Mooi nieuws: onze allereerste HIFI.NL Lifetime Achievement Award is toegekend aan één van de meest innoverende ondernemers in Nederland, een persoon met een lange historie in veel aspecten van de audio industrie. Een award toegekend aan een man waarvan zijn naam in elke audiowinkel waar ook ter wereld een bekende klank heeft. Die een vertegenwoordiging heeft in 67 landen en samenwerkt met 30 ondernemingen verspreid over de wereld. Die vele innovaties op zijn naam heeft staan en tegelijk de bescheidenheid en vriendelijkheid zelve is...

Aalt Jouk van den Hul is een fenomeen, al zal hij dat zelf ontkennen, die de audiowereld een beetje anders heeft gemaakt. Een man met gouden oren, vaardige handen, een heldere geest en een voor zijn leeftijd opmerkelijke hoeveelheid energie. Hoewel het oeuvre aan vindingen altijd de moeite waard is om te beschrijven, zoeken we ditmaal meer naar de mens achter de merknaam Van den Hul.

Een eerbetoon aan een leven vol muziek, vol met pick-up elementen, kabels, elektronica en zelfs innovatieve vindingen voor een betere gezondheid. 

Opgroeien tussen vader’s werk  

Aalt Jouk van den Hul groeide op tussen radio’s en grammofoons, zijn vader was werkzaam bij Philips als onderzoeker en tester, daardoor was er altijd muziek in huize Van den Hul en kwamen de nieuwste Philips vindingen onder bereik van de nieuwsgierige Aalt Jouk. Let wel, we hebben het over een tijdperk met 78-toeren platen, Aalt Jouks vader overleed al in 1948. Krap vijf jaar oud mocht de jonge nieuwsgierige kleuter al zijn eerste platen draaien op de apparatuur van Pa, een aantal jaren later bouwde Aalt Jouk met Mecano zijn eerste eigen ontwerp platenspeler.

Met zijn kennis van audioapparatuur werd Aalt Jouk gevraagd om bij sportwedstrijden van zijn middelbare school omroepinstallaties te verzorgen. Nota bene op wat nu het Mediapark is in Hilversum. Van den Hul bleek een kwajongen, op tape nam hij geluiden over die op testplaten stonden, maakte er een eindeloze tape van en liet de tape in de nacht spelen over het terrein. Een zingende nachtegaal, hetgeen in de plaatselijke krant kwam, want een zeldzame zingende vogel in Hilversum is nieuws. De volgende nacht het geluid van een trein, daarna een stoomboot. Het wekte alom verwondering waar het geluid van een trein en een schip in de nacht vandaan kwam. Na vier dagen was het afgelopen, de politie stond voor de deur. 

Ondanks het kattenkwaad schopte Aalt Jouk het tot leraar op een middelbare school en werkte hij aan de TU in Delft als docent en onderzoeker, daar werd onder andere gewerkt aan deeltjesversnellers voor het Zwitserse instituut CERN. In zijn vrije tijd schreef hij veel artikelen voor bladen als Radio Bulletin en Stereo Hifi Test, het tegenwoordige HVT. Nog altijd bezig met platenspelers en het aftasten van grammofoonplaten was Van den Hul niet tevreden met de toenmalige naaldvormen. Teveel vervorming en teveel beschadiging van de groef.

In boter maakte hij de groef van een plaat na, van hout maakte hij de naaldvormen en zag dat elke naaldvorm de groef (de boter) vervormde. Experimenten met houten vormen leiden tot de Van den Hul pick-up diamant, waar een Zwitser mee vandoor ging en het de Fritz Gyger naaldvorm doopte. Hij liet het zo, al gebruikt Van den Hul voor eigen elementen nog altijd die diamantvorm. Veel fabrikanten namen de innovatie over, één van de eersten was het Engelse Goldring dat met de Gyger grote successen boekte.

Het contact met Goldring werd geïnitieerd door Raymond Cooke van KEF, Van den Hul ontmoette hem bij één van zijn vele bezoeken aan SME in Steyning UK. Vanwege de drukke agenda met allerhande audio zette Van den Hul een punt achter zijn leraarschap en werd ondernemer. 

Kennis uitwisselen  

In zijn jongere jaren ontmoette Van den Hul nog veel meer personen met illustere namen als Amar Bose, Paul Klipsch, Saul Marantz en John Bowers. Mensen van wie hij veel kon leren en andersom, ontmoetingen waar hij warme herinneringen aan heeft. Een discussie met John Bowers over de interne bedrading van Bowers & Wilkins luidsprekers was aanleiding om speciaal voor B&W luidsprekerkabel te ontwikkelen. Niet volgens de gebruikelijke methode gemaakt, waarbij de koperdraad werd verzilvert door die in vele bochten door een bad met zilvernitraat te trekken. Want, zo geeft Aalt Jouk aan: “Je maakt de verbindingen in de koperstructuur helemaal kapot. Een VdH kabel wordt zonder te buigen door meerdere baden van zilvernitraat geleid en daarna door baden met gedemineraliseerd water. Het oxideren van het koper wordt dan voorkomen, terwijl de kristalstructuur zo min mogelijk wordt verstoord.”

Nog altijd maakt Bowers & Wilkins gebruik van VdH kabel in de speakers en neemt zo’n 500 kilometer per jaar af. Vermeldenswaardig is dat VdH geen hard PVC gebruikt – dat met weekmakers zachter wordt gemaakt – vanwege de schadelijke stoffen voor het milieu in dat materiaal. Bij de geboorte van zijn zoon Marc koos Aalt Jouk een weekmakervrije isolatie, Hulliflex, want: “Wij zijn te gast op aarde en wat laten wij na aan een volgende generatie?” Bovendien is Hulliflex gas- en vloeistofdicht, wat de veroudering van kabels enorm vertraagt. 

Na de naaldvorm te hebben bepaald ontstond de wens eigen elementen te gaan maken. Noburo Tominari van Dynavector was zo vriendelijk om Aalt Jouk onderdelen te sturen van Dynavector’s die door klanten onherstelbaar waren beschadigd. Met die onderdelen werd driftig geëxperimenteerd en de vlijtige en vaste handen maakten de eerste elementen. Door zelf de spoeltjes te wikkelen en te luisteren naar zijn maaksels kwam Van den Hul tot de ontdekking dat er hoorbaar verschil zat in het gebruikte koper, ondanks dat impedantiemetingen dat niet lieten zien (Ohm). Metallurgen en vooral de toenmalige journalisten van audiobladen bleven die feiten ontkennen, rond 1975 was het vechten tegen de bierkaai en wilde het journaille het gewoon niet onderkennen. Eigenwijs? Onwetendheid? Ivoren torens? Van den Hul bleef stoïcijns en zette zijn werk voort. Gecharmeerd werd hij ook door EMT elementen die hij ging verbeteren. EMT gebruikt voor zijn MC elementen een spandraad van nylon, maar nylon heeft bij verschillende temperaturen een andere stijfheid. Een EMT klinkt in Noorwegen anders dan in Zuid Frankrijk. Van den Hul bouwde de elementen om naar een stalen spandraad. 

Metaaldenken  

Dat metaaldenken over spoeltjes zoals Aalt Jouk het noemt is de aanleiding geweest tot het kabelprogramma van den Hul. Zilver en koper waren de hoofdbestanddelen, later ontstond door een intensieve studie over geleiding: de Fusion Technology, waarin koper, zink, zilver, koolstof en isolatie worden gecombineerd. Het was Polyhymnia in Baarn dat zocht naar microfoonkabels met zeer uiteenlopende eisen.

Aan Van den Hul werd gevraagd kabels te maken die dun genoeg waren om soepel te verwerken, sterk genoeg om een microfoon statief te tillen, heel te blijven tussen een dichtslaande kerkdeur, buigzaam, in staat de schoenen van studiotechnici te weerstaan, onbrandbaar en voorzien van dikke isolatie. Met behulp van een computer werd een matrixmodel gemaakt en langs die weg werd het basisidee voor True Transmission Technology (3T) geboren. Polyhymnia werd ruim voorzien van VdH kabels, overgebleven productie vond zijn weg onder andere naar het Concertgebouw in Amsterdam voor verbinding tussen podium, technische ruimtes en uitgaande lijnen. Daar geniet de maker nog iedere dag van. Alle concerten worden via deze 3T geleiders overgedragen. Het gebruik van koolstof in kabels was minstens zo omstreden bij de heren journalisten.

Een Ohmse weerstand van wel 28 Ohm werd als absurd beschouwd. Ondanks de ingangsimpedantie van apparatuur die daarvan een veelvoud bedraagt en ligt tussen 10.000 tot wel één miljoen Ohm. De eerste kabel met een 100 procent koolstof opbouw werd een Interlink onder de naam The First. Vanuit The First is nu Carbon Nano Technology ontwikkeld, het topproduct van VdH. Een koolstof geleider die, ruim 10 jaar geleden, niemand anders dan Van den Hul in zijn programma had. Fabrikanten kwamen toen niet verder dan stukjes geleider van een paar centimeter waarna de geleider brak. VdH kan dat wel. CNT is de meest neutrale geleider op aarde, voegt niets toe aan het signaal, brengt bron en ontvanger zonder vervorming tot elkaar.  

Een fraaie anekdote werd ons door de meester zelf verteld en ik zal proberen deze in zijn woorden weer te geven. Op enig moment kwam de vraag van de Zweedse importeur van VdH kabels of er wellicht kabel leverbaar was in lengtes van kilometers, zeer sterk en tevens bestand tegen zeewater. Op de vraag naar de toepassing werd geheimzinnig gedaan, kreeg Van den Hul dat zelfs niet te horen. Veel later zou blijken dat deze kabels op de bodem van de Oostzee, Lille Belt en Störe Belt waren gelegd met daaraan hydrofoons.

Deze hydrofoons pikten het geluid op van de schroeven van passerende duikboten. Zo kon men de duikbotenbewegingen van de buren in de gaten houden. Een toepassing waar VdH niet voor opgericht is, en eentje vér van het bed van Aalt Jouk. Daarmee eindigt het verhaal niet. Aalt Jouk van den Hul is namelijk ook actief op het gebied van gezondheid en alternatieve geneesmethoden. Hij heeft een apparaat ontwikkeld dat via een meting vast kan stellen wat de staat is van iemands gezondheid.

Met datzelfde apparaat kan men ook lichaamsverontreinigingen meten. Zo kan het systeem meten of er bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt op/in voedsel. Hij bracht het ter sprake tijdens een diner in Moskou. De discussie leidde naar het gebruik van bestrijdingsmiddelen op appels die in de appeltaart als toetje werden verwerkt. Van den Hul liet dat later die dag zien in het restaurant. Tijdens het meten ving Van den Hul een gesprek op van een tafel naast hem. Daar ging het over het onderdrukken van het geluid van schroeven van onderzeeërs. Inderdaad het geluid dat werd opgevangen met hydrofoons via Van den Hul kabels. Het laat weer zien hoe klein de wereld is en hoe groot het toepassingsgebied van Van den Hul ontwerpen.

Bevlogen jaren  

76 jaar werken met en aan audio. Pick-up elementen, kabels, elektronica, luidsprekers, aan elk aspect van audio is gewerkt door Aalt Jouk van den Hul. Nog steeds is hij volop actief en is zijn passie voor muziek en techniek nimmer ingedut. Nog elke dag vervaardigt hij zelf pick-up elementen op het hoogste niveau, geeft hij leiding en experimenteert Aalt Jouk met techniek. Vraag hem naar zijn versterkers en zonder een seconde na te denken komen woorden als breedbandig, zeer geringe tegenkoppeling en correct fasegedrag door hem onderbouwd uit zijn mond.

Van den Hul is een groot voorstander van ruimte geven aan creatief denken, het stimuleren van vrije gedachten in elke zoektocht naar een beter of aangenamer leven. In zoektochten naar het optimaal weergeven van muziek, of dat nu voor derden is, zoals de 4Pi tweeter van Elac waaruit de JET tweeter is ontstaan, of voor eigen toepassing als The Grail phono versterkers.

Heel bijzonder is de Extender van VdH, ooit beschreven op deze website. Een apparaat dat invloed heeft op de hersenen en nu eens niet een aangesloten onderdeel is van een audiosysteem, maar wat door zijn werking wel het luisteren naar muziek intensiveert en veraangenaamd.

De Extender is voortgekomen uit zijn ontwikkeling van medische apparatuur die zoals Van de Hul vertelt: “Alleen te vinden is bij alternatieve geneeskunst, omdat teveel mensen in de standaard geneeskunde aangeven dat de werking niet bestaat. Terwijl bewezen is dat het apparaat werkt en geneest. Een meerderheid overstemt vaak een minderheid en daarmee gaat heel veel kennis verloren op vele gebieden in de wetenschap. Teveel wordt gekeken naar symptoombestrijding, er wordt niet gezocht naar de oorzaak van een (medisch) probleem. Ik probeer mensen over de gehele wereld te helpen en dat geeft mij nog meer voldoeding dan hetgeen ik heb bereikt in de audio industrie.” 

Aalt Jouk van den Hul benoemt zijn leven als rijk gevuld en is daar dankbaar voor. Hij heeft heel veel mensen ontmoet, kon van hen leren en kon zijn kennis met anderen delen. Is met vele disciplines in aanraking gekomen. Bedacht creatieve oplossingen en onderzocht oorzaak en gevolg. Dat alles is niet aan komen waaien, het vele reizen, de zakelijke ups en downs, het zoeken naar stabiliteit in het leven, het heeft de nodige moeite gekost en zeker zijn sporen nagelaten. Een Lifetime Achievement Award is daarvoor een gepaste beloning.

Een andere beloning is een Van den Hul ruimte in het Odeon, The Museum of Sound in Seoul, opgezet door Michail Chung en Homin Kim van Silbatone Acoustics die elk jaar met een ploeg met mensen naar München komen. In München wordt door Michail Chung en Homin Kim een compleet twintiger jaren Western Electric audio systeem neergezet met buizenversterkers en hoorns. En het gebruikte pick-up element is jaar in jaar uit een Van den Hul Colibri. Zo willen ze Aalt Jouk in Korea eren voor zijn werk. 

Analoog en niets dan analoog  

Natuurlijk kom je niet de deur uit zonder naar muziek te luisteren. Met een analoge bron waarin een VDH Colibri Grand Cru element is gemonteerd. Met Van den Hul versterkers en aangesloten op VdH CNT kabels staan enorme Blumenhofer Acoustics luidsprekers gereed. Hoogtepunt is een LP met Chinese muziek. Samen met Jarred Sacks heeft Van den Hul Chinese opnametechnici onderwezen in het vak.

Daar in China is in dezelfde zaal als waar de seminars plaatsvonden, een opname gemaakt van een Chinees orkest. Een uniek resultaat laat de akoestiek van de zaal in totaliteit herleven in Vaassen. Alle details van het orkest zijn bewaard en vastgelegd in vinyl. Waarbij de opname fase perfect is uitgevoerd, een les van Aalt Jouk die telkens het belang van een juist fasegedrag onderstreept, zodat een stereobeeld ontstaat tussen de Blumenhofer’s dat zich met niets laat vergelijken dan met zelf aanwezig zijn in de oorspronkelijke zaal.

Opnieuw wordt aan onze oren bewezen dat als iemand in Nederland de eerste HIFI.NL Lifetime Achievement Award verdient, het Aalt Jouk van den Hul is. Waarmee wij hem eren voor zijn werk en bedrijf, tegelijk zijn zoons die werken binnen de onderneming net als het personeel gelukwensen met zo’n vader en directeur.