals u weet nog een subwoofer in huis, de Velodyne SPL-1000R, opgesteld in een kleinere luisterruimte waar hij een set Ruark Sabre III mag ondersteunen. Ik heb de sub eerst netjes ingeregeld met de bijbehorende microfoon, daarna aangepast aan de opstelling, d.w.z. gefilterd net boven de 50 Hz. Is een subwoofer al een wens bij grote luidsprekers, het is een verplicht nummer bij monitors. Als u tenminste wilt genieten van volle stemmen, instrumenten die een kast hebben en een ruimtelijke weergave. Zelf wil ik niet meer zonder, ik gebruik daarom al jaren een Dynaudio subje in deze ruimte. De Velodyne gaat de Dynaudio ver voorbij als het gaat om de laagste frequenties.
Ik draai de cd Silver van Solveig Slettahjell en daar staan heel erg lage tonen op. Geproduceerd uit een bas. Zonder de Velodyne gaan die geheel verloren, de Ruark alleen kan dat al helemaal niet weergeven. Met de Dynaudio krijg je een vermoeden hoe diep het kan gaan, met de Velodyne zijn de laagste frequenties moeiteloos aanwezig. Waarbij de vraag rijst of mijn buren dat erg leuk vinden. De sub hoeft echt niet hard te staan om het systeem te steunen. Schakel ik de mute functie van de sub aan, dan zakt ogenblikkelijk de weergave tot een kleine afspiegeling van de grootsheid van daarnet. In alle opzichten, het hoog is minder aangenaam, mevrouw Solveig verliest een deel van haar bekoorlijke zangstem, het stereobeeld is onnatuurlijk en minder breed. Het is niet ineens lelijk zonder sub, het is niet af. Wat je pas merkt als je een sub aan en uitschakelt in de set. De vraag is eerder “welke sub” dan “wel of geen subwoofer”.
Ik geef toe, de cd Silver is extreem in dat opzicht. Vandaar dat ik overstap op Janine Jansen die Bach laat herleven. De lage tonen zijn veel minder extreem aanwezig met dit soort muziek, zijn niettemin erg belangrijk om de sfeer te herscheppen waarin de opname heeft plaatsgevonden. Met de sub ingeschakeld ontstaat er een soort van luchtwerveling die de geluiden draagt die een mens maakt als hij of zij een instrument bespeelt. Het ruisen van kleren, gaan verzitten, voeten verzetten. Dat maakt de weergave een stuk natuurlijker. Ik draai overigens een cd, ik heb het niet over eventuele rumble uit de groef van een langspeelplaat. Nog belangrijker: instrumenten met een houten kast krijgen een veel prettiger klank. Wat vioolhaters bestempelen als “kattengejank”, verandert in een volle weergave die laat horen wat er zo belangrijk is aan het bouwen van een klankkast. Wilt u in volle glorie het verschil tussen het werk van vioolbouwers horen, dan stelde ik lang geleden al vast dat een goedafgestelde subwoofer niet mag ontbreken. Tenzij u een zo groot systeem heeft staan dat het diepste laag altijd beschikbaar is. Zelfs dan kan een DD-18 het verschil betekenen tussen hifi geluid en werkelijkheidweergave.
Ondertussen draait de Vyger zinloos rondjes. Daarom tijd voor een beetje Katie Melua met Pictures. Het wordt een afgezaagd verhaal. Geen Velodyne: geen warme stem, minder nuances, meer rommel in het laag, details in het lage tonengebied die verloren gaan. Vergeeft u mij mijn enthousiasme voor een subwoofer, ik ontdek geen nadelen aan die extra, actieve luidspreker. Mits(!!!) met geduld en vakkennis afgesteld, uitsluitend voordelen. Subtiel geeft een subwoofer vaak datgene waar audiofielen een leven lang tevergeefs naar zoeken in versterkers, cd spelers, interconnects, netfilters en speakers. Overtuiging, realisme, voldoening.
