De Xavian Stella Esclusiva is onderdeel van de Natura serie van het merk uit Praag, en is een vloerstaand model van bescheiden formaat. In tegenstelling tot de meeste fabrikanten die hun luidsprekerbehuizingen vervaardigen uit MDF, HDF, multiplex of spaanplaat is een Xavian gemaakt uit massief eikenhout. Een imposante aanwezigheid in de luisterruimte, mede dankzij een nieuwe importeur die de nek uitsteekt om Xavian wederom naar Nederland te halen.
Xavian
Van een mailtje van mijn hoofdredacteur keek ik namelijk vreemd op; “Wil je een paar Xavian speakers eens beluisteren?” Ja, dat wil ik wel, maar die zijn toch verdwenen uit Nederland? Nee, ze zijn terug op Nederlandse bodem en ook bij een bevriende recensent komt een glimlach tevoorschijn als hij zich een paar uitstekende monitoren van het merk herinnert.
Xavian is het geesteskind van eigenaar en oprichter Roberto Barletta, zoals de naam doet vermoeden geboren in Italië om zich later te vestigen in Tsjechië, in de hoofdstad Praag. Zoals vaker met Italianen het geval is zit muziek in zijn ziel en opvoeding, is het beluisteren ervan een belangrijk onderdeel van zijn leven, en daarmee is deels verklaarbaar dat hij zich is gaan toeleggen op het vervaardigen van elektronica en wat later op luidsprekers.
Xavian is zeker geen eendagsvlieg, het bedrijf bestaat al 23 jaar. De ambachtelijke manier van werken doet denken aan het oude Sonus faber, houdt tegen dat het een multinational is geworden met een marketing afdeling die zelfs een één euro-driver in een melkpakje wereldwijd kan verkopen. Xavian is een merk voor liefhebbers van muziek niet zoekend naar de laatste modetrend of naar een weergever waarvan de buren onder de indruk raken.
Toch een tweeweg
De naam Xavian komt uit de Griekse mythologie waar Xavian bekend staat als “een geheime plaats waar de muzen hun inspiratie vandaan halen”. Begon de werkplaats in het centrum van Praag, in 2013 verhuisde de fabriek naar Hostivice, nabij Praag. De onderhanden Stella Esclusiva is onderdeel van de Natura serie en is een vloerstaand model van bescheiden formaat. In tegenstelling tot de meeste fabrikanten die hun luidsprekerbehuizingen vervaardigen uit MDF, HDF, multiplex of spaanplaat is een Xavian gemaakt uit massief eikenhout, waarmee een organisch vorm tot de mogelijkheden behoort. De tekening van de kasten is daardoor dieper en natuurlijker dan het geval bij dun gefineerde modellen.
Het hout leeft veel meer, iets waar u van moet houden. De afwerking is strak en netjes in naar keuze natuurlijk eiken, donker eiken (donkerbruin), cognac (rood bruin), hoogglans gespoten wit of zwart. Een speciale Marina uitvoering heeft ingelegd hout en straalt nog veel meer het Italiaans/Tsjechische vakmanschap uit. De kasten worden in eigen beheer gemaakt. De behuizing bestaat uit twee compartimenten. Het bovenste is het grootste, daar zitten de drivers en het wisselfilter. Tussen de actieve en de passieve woofer is vanaf baffle tot de achterwand een brace geplaatst voor extra stevigheid. De wanden van de kast zijn bekleed met bitumen en extra demping is aangebracht, zo laat de foto van het inwendige zien.
Een schuin oplopend schot sluit het onderste compartiment af, circa een derde van de totale kastinhoud groot, dat voor een groot deel is gevuld met zand. De massa van het zand zorgt voor een grote stabiliteit en dempt eventuele kastresonanties. In plaats van spikes gebruikt Xavian stelvoeten die met een inbussleutel op hoogte gezet worden. De stelvoeten zitten in de voetplaat. Net wat groter gemaakt dan de behuizing zelf.
Op het oog lijkt de Stella Esclusiva een driewegsysteem in een gesloten kast, maar schijn bedriegt want het is een tweeweg met daaraan toegevoegd een passieve woofer. Voor wie het principe met een passieve woofer niet kent, de conus van de passieve werkt als een basreflex poort, nauwkeuriger, zonder poortruis en met minder kleuring. De toegepaste AudioBarletta drivers maakt Xavian zelf in Italië. De woofer heeft een conus gevormd uit geïmpregneerd papier, heeft in het midden een aluminium fase plug, een gegoten basket en een krachtige magneet. De 29mm tweeter werkt met een aluminium spreekspoel, een soft dome, keramische magneet, eveneens gegoten chassis voor een gecontroleerde spreiding en een labyrint achter de dome.
Het wisselfilter is een weinig toegepast seriefilter. Weinig toegepast omdat het lastig te ontwerpen is, meer componenten vraagt en met nauwere toleranties opgebouwd moet worden. In de praktijk is een seriefilter, mits goed van opzet, faserein en daarom te prefereren. Xavian betrekt de onderdelen voor de wisselfilters veelal bij Mundorf of maakt ze zelf (spoelen). Hoog aan de achter-binnenzijde van de kast zit het wisselfilter, verbonden met de terminals die rechtstreeks uitkomen op de printplaat en dus ook hoog op de kast gemonteerd zitten. Een in mijn ogen fraaie oplossing om soldeerovergangen en draad te verminderen. De zware klemmen accepteren blank draad, banaanstekkers, brede en smalle spades.
Een paar technische details:
- Frequentiebereik (-3dB): 42 – 20.000 Hz
- Aansluiting: enkel uitgevoerd met Xavian terminals
- Nominale impedantie: 8 Ohm
- Crossover frequentie: 2.500 Hz
- Rendement: 89 dB
- Aanbevolen versterkervermogen: 30 tot 150 Watt
- Afmetingen (HxBxD): 990 x 230 x 276 mm
- Gewicht: 30 kg
In de kamer
De opstelling bestaat uit een Auralic Aries G2.1 streamer met daarachter een Metrum Pavane DAC. Het analoge signaal gaat een Audia Flight Strumento No.1 voorversterker door naar een Audia Flight FLS4 eindversterker. Stroomvoorziening is er met de AudioQuest Niagara 5000 en CrystalConnect (voorheen Crystal Cable) netsnoeren. Interlinks digitaal van AudioQuest, analoog van Yter. Het netwerk voor de verbinding met Roon Core server en Melco N10 opslag gaat over een Melco S100 ethernetswitch en AudioQuest Vodka/Carbon bekabeling. De luidsprekerkabel is eveneens afkomstig van CrystalConnect.
Ik maak het mijzelf gemakkelijk en plaats de Xavian Stella Esclusiva op mijn Townshend Podiums, zodat de luidsprekers bijna direct op de juiste plaats komen en volledig ontkoppeld worden van de zwevende houten vloer. Licht ingedraaid staan ze weggehouden van de zijmuren op de lange zijde van de kamer te spelen. Een huiskamer van circa 33 vierkante meter, zonder al te veel akoestische aanpassingen behalve een dik wollen kleed, wat demping onder een eettafel, houten vloer, stoffen bankstel. Niet veel anders dan de doorsnede huiskamer in Nederland. De opstelling met elektronica kun je over de top noemen voor deze Xavian types, de ruimte die veel belangrijker is dan de set is representatief.
Klassieke tonen
Mijn toch sterk op audio gefocuste brein kan zich niet herinneren hoe de eerste en enige kennismaking met Xavian luidsprekers hier thuis verliep. Het teruglezen van het Xavina Accorda verslag uit 2002 brengt ook nauwelijks soelaas, de set was toen totaal anders, de inrichting van de huiskamer ook. Ik lees wel terug dat de indruk positief was en dat is met de Stella Esclusiva niet anders. Vanaf de eerste noten werden we vrienden, paste de luidspreker in de ruimte en bracht een wonderlijk gelijkmatig frequentieverloop mee. Of het door de bouwwijze komt met de zand vulling onderin, of door het toepassen van een passieve woofer, of door de neutrale afstemming, geen één keer kreeg ik de luidsprekers aan het bonken of kreeg ik het gevoel dat ik lage tonen-energie miste. Een prachtige klankbalans is gevonden waarbij menige luidspreker het nakijken heeft. Dat mag echt, moet zelfs, als eerste gezegd worden over de weergave kwaliteit van de Xavian. Uiteraard gerelateerd aan mijn ruimte, waaraan de uwe waarschijnlijk nooit gelijk zal worden.
Als eerste laat ik u kennismaken met The Academy of Ancient Music, ditmaal spelend heel veel symfonieën van Haydn. Liefst 75 stukken muziek staan opgeslagen in de 5-delige cd-box, geript tot FLAC files en afgespeeld via mijn Auralic die van het 44.1/16 signaal upsamplet naar 176.4/24. Niet omdat het moet, maar omdat het kan.
Wat de Stella Esclusiva voor weet te schotelen is een homogeen stereobeeld dat bijna helemaal los weet te komen van de weergevers. De afmeting voorkomt waarschijnlijk dat ze zo vrij worden als monitoren op een stand, toch komen ze een heel eind in die richting. Binnen dat stereobeeld is de hoogte en diepte zodanig dat er inderdaad een orkest speelt en geen Madurodam plaatje ontstaat. De verschillende secties van het orkest hebben elk een eigen plaats gekregen binnen het totaalbeeld. Net wat breder dan de fysieke opstelling van de weergevers. De diverse instrumenten zijn detailrijk, rustig van aard, nooit te scherp zonder dat een viool te vlak wordt. Dat lekkere randje van het instrument blijft bewaard. Koperblazers hebben dat ook, ze zijn duidelijk aanwezig, binnen de grenzen van het betamelijke. Strijkers in de bassen en cello’s vormen het fundament waarop de solisten kunnen bouwen. Speels en zuiver is het resultaat, van de weergave van deze 8 uur en 8 minuten durende reeks symfonieën. Ik beperk mij tot een paar stukken vandaag.
Veel intenser dan Haydn is het pianospel van Marietta Petkova op haar cd “Affettuoso”. Om onbekende redenen heeft de uitgave jaren op de plank gelegen, totdat Marietta zelf de voorraad opkocht na het overlijden van haar partner Leo de Klerk. Hij was verantwoordelijk voor de opname, zij voor het live uitgevoerde pianospel. Het zijn werken voor piano en orkest, waarin is getracht alle emoties uit het leven te vatten. Van vreugde tot erotiek, van geboorte tot de dood. Niet de gemakkelijkste werken, wel heel fraai en intens gespeeld.
De Xavian speakers laten de vleugel samenvloeien met het orkest waardoor de weergave heel natuurlijk aandoet. Geen vleugel die meters van het orkest is weggezet in de mixage, wel een vleugel die als Marietta hard aanslaat regelrecht alle aandacht naar zich toe trekt. Ik vind klassiek op deze weergevers erg fraai overkomen, of dat nu een hoogwaardige opname betreft of gewoon een halve dag Classic FM. Er zit leven in de brouwerij en tegelijk een grote mate van rust, waardoor je kunt ontspannen of als je dat liever doet kunt verdrinken in de aangeboden muziek. Dat een orkest kracht kan uitstralen zonder te gaan dreunen in de ruimte is een pluspunt voor mij en voor mijn buren. Natuurlijk werken ook de Townshend Podiums onder de speakers daaraan mee, maar zelfs die kunnen een te heftige baspoort of een staande golf in de kamer niet voorkomen.
Spanje, Portugal en Zuid Amerika
U kent haar vast niet, Luz Casal met haar cd “La pasión”. Een Spaanse dame die werken zingt van Zuid-Amerikaanse componisten. Samen met een orkest, Mexicaans aandoende koperblazers, flamenco gitaristen en meer. Een wat oudere cd van niet al te beste kwaliteit, behalve dan het vastleggen van haar stem, op die manier representatief voor het afspelen van mindere opnames. Ook dat kan de Stella Esclusiva behappen, mooier zal hij het niet maken, wel aangenaam houden en de sfeer overbrengen. Hoewel ik geen woord Spaans kan verstaan is de tekst goed te volgen. Luz staat voor het orkest, vrijgehouden van de energie achter haar, bijna losgeweekt en het contrast tussen de fraaie stem en de matige vastlegging van het orkest wordt met de Xavian pijnlijk duidelijk gemaakt. De weinige keren dat alleen een piano, bas, gitaar of slagwerk te horen is, zijn een verademing waarbij de kwaliteit van de weergever de kans krijgt om zich te vertonen.
Hoeveel fraaier is in vergelijk de cd “Transparente” van Fado zangeres Mariza. Heel teder vaak het gitaarspel, zachte strijkers die zich in lijken te houden om vooral geen seconde te missen van de performance van Mariza zelf. Ze staat op een prachtige hoogte afgebeeld in de huiskamer, niet te groot, op de juiste maat blijft haar stem en haar mond. Het “Há palavras que nos beijam” kruipt in je, doet het leven voelen, zo intens en fraai is de opname en de weergave. Volmaakt ook weer niet, wel heel volwaardig en aan de verwachting voldoende.
Marc Cohn zingt op zijn debuut album “Walking in Memphis”. Met veel keyboard, een bas, een paar gitaren en slagwerk. Lekker een swingend achtergrond koortje erbij. Nog steeds legt de Xavian met het grootste gemak de nadruk op stemmen zonder de hogere en lagere tonen tekort te doen. Het is een gevonden balans tussen het kunnen verstaan van de zang en het behoudt van de band. De volgende track brengt duidelijke bongo’s en lange Hammond orgel tonen voort. Sterk in ritme, levendig, helder en transparant. Op diverse plaatsen ontstaan instrumenten, soms heel ver weg gezet in de mix, ze blijven aanwezig in het totaalbeeld.
Het is de afgelopen tijd al veel vaker opgevallen met de Stella Esclusiva, hij brengt heel gemakkelijk de muziek over, haast nonchalant waarbij schijn bedriegt want de performance verraad hoeveel werk in het ontwerp moet zijn gestoken om de kwaliteit zo consistent naar voren te laten komen. Ongeacht het soort muziek of de kwaliteit van het bronbestand. Ook tijdens bezoek van de weinige gasten die ons toegestaan zijn in deze rare tijden speelt de Xavian op de achtergrond mee, zonder de aandacht op te eisen, zonder te storen in een conversatie, een heel natuurlijke achtergrond vormend.
Les Femmes chantent
Op jacht naar de stem van een vrouw, een keer niet voorzien van de eeuwige strijkers op de achtergrond, beland ik in het leven van Norah Jones en haar cd “The fall”. De dame waarbij ik nogal eens in slaap kan vallen brengt met de openingstrack de nodige energie de kamer in. Weg is dat zoete, dromerige stemmetje dat plaats maakt voor een semi rock chick. Het zoete is er nog wel zoals op “Back to Manhattan”, maar als de laatste tracks bereikt zijn is het rauwe terug van live muziek dat is opgetekend. Daar is ze weer, lekker swingend met een stevige band rond haar heen. Stevige rock met aanwezige bas en drums waarin het onderscheid goed te maken is, terwijl Jones haar zangtalent kan blijven etaleren.
Het doet verlangen naar meer dames en de volgende die zich aankondigen zijn Carla Bruni en Marianne Faithfull die in Parijs samen “All the best” live op het podium zetten. Rauw met Faithfull, zacht en hijgend door Carla. Een opname die puristisch is gehouden en dat laat de schoonheid van de Xavian stralen. Al is de weergever is niet vies van het ten toon spreiden van opgenomen artificiële effecten in de muziek, hij laat toch het liefst zien dat puurheid een verdienste is. Als Bruni (Madame Sarkozy) zingt over Raphael is een gitaar, afstopte trompet en een piano genoeg om de voeten van de vloer te halen. Heel anders dan Carla kweelde voor de studio opname waarmee ik haar lang geleden leerde kennen, geniet ik ook ditmaal van haar zang en gitaarkwaliteiten. Het is zeker geen “Temps perdu” die ik doorbreng met de Stella Esclusiva en Carla, geen straf om deze weergever te mogen reviewen. Ik ga hem nog missen met zijn weergave die wel compleet is maar zich niet laat opdringen.
Mijmeringen
Na het tikken van de teksten van een review mijmer ik graag nog wat na met rustige muziek, om de gedachten te rangschikken waarmee een slotwoord geschreven kan worden. Ik kies ditmaal voor Susanne Abbuehl en haar “The gift”, daarmee vervolgens weg te zinken in de wonderlijke muziek van haar en haar musici, welke de weg gevonden hebben naar de studio’s van het ECM label.
De Xavian staat nauwelijks toe om eigen gedachten te hebben, zo kan hij je meetrekken in de muziek. Dat is uiteraard een compliment aan het systeem dat voor mij staat te spelen. Een compliment voor het werk dat Roberto Barletta met zijn team heeft verricht om de speaker te vervaardigen. Ook een compliment aan een nieuwe importeur die de nek uitsteekt om Xavian wederom naar Nederland te halen.
Zoals in de inleiding is opgemerkt, zijn de Stella Esclusiva en deze persoon al heel snel vrienden geworden en dat is in de loop van de recensieperiode zo gebleven. Ik ben het systeem meer en meer gaan waarderen, niet vanwege opvallende eigenschappen, maar juist vanwege het ontbreken daarvan. De Stella Esclusiva is een weergever die muziek brengt zoals het hoort. Door zelf bescheiden te blijven en neutraliteit voorop te stellen. Geen allemansvriend, wel een weergever voor een groot publiek dat lang wil kunnen genieten van een fraaie weergave en geen probleem heeft met de uitvoering of de afmeting. Een groep luisteraar wars van het najagen van de laatste modetrend, waarbij toeters en bellen maar al te vaak belangrijker zijn dan het muzikale resultaat.
Xavian Stella Esclusiva | € 3.995 per paar
Xavian Stella Esclusiva Marina | € 4.995 per paar
Boelsz Audio | boelszaudio.com
