Canton in Surround Sound

Luidsprekers blijven een belangrijk item in de keuze van een home-cinema setup. Hiermee bedoel ik niet dat de luidsprekers het belangrijkste component zijn in een surround setup, want de totale home-cinema ervaring zal beïnvloed worden door de zwakste schakel. Belangrijk bij het samenstellen van een surround setup is de balans van alle componenten. Alleen dan zal de set, van welke budget ook, presteren op de top van zijn performance.

Toen de redactie van hifi.be mij de vraag stelde
of ik eens naar Canton zou willen luisteren, ging
er direct een klein lampje branden, het lampje van de Canton Karat Reference 6 DC. Een speaker die afgeleid is van zijn grotere broer de Reference 2 DC, welke al eerder mijn aandacht volledig had gegrepen. Echter de Reference lijn heeft nog
geen center speaker. In deze review hebben we samen met de importeur alsnog een home-cinemaset rond deze speakers opgesteld,
echter de nadruk in deze recensie zal liggen op de Reference 6 DC en niet zozeer op de totale luisterervaring.

Verschillende vraagtekens zal de aandachtige lezer nu achter de vorige zin zetten. Ik zal kort uitleggen waarom ik die nadruk specifiek daar zal leggen. Collega HT-enthousiast Patrick van den Bergh heeft de reden hiervan onlangs op magnifieke wijze verwoord, zie daarvoor zijn 4G-concept.De essentie van het concept is simpel doch eenvoudig: voor de balans en homogeniteit van een multikanaals opstelling zouden gelijke speakers, op een gelijke afstand en gelijke hoogte, op gelijk volume moeten staan. Hoewel aan alle eisen voldaan kan worden door middel van goede plaatsing en afstelling van het totale systeem, is het niet mogelijk om te voldoen aan de eerste stelregel, namelijk gelijke speakers.

Bovenstaande klinkt misschien als een utopie, maar wat in simpele all-in-one setjes vaak op eenvoudige wijze wordt gerealiseerd, vergeten wij home-cinema enthousiasten nog weleens. Natuurlijk hebben we hier een goede reden voor (denken we), maar welke reden we ook bedenken, het zal afbreuk doen aan de laatste procenten performance van de home-cinema ervaring. Dat de prestatie van deze Canton home-cinema set desondanks een bijzondere en unieke ervaring is, dat kunt u straks lezen.

Canton: Geschiedenis

De geschiedenis van Canton start in 1972, wanneer 4 hifi enthousiastelingen, Hubert Milbers, Otfried Sandig, Günther Seitz en Wolfgang Seikritt, het doel uitspreken om de beste luidspreker in hun kunne te fabriceren. Onderzoek en nieuwe technologieen hebben aan de voet gestaan van het succes van de luidsprekers van Canton. Veel aandacht is besteed aan de ontwerpomstandigheden waarin de luidsprekers worden ontwikkeld. Zo richtte Canton in 1989 een eigen dode kamer in als laboratorium, waarin onder de meest optimale omstandigheden de nieuwe technieken aan beproefde metingen worden onderworpen.

Een belangrijke technologie die we niet alleen terug zien komen in het topmodel de Reference 2 DC, is het concept van een d’Appolito opstelling voor de luidspreker, welke door de ontwikkelaar naar zichzelf is genoemd. Deze opstelling kenmerkt zich door de plaatsing van tweeter tussen twee gelijksoortige woofers. Maar belangrijker voor Canton is de in eigen huis ontworpen DC technologie, DC staat hier voor ‘Displacement Control’, waarbij de weergave voor de lage tonen wordt gemaximaliseerd en de weergave van demid-lage tonen niet stroperig klinkt. Verder zien we dat Canton bij dit topmodel gelijksoortige woofers aan de zijkanten van de speaker heeft geplaatst, de tegenover liggende woofer is hierbij als passieve membraam opgesteld.

Met de Reference 2 DC presenteert Canton haar vlaggenschip. Een luidsprekersysteem, waarin verschillende technieken en filosofieen van deze speakerbouwer samenkomen. De Karat Reference 6 DC die de afgelopen 4 weken mij met veel plezier te woord heeft gestaan, is hiervan afgeleid.

Canton in Surround Sound

Samenstelling

De nieuwsgierigheid was groot nadat alle dozen naar mijn HT-zolder waren gebracht. Met het zweet op het voorhoofd, trillende handen van de hoeveelheid kilo’s die 2 etages naar boven waren gesleept,  worden de luidsprekers ontdaan van hun transporthoes, oftewel de grote dozen waarin de speaker is vervoerd.

Langzaam vinden een paar Canton Karat Reference DC 6, een Karat CM40 Center, de AS 500 SC subwoofer en een paar Karat DC 30 surroundspeakers hun plaatsje. De Reference 6 DC is een 3-weg basreflexsysteem met een gevoeligheid van 88 dB., waarbij in d’Appolito twee 13 cm aluminium woofers zijn opgesteld, gecombineerd met een ADT 25 Reference hoge tonen unit. Aan de zijkanten van deze luidspreker is het DC systeem geplaatst met een 22 cm lage tonen unit en een passief membraan van dezelfde grootte.

De Karat CM40 Center is een 2½ -weg systeem, met een gevoeligheid van 87,5 dB en is  opgebouwd uit twee  16 cm aluminium membramen, gecombineerd met een ADT 25 mm tweeter. Dezelfde units vinden we ook terug in de Karat M 30 DC luidspreker, die in mijn systeem als surrounds zullen worden neergezet. Dit 3-weg systeem, met een gevoeligheid van 86 dB, heeft echter daarnaast nog een 15,5 cm laag unit. Deze luidsprekers zijn op 60 cm hoogte geplaatst op de prachtige stabiele stands van Canton, de LS 60. Alle luidsprekers zijn tijdens het luisteren op spikes geplaatst, behalve de subwoofer: deze is halverwege op Vibrapods geplaatst.

De zwaarste telg die de trappen naar mijn hometheater zolder deze keer heeft beklommen is de Karat AS 500 SC subwoofer. De grootste subwoofer in de Karat serie en qua specificaties ook zeker geen kleine jongen. Een 31 cm woofer en een even groot passief membraam verzorgen de lage tonen, die via de 600 watt ingebouwde eindversterker worden doorgegeven. 41.5 kilogram schoon aan de haak en het kostte dus zeker wat moeite voor ondergetekende, om via de toch nauwe trappen van mijn huis de zolder te bereiken. De subwoofer is nauwkeurig instelbaar op fase, crossover en volume, en bevat naast een LFE-ingang tevens high-level ingangen. De subwoofer wordt met een Qed Qunex 1, afgemonteerd met WBT 044, aangesloten op de LFE uitgang van de versterker.

De afwerking van alle speakers is hoog en is in meerdere looks verkrijgbaar. Zo waren mijn Reference 6 DC, CM40 center en AS500 DC subwoofer recensie-exemplaren voorzien van prachtig kersenhout-fineer. De Karat M 30 DC luidsprekers waren afgewerkt met een high-tech look en gespoten met een zilverlak. Meerdere soorten fineer zijn bij alle luidsprekers mogelijk. De luidsprekers waren alle voorzien van bi-wire aansluitingen en behalve de Reference 6 DC waren alle luidsprekers magenetisch afgeschermd.

Calibratie

Als Lennard Valk van Servi-Q vertrokken is, ga ik er eens voor zitten om de totale setup goed neer te zetten en het geheel te calibreren met de HT Tune-up DVD en een analoge dB meter, op een 75 dB referentieniveau. Hoewel de luidsprekers zich in eerste instantie makkelijk weten te plaatsen, viel nog veel winst te halen met het licht indraaien van de Reference 6 DC. De luidsprekers zijn vrij geplaatst in de ruimte, waarbij de achterwand op 1.20 meter en de zijwanden op 3 meter en 1.3 meter zijn te vinden. De luidsprekers zijn volgens de ITU 5.1 norm geplaatst in een cirkel op gelijke afstand van 2.3 meter van de luisteraar, en staan net als de frontspeakers vrij in de ruimte.

In de Denon AVC a10se A/V versterker worden alle speakers op small gezet, waardoor laaginformatie vanaf de 80 Hz THX-norm naar de subwoofer worden geleidt. Ik bemerk vaak op verschillende fora, maar ook bij vrienden, die nog redelijk nieuw met de home-cinema materie zijn, dat er misvattingen bestaan omtrent de large/ small instelling in hun A/V versterker. Vaak is de gedachte: Ik heb een vloerstaander die qua afmetingen redelijk groot is, dus ik moet in de luidspreker instellingen van mijn A/V receiver of versterker voor large kiezen. Laten we hier eens kort dieper op ingaan.

De instelling large of small heeft geen betrekking op de fysieke maat van de speaker, maar geeft enkel aan of er wel of niet laag wordt gefilterd uit een bepaald kanaal. De speaker zal door een combinatie van drivers, kastgroote etc. een bepaalde frequentie op papier halen, welke vaak netjes in de folders wordt weergegeven, maar op dat punt is het laag al met 3 dB of 6 dB afgenomen en zal daarna afnemen met 12 of 24 dB per octaaf.

De term full range wordt vaker misbruikt dan gebruikt, waarbij full range natuurlijk het weergeven van het complete spectrum van frequenties beslaat. Hoewel dit voor muziek, met uitzondering van grote instrumenten zoals orgels, vaak het gebied vanaf 50 Hz beslaat, worden in home-cinema voor soundtracks van films vaak lagere frequenties gebruikt, soms vanaf 10 Hz! Wanneer een speaker op large wordt ingesteld, zal deze dit volledige spectrum onverzwakt weer moeten kunnen geven op een behoorlijk niveau. Het is verstandig voor films 1,5 tot 2,0x de laagste frequentie die de speakers weer kunnen geven te kiezen in de AV receiver, om onverzwakt al het laag te horen.

Ik ben van mening dat voor de meeste speakers de instelling small een veel betere algemene performance zal geven in een multikanaals surround setup. Doordat de speaker niet met zeer lage tonen zal worden belast, blijft er meer energie over om het midden verfijnder weer te geven, met minder intermodulatievervorming. De lage tonen worden via het bassmanagement van de versterker geleid naar de subwoofer. Bijkomend voordeel is dat het laag nu enkel vanaf één punt zal worden weergegeven, waardoor plaatsing en ruimte problemen van de vijf luidsprekers verminderd zullen worden.

Canton in Surround Sound

De luistertest

Het blijft een genoegen om na het zorgvuldig afstellen van het complete home-cinemasysteem onderuit te zakken in de oude maar lekker zittende stoel met in dit geval een glas frisdrank en te genieten van je werk. Hoewel de Reference 6 DC en de AS500 al zijn ingespeeld, zijn de overige speakers nog volledig nieuw en de komende week zal dan ook in teken staan van inspelen, zonder ook een moment kritisch te luisteren. Toch bij de eerste tonen die worden weergegeven, kijk ik al enthousiast uit naar het kritisch luisteren.

Music meastro, please!

Het was al aangekondigd aan het begin van deze recensie, de nadruk zal voornamelijk liggen op de performance van de Reference 6 DC, hoewel natuurlijk het systeem als geheel, maar ook de onderlinge elementen aan bod zullen komen. Gestart wordt daarom met muziek in stereo, zonder bassmanagement, spelend met een SACD-speler 555ES van Sony, aangesloten met een Eichmann Six interlink, en wel met het album ‘Hourglass’ op SACD van zanger/songwriter James Taylor. Het album dat in 1997 verscheen, is nu door platenmaatschappij Sony Music in hoge resolutie audio vertaald in zowel stereo als meerkanaals.

James Taylor, geboren in Boston, Massachusetts, gebruikt in zijn muziek een crossover van muziekstijlen, waaronder blues, rock, country en jazz. Voor het schitterende album ‘Hourglass’ werkten meerdere grote artiesten mee, waaronder Yo-Yo Ma op Cello en Stevie Wonder op mondharmonica voor het prachtige ‘Little More Time With you’. Wanneer de muziek van James Taylor geen onbekende is voor u, zal direct opvallen dat ook ‘Hourglass’ wederom een typische James Taylor compositie is en daardoor wel weinig verrassend.

De plaatsing van de tweekanaals track is fenomenaal, met een prachtige timing. De Reference 6 DC geeft deze SACD een snelheid mee die ik nog maar weinig eerder heb gehoord. De speaker openbaart zich als open, waarbij het podium niet alleen breed, maar ook in diepte goed wordt opgezet, zonder de plaatsing van de individuele instrumenten te verbloemen. Door de snelheid van de aluminium membramen vallen timing en details positief op. De weergave laat mede hierdoor veel lucht horen, waardoor de plaatsing nauwkeurig benadrukt wordt.

De snelheid en droge weergave vragen om een stukje stevig drumwerk, waardoor de Genisis CD ‘The Way We Walk Live’ in de SACD speler belandt. Met uiterste nauwkeurigheid wordt de plaatsing van de drumsolo’s voor mij neergezet. Ook hier valt het droge karakter op van de Reference 6 DC speaker. De combinatie van de aluminium woofers en de sublaagunits geeft in de basdrum wel dat lichte vleugje warmte wat je hier zou verwachten. Deze live-opname laat wel een wat kil hoog horen, wat ik na enig zoeken de luidspreker niet kan verwijten, maar juist de kabel waarmee deze is aangesloten op de versterker. De LS25 MXT kabel van Siltech, die normaal aan mijn luidsprekers hangt, geeft de Canton Reference 6 DC een wat kil randje mee in het hoog. Het vervangen van deze kabel met een simpelere Oehlbach koperen kabel, haalt dit randje weg.

Veel verschillende cd’s en SACD’s belanden in de 555ES SACD speler en meerdere malen weet de Reference 6 DC mij te verbazen door het weergeven van snelheid, timing en een prachtige plaatsing, met een droge en analytische weergave. De stijfheid van de aluminium woofers zorgen ervoor dat ook op hoge volumes deze eigenschappen volledig overeind blijven.

Canton in Surround Sound

DVD-Video : Muziek

Ook op DVD wordt eerst gestart met muziek. Zeer benieuwd ben ik naar de opname van Queen - We Will Rock You. Een opname in DTS, die bekend staat om de plaatsing, maar ook een zeer droge opname, die uitblinkt in correctheid. Gestart wordt met een nummer wat mij het meest doet herinneren aan vroeger, toen ik met de Walkman ‘s avonds nog in bed, toen het allang na bedtijd was, naar Greatest Hits 1 van deze band aan het luisteren was. Het nummer Killer Queen rolt met veel gemak uit de luidsprekers. Ook hier valt de nauwkeurige en gedetaileerde plaatsing op en wederom de snelheid en gemak waarmee deze Canton home-cinemaset de soundtrack multikanaals laat horen.

Het  volgende nummer is een favoriet van mij wanneer het gaat om ritmes: Tie Your Mother Down. Hier worden wederom dezelfde conclusies getrokken als hiervboven. Opvallend is overigens de homogeniteit waarmee de verschillende luidsprekerseries combineren. Natuurlijk er zijn hele lichte afwijkingen te ontdekken, waarbij bijv. het detail over bijna het complete frequentievlak van de frontspeakers net een fractie meerwaarde biedt ten opzichte van de overige speakers. Eigenlijk voor het eerst valt mij de subwoofer op, die de totale stage van een uiterst muzikaal laag voorziet. Door de grootte van de woofer zou je verwachten dat de subwoofer niet zo makkelijk met de muziek meespeelt, des te beter met de LFE in een film soundtrack. Niets is minder waar, de subwoofer geeft een stagevergrotend laag, zonder opdringerig over te komen.

Film

Een film die genomineerd werd voor 10 Oscars en er maar liefst 4 won in 2002, Crouching Tiger Hidden Dragon wordt gekozen voor een beoordeling van de luidsprekercombinatie met film. Een prachtige verfilming over de liefde voor de Oosterse vechtsport, een verboden liefde, eer en verlangen. De Superbit DVD is qua beeld- en geluidskwaliteit het summum wat je kan krijgen van deze film. Toch moet ik bekennen dat de extra’s van de 2 disc Special Edition op R1 zeer interessant zijn.

De surround mix van deze DVD laat een soundtrack horen die met name is samengesteld uit Oosterse instrumenten: van grote Chinese trommels tot effecten met nepzwaarden. Het geheel is zeer dynamisch geproduceerd, waardoor er veel verlangd wordt van de luidsprekers en de subwoofer. De intensiteit van deze soundtrack wordt door de Canton combinatie met veel snelheid gegeven, een kenmerk die al vaker is benoemd in deze recensie. De plaatsing is wat killer dan ik normaal gewend ben en dat schraapt heel lichtjes de dramatiek van deze surroundmix af. De grootste trommels worden op magische wijze door de subwoofer weergegeven, waarin het beeld van de trommels groot wordt opgemaakt.

Vele films zijn nog langs gekomen in de tijd dat de Canton set-up ter recensie heeft gestaan. Tijdens een experiment heb ik de Reference 6 DC die als front diende tijdelijk weggehaald en de Karat M 30 DC ter vervanging neergezet. De frontstage gaf een duidelijke verbetering in homogeniteit aan, waarbij overgangen van de ene front luidspreker naar de center naar de andere front luidspreker, geen hoorbare gaten gaven in het beeld, terwijl dit in de voorgaande situatie wel het geval was. Toch prefereer ik de Reference 6 DC, simpelweg voor de vele subtiele details en de snelheid van de luidspreker.

Wat tevens opviel in de periode, is de AS 500 SC subwoofer die zowel op muzikaal gebied als op het brute laaggeweld hoge ogen scoort. De subwoofer loopt mede door het passieve membraan gecontroleerd diep in het laag door, zonder daarbij in de lagere regionen te zwabberen. Wat echter wel gemist wordt, is de pure slam, maar daar krijg je extreme controle voor terug. Wel moet ik bekennen dat met het toevoegen van de zwaarste Vibrapods onder de subwoofer er een duidelijke ontkoppeling ontstond. Dit had een positieve invloed op het doordreunen van de unit, maar zorgde er tevens voor dat eerdere resonanties in het laag verdwenen en de controle in het laag toenam. 

Conclusie

Wanneer u de recensie doorleest, zullen er vast kritische punten zijn opgevallen bij deze home-cinemaset. Veel van deze kritische punten, zeker in een multikanaals opstelling, zijn te wijten aan het feit dat de Reference 6 DC licht afwijkt van de overige surroundunits. Ik hoop voor de HT-enthousiast dat Canton binnenkort nog een Reference 6 centerspeaker fabriceert, waarmee dan een hoogwaardige home-cinema combinatie neergezet kan worden, d.m.v. 2 paar Reference 6 DC, de center en ter aanvulling een subwoofer zoals de AS 500 SC. Vul dit aan met een stevige eindversterker, een mooie schone bron en home-cinema processor en er staat een combinatie waar u nog velen jaren van kunt genieten.

Prijzen:
Canton Karat Reference 6 DC 2.450,- Euro per stuk
Canton Karat CM-40 429,- Euro
Canton Karat M-30DC 629,- Euro per stuk
Canton Karat AS 500 SC 1.799,- Euro