Vorig jaar maakte de compacte Chord Mojo bijzonder veel indruk op ons. Dit jaar lonken de Britten naar onze gunsten met een sterk vernieuwde Hugo 2. Deze DAC/hoofdtelefoonversterker is stukken duurder dan de Mojo, maar is het ook stukken beter?
Chord Electronics (niet te verwarren met Chord Cables) bouwt allerlei hifi-producten, maar het zijn toch wel hun DAC’s waarvoor ze echt bekend zijn. Het Britse bedrijf heeft een ijzersterke reputatie, dankzij een technisch heel slimme aanpak en een zeer gewaardeerde klank die luisterplezier op de eerste plaats zet. Wellicht daarom dat er (zeker in de hoofdtelefoon-community) halsreikend werd uitgekeken naar deze Hugo 2. Ergens is dat verrassend. Niet enkel is de Hugo 2 geen goedkope DAC (2.000 euro plus), het is ook verre van een conventioneel toestel.
Daar bij komt dat je ook even moet uitpluizen waar de Hugo 2 juist voor dient. Het werkt perfect met iOS en Android én heeft een accu. Is het dan een mobiel toestel? Daar is het wel iets te groot voor, al heb je fraaie etuis om het mogelijk te maken. Is het een hifi-onderdeel? Dat kan, al is het qua formaat en bediening misschien niet zo praktisch in een hifi-installatie. Dan maar als hoogwaardige oplossing om bij je pc in hoge kwaliteit naar muziek te luisteren via je hoofdtelefoon? Ja, daar past de Hugo 2 perfect bij. Maar eigenlijk ook bij de andere twee scenario’s. Net zoals bij de andere Chord-DAC’s is de eigenzinnige DAC-aanpak van het merk zo geslaagd dat je hem wél bijvoorbeeld aan je grote versterker in de woonkamer wil hangen.
In deze test van de Chord Hugo 2 verwijzen we vaak naar de Chord Mojo, een van onze favoriete producten van 2016 én EISA-winnaar. Wellicht is het een goed idee om die review er even bij te nemen, zeker als je overweegt om van de Mojo te upgraden.
Chord Hugo 2: Klein en kleurrijk
Chord is een eigenzinnige firma. Werp één blik op hun productassortiment en dat is meteen duidelijk. Ja, er zijn Chord-toestellen die min of meer lijken op reguliere hifi-producten. Maar dat is enkel van ver, van dichtbij hebben ze toch een zeer eigen karakter. En dan heb je de andere Chord-apparaten, die eruitzien als iets helemaal unieks. Neem nu de Prima-versterker. Het lijkt wel een grafische kaart van een pc verpakt in een solide aluminium behuizing. En ja, ook de Hugo 2 mag gerust de label 'excentriek design' dragen.
Het is een relatief compacte DAC, van 10 x 13 x 2 cm, gelijk aan ongeveer 2,5 Mojo’s. Dit formaat maakt het toestel heel geschikt om bijvoorbeeld aan je bureau te gebruiken, maar echt meenemen in een jaszak om onderweg te luisteren lijkt lastiger. Het kan theoretisch wel, want net zoals de Mojo heeft dit apparaat een accu die je kunt opladen via een micro-USB-adapter. Er zijn ook fraaie lederen etuis beschikbaar. De accu dient echter eerder als een soort buffer tegen stroomproblemen die via een adapter of USB-poort van een computer kunnen binnensluipen dan als stroombron voor op de baan. De Hugo 2 kan in een noodgeval wel autonoom werken, voor ongeveer een vijf-zes uur. Hang je de DAC continu op een stroomaansluiting, dan schakelt de Hugo 2 na een tijdje in een speciale modus die dat de batterij spaart. Daarmee komt de fabrikant tegemoet aan de vrees van sommige consumenten dat de batterij continu onder stroom plaatsen (bijvoorbeeld omdat je een DAC bij je pc gebruikt) de levensduur van de accu zou verminderen. Voor de drukke zakenreiziger is de Hugo 2 trouwens een interessante optie als hij ’s avonds in het hotel in hoge kwaliteit wil luisteren. Samengevat, laten we stellen dat het eerder vervoerbaar dan mobiel is.
De Hugo 2 is uitgevoerd in aluminium en is beschikbaar in een zilveren of zwarte editie. Het is absoluut geen anonieme doos, en dat is geheel trouw aan de outspoken-designfilosofie van Chord. Net zoals bij de Mojo heeft de Hugo 2 verzonken lichtgevende bollen die een dubbele rol van knop en indicator spelen. Zo is er een centrale bol die je draait om het volume te regelen. Naarmate het volume hoger staat, verandert de bol van kleur. Achteraan op de Hugo 2 staan vier kleinere bolvormige knoppen: aan/uit, de X-PHD-functie, de inputselectie en de filterselectie. Ook hier spelen kleuren een rol. Als je bijvoorbeeld de input-knop groen ziet oplichten, dan weet je dat de optische ingang geselecteerd is. Of als de filter-knop groen oplicht, dan luister je naar het tweede filter. Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, is er een centraal kijkvenster in de bovenkant van de Hugo 2 aangebracht. Deze laat je niet enkel een blik werpen op de printplaat van deze DAC, maar geeft via een kleurenverlichting aan in welke kwaliteit de muziek wordt aangeleverd door de bron. Rood is bijvoorbeeld 44,1 kHz, donkerblauw is 192 kHz PCM, terwijl een wit licht aangeeft dat er een DSD-stream wordt aangeleverd.
Het klinkt misschien allemaal ingewikkeld, maar onze ervaring met de Mojo (die we regelmatig voor hoofdtelefoontests inzetten) leert dat je snel de kleuren herkent. Het helpt als je weet dat Chord de kleurenvolgorde van een regenboog of het lichtspectrum volgt, waarbij laag=rood en hoog=paars geldt.
Het kleurensysteem maakt de al knappe Hugo nog fraaier. Tijdens een uitgebreide luistersessie zie je zo de DAC regelmatig een andere uitstraling krijgen, zeker ’s avonds in een verduisterde kamer. De geluidskwaliteit wordt er natuurlijk niet beter van, maar het verhoogt wel het gevoel dat je iets leuk en waardevol hebt aangekocht. Dit is bij uitstek een toestel om niet in de kast weg te stoppen.
Wie wel de Hugo 2 wil aansluiten op zijn muzieksysteem is er gelukkig ook een remote meegeleverd. Dan hoef je je luie zetel niet te verlaten om bijvoorbeeld het volume wat bij te regelen of een filter te veranderen.
Chord Hugo 2: Aansluitingen te over
De Hugo 2 is dus relatief compact. Toch heeft Chord hem bijzonder veel aansluitingen gegeven. Naast de twee hoofdtelefoonuitgangen (waarover straks meer), beschik je over USB-aansluiting (voor een pc of mobiel toestel), een coaxiale digitale ingang (die in twee configuraties kan gebruikt worden en een dual data modus), een optische ingang en Bluetooth (met ondersteuning voor aptX). Er is ook een analoge cinch-uitgang die je naar een (hoofd)telefoonversterker kunt leiden. Desgewenst omzeil je in dat laatste scenario de ingebouwde volumeregeling door een vast uitgangsvolume te kiezen.
Er zijn zoals gezegd twee hoofdtelefoonuitgangen: eentje van 6,3 mm en eentje van 3,5 mm. Net zoals de twee 3,5-mm uitgangen van de Mojo dienen ze voor twee hoofdtelefoons aan te sluiten. Je kunt de Hugo 2 niet in een gebalanceerde configuratie gebruiken – een beetje een gemiste kans, zeker voor de echte die-hard hoofdtelefoonfans die hun hoofdtelefoons graag zo aansluiten. Ten opzichte van de Hugo zijn de aansluitingen van de '2' handiger in het gebruik, maar het kan zijn dat een forsere cinchkabel toch moeilijk past.
Geen DAC-chip
Wie Chord kent, weet dat het Britse merk geen doorsnee DAC-chips toepast, bijvoorbeeld van Texas Instruments, ESS of AKM. De meeste andere fabrikanten doen dit wel. In de plaats opteert Chord om te werken met een FPGA, een programmeerbare chip die door het bedrijf zelf wordt ingesteld. Het grote geheim van het merk is het filteren dat hierbij wordt toegepast, wat Chord doet met zeer veel ‘taps’ – berekeningen waarvan de resultaten de de audiodata aanvullen om een perfect analoge eindresultaat te verkrijgen. Een typische DAC-chip doet dit ook, maar maakt maximaal enkele tientallen taps. De Hugo 2 voert er net geen 50.000 uit. De uitvinder van deze techniek, de ingenieur Rob Watts, zegt dat zoveel extra berekeningen er voor zorgen dat er minder merkbare time domain-fouten optreden. Uit zijn research zou blijken dat voor time domain-fouten aandacht hebben geluid veel natuurlijker doet klinken voor het menselijke oor - Watts zet zich hierbij af tegen vele DAC-fabrikanten die focussen op frequentieweergavefouten. Ook goed om weten: de Hugo 2 gebruikt bijna dubbel zoveel taps-berekeningen dan de Mojo en de eerste Hugo, wat aangeeft dat er onder de motorkap technologisch wel wat is aangepast. Dave, de high-end DAC van Chord, zit ergens rond 164.000 taps.
De ‘we doen het zelf’-aanpak van Chord geeft de Britten ook de gelegenheid om hun producten helemaal naar eigen hand te zetten. Dat vertaalt zich in een voorkeur voor een bepaalde klankkleur, die je kunt omschrijven als lichtjes warm. Al is de Hugo 2 duidelijk minder warm en meer transparant dan de commerciëlere Mojo. Vinden we niet erg, zo laat je de hoofdtelefoon of luidsprekers gewoon hun eigen verhaal doen.
De Hugo 2 komt met twee extra functies: vier selecteerbare filters en een X-PHD-functie. X-PHD is de naam die Chord geeft aan een crossfeed-filter. Dat vinden we wel interessant, want crossfeed is een manier om hoofdtelefoons wat meer te doen klinken als speakers. Dat gebeurt door het linkeroor ook wat muziekinformatie van het rechtse kanaal te bieden, en omgekeerd. Bij luisteren naar speakers ervaar je dit omdat je met elk oor de twee luidsprekers hoort, terwijl je linkeroor bij een hooftelefoon enkel het linkse kanaal hoort en het rechteroor enkel het rechtse kanaal. Crossfeed-functies vind je bijvoorbeeld ook in apps zoals Roon, foobar2000 of Vox, en ook op hardwareniveau. Eén van de beste implementaties vinden we bijvoorbeeld de analoge crossfeed-filter op de SPL Phonitor 2, een hoofdtelefoonversterker ontworpen voor gebruik in een studio. De X-PHD is vergeleken met sommige alternatieven vrij subtiel. Je merkt een iets ander geluid als je van de uit-stand naar de min-stand gaat, maar het is een tweesnijdend zwaard. Liedjes worden iets vlakker, maar ook natuurlijker als je X-PHD inschakelt.
De vier filters hebben meer uitgesproken karakters. Wit of ‘Ultimate Reference’ is voor de puristen – neutraliteit boven alles. Al zeggen we er bij dat we niet vinden dat deze Ultimate Reference-stand ook werkelijk de ultieme neutraliteit biedt. De groene filter blijft neutraal en transparant zoals de witte stand, maar introduceert een roll-off (afzwakking) van hoge frequenties. Een goede optie, want je muziek wordt er niet minder transparant mee weergegeven, maar verliest wel eventuele agressieve kantjes. De oranje en rode filters veranderen de klankkarakter het meest en introduceren een warme toets. Niet zoveel als de Mojo, maar toch merkbaar.
