SAMENVATTING

Meer dan tien jaar na de lancering van de Aria 900-luidsprekerlijn, introduceert Focal een grondige update voor zijn succesvolle middenklassers. Nieuwe drivers en tweeters, én hippere kleuren beloven de nieuwe Aria Evo X naar de top van de populariteitslijsten te stuwen. We kijken in deze review naar het middelste N°3 model – in een groene kleur!

Dat het Franse Focal houdt van kleuren weten de liefhebbers van hun kostbare Utopia-speakers vast al. Denk maar aan de grote blauwe Utopia Maestro EVO’s op de voorbije Audio Show iEar', of de knaloranje editie van de Sopra’s bijvoorbeeld. Om maar te zwijgen over de vele chique kleurencombinaties die je bij de Kanta-lijn vindt.

Met de nieuwe Aria Evo X-lijn brengt het merk een stukje van die voorliefde voor kleurige designstatements naar een betaalbaar prijspunt. Want, jawel, een van de kleuropties bij de nieuwe Aria Evo X-luidspreker is een modieus mosgroen. Geen vrees: er zijn ook de klassiekere keuzes walnoot of hoogglanszwart als je niet zo tuk bent op zoveel extravagantie in de woonkamer. Maar die groene versie, die trok ons aandacht dus wél.

Focal Aria Evo X: niet de grootste vloerstaander

Uiteraard is een goed gemikte modekleur altijd een blikvanger, maar er is wel meer aan de hand bij de Aria Evo X-lijn die Focal eerder dit jaar presenteerde. Om te beginnen is het een serieuze update van de populaire Aria-speakers, die bij Focal passen tussen de Kanta en de Vestia. De vorige 900-generatie is inmiddels al meer dan een decennium oud. Al kregen sommige modellen al een K2-update enkele jaren geleden. Die kon je van ver herkennen aan hun unieke Ash Grey-kleurstelling – een tint die je anders enkel bij de Utopia-toplijn terugvindt.

De Aria Evo X N°3 die we hier bekijken is de middelste van drie vloerstaanders in de Evo X-lijn. Met een prijs van 1.999 euro per stuk (of 3.998 euro/paar) is het een uitdager voor weergevers als Dynaudio’s Evoke 50, KEF R7 META of Bowers & Wilkins 703 S3. Die kosten wel allemaal net wat meer; de N°3 zit qua prijs wat tussen de vermelde luidsprekers en hun lagere modellen.

Het is echter relevanter om te vergelijken naar grotere rivalen net omdat dit ook een forse 115-cm hoge en 29-kg zware vloerstaander is. Met zijn vier drivers, tweeter, drie baspoorten en groter kastvolume is de Aria Evo X N°3 dan ook een luidspreker die grootse prestaties beloofd. Toch lijkt het niet een heel zware versterker nodig te hebben, beloven de specs. Dat klinkt allemaal heel intrigerend…

Herkenbare opbouw

Focal grijpt de introductie van de Aria Evo X-speakers aan om de leden van de speakerfamilie dezelfde naamgeving te geven als bij de andere Focal-reeksen. Net als bij de (duurdere) Sopra en Kanta’s en de goedkopere Vestia en Theva zijn de Aria’s nu genummerd. We zouden zeggen: het gebruik van een ‘N°’ plus een getal doet denken aan Mark Levinson, maar Focal doet het ook al lang.

De line-up bestaat uit vijf modellen. De Aria Evo X N°1 is een boekenplankspeaker, N°2 en N°3 zijn vloerstaanders. Er is zelfs een N°4, een ultieme ‘dikke’ vloerstaander die de Aria 948 opvolgt. De Evo X Center rond het lijstje af. Zo’n middenspeaker hadden we ook verwacht, want surroundopstellingen staan traditiegetrouw altijd bij de Franse speakerbouwer op het menu.

Nog voor de thuisbioscoopfans: er komt geen nieuwe versie van de SR 900-bipole-muurspeaker, de bestaande luidspreker blijft doorlopen. Als het gaat om bijhorende subwoofers heeft Focal geen specifieke Evo X-modellen, maar verwijst het naar z’n algemeen subaanbod. Of je gebruikt eentje van een ander merk.

Vertrouwd, maar toch helemaal nieuw

De Aria Evo X N°3 is een 3-wegspeaker met een geïnverteerde dometweeter uit magnesium en aluminium. Focal spreekt over een M-vorm, een verwijzing naar wat je zou zien als je een dwarsdoorsnede van de tweeter zou bekijken. Het is een nieuwe tweeter, maar de combinatie van die twee materialen past het merk al langer toe bij zijn toegankelijke modellen. Bij de high-end Focals vind je eerder tweeters uit het peperdure beryllium. Bij de Aria Evo X-lijn is de M-tweeter geplaatst in een ellipsvormige surround voor een beter afstraalgedrag.

Nog zoiets gangbaar bij Focal: Flax-driverconussen uit vlas, eigenlijk een laag vlasvezels tussen twee lagen glasvezel. Zowel de twee midrangedrivers als de woofers hebben er, wat je ook meteen ziet. De door Focal zelf gefabriceerde conussen bezitten een heel eigen vezeltextuur en bruin-beige kleur. Mooi om naar te kijken en zeker bij deze groene uitvoering een reden om de meegeleverde roosters in de doos te laten. Als je ze wel laat hangen, dan krijg je wel een meer afgeronde, subtielere speaker.

Zelf verwijst het Franse bedrijf uit Saint-Etienne graag naar het feit dat vlas een regionaal product is, maar waar het echt om draait zijn de akoestische eigenschappen van het materialen. Door de combinatie met glasvezel wordt een conus gecreëerd die licht maar toch stijf is, luidt het. Dat is natuurlijk het einddoel van elke luidsprekerbouwer die conusmaterialen selecteert. Focal voegt eraan toe dat de Flax-conus bovendien een rijk midden produceert – en dat is natuurlijk een typisch aandachtspunt voor het merk. De Focal-tuningfilosofie hecht immers veel belang aan levendige middenfrequenties. Een win-win-situatie voor de Fransen, dus.

Bouwkwaliteit op hoger niveau 

Focal weet hoe speakers te bouwen en mooi af te werken. Dat ontdekten we toen we enkele jaren geleden de fabriek in Saint-Etienne bezochten en mochten aanschouwen hoe high-end modellen in een intense lichtstraat worden geplaatst om geïnspecteerd te worden om visuele imperfecties. Het is een aanpak die we eerder enkel bij fabrikanten van heel dure bolides hadden gezien.

Met de afwerking van de Aria 900’s was nooit iets mis. Maar bij de Evo X-generatie zien we de speakers toch een stap maken richting een echte premiumafwerking. Dat uit zich vooral in een geheel dat echt klopt, met zijpanelen waar die mosgroene afwerking heel dik op ligt. De donkere glazen bovenplaat – echt iets Focals – ligt boven op de kast. Dat is bijzonder, net als de overgang van de zijpanelen naar de zwarte baffle. De achterzijde is dan weer van leder met een zachte eggshell-patroon. Er zijn veel speakers die voor een naadloze look gaan, Focal kiest hier voor wat meer contrast qua materialen en dat werkt echt wel. Het zijn van die zeldzame speakers die vanuit alle hoeken erg esthetisch geslaagd ogen. Jaja, over design moet je de ontwerpers van dit merk niets leren.

Driedubbele baspoort 

Ook kenmerkend voor het Franse bedrijf is de grote metalen voet (met meegeleverde verstelbare spikes) die vooraan de verlengde opening van een naar beneden gerichte baspoort verhult. De Sopra-vloerstaanders hebben iets gelijkaardig. Bij de Aria’s wordt het laag uit de drie woofers niet enkel door deze ene poort onderbouwt, er zijn ook twee kleinere poorten onderaan het voorpaneel voorzien. Dat moet de N°3 het vermogen geven om tot 30 Hz te duiken, een cijfer waar we aardig in buurt van kwamen. Focal merkt trouwens op dat de betere basprestaties ook dé reden zijn om van de N°2 naar N°3 te stappen. En inderdaad, bij een track als ‘Stonemilker’ van Björk heeft de percussie echt substantiële body met relatief veel definitie.

Spelen met versterkers 

Aangezien deze speakers makkelijk aan te sturen zijn, hoeven we voor deze review niet per se een enorm bakbeest van een versterker klaar te zetten. We halen er eerst de Musical Fidelity A1 bij, omdat we stilletjes vermoeden dat het met z’n warmere toets en klasse A-versterking goed bij deze Focals zou passen. De combinatie die ook voor de hand ligt, is een Uniti Atom of hoger van Naim. Focal en Naim zitten immers in dezelfde groep en beiden gebruiken elkanders apparatuur bij het ontwikkelen van nieuwe producten. Je mag er gif op innemen dat de Aria Evo X’s in de fabriek met Naim-versterking zijn beluisterd. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat andere combinaties onmogelijk zijn. Focal heeft uiteraard een eigen sound die beter bij sommige merken past dan andere. Het is meer uitgesproken op dat vlak. De combinatie met de NAD C 658 en C 398 bijvoorbeeld, vonden we wat minder aanspreken dan sommige andere versterkers in de testruimte.

De Musical Fidelity A1 is echter wel een juiste motor voor de N°3’s. Het is een retroversterker die terug naar de jaren tachtig grijpt, maar wel op verschillende vlakken is verbeterd. Het concept is wel hetzelfde gebleven: een volledig analoge geïntegreerde versterker. Bronnen hebben we ook nodig, en dus sluiten we de iFi Audio NEO Stream aan als streamer met DAC en een Pro-Ject X1-draaitafel.

Sinds het verschijnen van de derde Guardians of the Galaxy-film is ‘Dog Days Are Over’ van Florence+The Machine weer een vaste waarde op de familieplaylist. En ook een goede reden om het speelse Lungs-album uit 2009 in Roon weer van onder het stof boven te halen. ‘Kiss with a Fist’ bijvoorbeeld, een zomerhit die nog altijd met veel drive en een hoog fun-factor uit de Aria’s schalt.

De eigen stem van Florence Welch klinkt authentiek en is de aandachtstrekker dankzij de Focal-sound, nog meer bij ‘Girl with One Eye’. De drum en scheurende gitaren die even later uitbarsten tonen dat de N°3’s ook op andere fronten weinig ontbreken. Het is een mooie coherente presentatie dat anders is dan pakweg Bowers & Wilkins of KEF, rijk en met veel aandacht voor frequenties die goed in het oor liggen. Dit is pure rockpop, een soort muziek die niet elke ‘audiofiele’ luidspreker zo goed verteert. Deze Focals wel.

Onder het motto ‘met iets klein kom je ver’, hangen we de Focals ook op een compacte Primare-set dat bestaat uit een tikje warme I15-versterker en de SC15 MK2 Prisma-DAC/streamer.

De combinatie bevalt wel: terwijl we luisteren naar ‘I Do Not Want What I Haven’t Got’ van Sinéad O’Connor krijgen we een heel ruime soundstage aangeboden waarop de stem van de Ierse heel vol en uitsproken staat. De strijkers die ‘Feels so Different’ ondersteunen staan ook in de kijker en klinken lekker authentiek.

Wat opvalt is dat deze Aria Evo X N°3 een spannende, aanwezig laag neerzet, mooi geïntegreerd met de rest van de weergave. De DAC in de SC15 MK2 is helemaal nieuw, wat deze Zweed een upgrade qua resolutie oplevert, iets dat je wel merkt op deze fijnzinnigere speakers.

De trompet van wijlen Jaimie Branch die hoog in de ruimte en net niet te scherp weerklinkt bij de aanvang van ‘Burning Grey’ op haar laatste ‘Fly or Die Fly or Die Fly or Die ((world war))’ album, zo kennen we Focal.

We luisteren nu met de HiFi Rose RA280-versterker met een gebalanceerd aangesloten Eversolo DMP-A8 als streamingbron. Wat we krijgen is een soundstage met een 3D-ervaring weer wat groter en dieper is, met ook iets meer prominentie van hoger detail. Het geeft ons een iets spannender, meer prikkelende luistermoment, waarbij we regelmatig het gevoel krijgen dat we iets nieuw ontdekken.

De stap naar de HiFi Rose doet dus wel iets, want ons sterkt in de overtuiging dat de Aria Evo X’s niet per se een enorme versterker eisen – maar dat je ze wel best combineert met een toestel dat over een aanvullende sound beschikt. Denken we nu ‘Naim’? Misschien. Maar andere opties zijn er ook wel om uit deze Fransozen iets heel moois te krijgen. Want tot topprestaties zijn ze zeker in staat. De hele big band die losbarst bij ‘Baba Louie’ met een heerlijke vette tuba rechts, Branch op de trompet wat meer links op het podium, en veel kleine klokkenspel en percussie-effecten die overal rondzweven, dat is echt in de muziek duiken.

Conclusie 

Deze nieuwe generatie Aria brengt niet enkel meer stijl naar deze middenklassers, maar ook betere beeldvorming en een sound die de typische Focal-sterktes uitspeelt (zoals knappe vocals) en een heel fraai laag presenteert.

Het resultaat is een luidspreker die even makkelijk verfijnde muziekwerken als opzwepende tracks speelt, een echte allesspeler met karakter. De Evo X N°3 aansturen is niet zo moeilijk, op dat vlak is het een weergever die qua benodigde vermogen makkelijker is dan vele rivalen. 

Focal Aria Evo X N°3
1.999 euro/stuk | www.focal.com
Beoordeling 4,75 op 5