Sennheiser is al meer dan zeventig jaar toonaangevend op vlak van hoofdtelefoons, maar qua in-ears had het nooit een vlaggenschip zoals de HD 800- of HD 820-koptelefoons. Het allerbeste dat het op tafel gooide was de verdienstelijke IE 800S. Met de IE 900 heeft Sennheiser nu eindelijk wel oortjes op het allerhoogste niveau.
Sennheiser IE 900
De Sennheiser IE 900 is in de loop van juni beschikbaar, maar wij ontvingen ze reeds begin mei om ze grondig op de pijnbank te leggen. Het prijskaartje van 1.299 euro maar ook de zeer verfijnde afwerking maakt het meteen duidelijk: het gaat hier om high-end oortjes voor de connaisseur. Voor Sennheiser betekenen ze nog een stapje stap hoger, want de IE 800S die tot voor kort het in-eartopmodel was kost ongeveer 999 euro. Het zijn geen goedkope producten dus, maar tegelijkertijd probeert Sennheiser qua vraagprijs toch niet het onderste uit de kan te halen. In het segment luxueuze oortjes zijn nog hogere prijskaartjes absoluut niet uitzonderlijk. 64 Audio, Astell & Kern, Audeze, Campfire, Dita, Final Audio, FIR… het is slechts een selectie van de merken waar je prijstechnisch nog veel hoger kunt eindigen. Sennheiser kan met de IE 900’s in elk geval niet zomaar de troon van beste in-ears wegkapen, want er zijn gewoonweg te veel andere uitstekende IEM’s die niet zomaar te overtroeven zijn.
Voor de kenners
Een blik op de productpagina bij Sennheiser volstaat om je duidelijk te maken dat er hier gemikt wordt op headfi-kenners. Dat merk je meteen aan de argumenten die het Duitse merk op tafel gooien. Jan met de pet zal er niet gauw iets aan hebben, aan de uitgebreide uitleg over MMCX-stekkers en het resonatorkamersysteem. Maar in-ears van 1.300 euro zijn dan ook niet echt bestemd voor mensen die snel een upgrade zoeken voor de el cheapo oortjes die mee in de doos bij de smartphone zaten. De IE 900 is een vlaggenschip, expliciet bedoeld voor lui die betere head-fi en de knowhow van dit Duitse bedrijf appreciëren. En ja, Sennheiser is nu eenmaal altijd wel ingenieur-centrisch geweest, met een voorliefde voor specificaties. De beste producten van het merk zijn dan ook diegene waarbij het net die diepe technische knowhow het voortouw laat nemen.
Voor de IE 900 ontwikkelde Sennheiser een verbeterde TrueResponse-transducer van 7 mm die het kloppende hart vormt van deze oortjes. Waar anderen bij high-end toestellen kiezen voor ontwerpen met meerdere drivers – bij 64Audio vind je bijvoorbeeld modellen met niet minder dan 18 stuks per oortje, jawel – zweert Sennheiser bij een enkele driver. Heel verrassend is dat niet, want het bedrijf is in het verleden best kritisch geweest over multidriver-oortjes. Volgens Sennheiser krijg je bij meerdere drivers gauw faseproblemen en vervorming omdat de verschillende speakertjes net niet goed op elkaar zijn afgestemd. Uiteraard hebben die andere fabrikanten dan weer een uitleg over waarom een enkele driver inferieur is. Maar met de IE 900 zegt Sennheiser een antwoord te hebben op de zwakke punten van een enkele driver per oortje.
Het is geen oplossing die werd gekozen uit gemakzucht. Het idee dat hier geen spitstechnologie wordt toegepast, verdwijnt meteen als je ziet hoe de oortjes binnenin zijn opgebouwd. Het is heel indrukwekkend – en ergens ook héél Duits. De ingenieurs uit Wedemark bij Hannover passen immers gesofistikeerde CNC-technieken op een heel kleine schaal toe om aluminium behuizingen te creëren die binnenin drie kamers bevatten, iets dat zij een X3R-ontwerp noemen. Deze ruimtes achter de driver (eigenlijk Helmholtz-resonantiekamers) zijn heel precies berekend zodat ze de prestaties van de driver verbeteren. Zo’n kamer kan bijvoorbeeld compenseren voor een resonantiepiek die een bepaalde frequentie ongewenst zou versterken. Daarnaast zijn de vormen binnen het aluminium zo gekozen dat de interne luchtstroom een soort vortex wordt die pieken afvlakt.
Hoe indrukwekkend dit allemaal wel is, realiseer je pas als je zo’n piepkleine behuizing in je hand hebt liggen. Al die extreem nauwkeurig aangebrachte uitsparingen binnen iets dat niet veel groter is dan een pinda? Microchirurgie is het.
Sennheiser doet niet aan flamboyante verpakkingen of presentatiecases uit leder of een tropische houtsoort. Functioneel design, daar staan de Duitsers voor. Ook de IE 900 komt daarom in een verpakking die vooral rond functie draait, zonder een goedkoop gevoel te geven. Integendeel, in de doos vind je bijzonder veel accessoires zodat je deze oortjes met alle mogelijke versterkers en muziekspelers kunt gebruiken.
Zo zie je weer dat Sennheiser goed weet welk soort muziekliefhebber geïnteresseerd zou zijn in oortjes op dit niveau. Dat kunnen mensen zijn die thuis luisteren via een desktoptoestel (zoals de Chord Hugo 2 of Sennheisers HDV 820) of mobielere types die investeren in een high-end muziekspeler zoals de Astell & Kern Kann Alpha, FiiO M15 of Shanling M8.
Dat zijn heel uiteenlopende scenario’s, wat zich vaak vertaalt in verschillende soort hoofdtelefoonaansluitingen. Er zitten daarom drie kabels met verschillende stekkers in de doos: de universele 3,5 mm-jack en dan de gebalanceerde 2,5-mm versie (populair bij IEM’s) en de opkomende Pentaconn 4,4-mm stekker. Al die kabels hebben oorhaken en een hoogwaardig para-mide-omhulsel dat er niet enkel goed uitziet. Het produceert weinig geluid als de snoeren over je kleding wrijven. Dat laatste klinkt als een triviaal detail maar is echt heel belangrijk bij oortjes. Die wrijvingsgeluiden kunnen door de kabel naar je oren worden gebracht en zeer storend zijn.
Ook nog in de doos vind je een degelijke etui, een reeks dopjes in verschillende maten (drie paar in schuimrubber, drie paar uit silicon), een instrumentje om de oortjes te reinigen en een ding om de kabel aan je jas te bevestigen. Over een compleet pakket gesproken!
Fijne lijntjes
Wat er binnenin de toestellen zit, is best indrukwekkend. Maar ook die buitenkant mag gezien worden. Nu ja, ook hier speelt die Duitse voorliefde voor functie wel. Flamboyant ogen de IE 900’s nu eenmaal niet, maar de blinkende behuizingen met fijn aangebrachte lijntjes hebben wel een uiterlijk dat even goed geraffineerd als industrieel mag genoemd worden. Denk eerder aan een snelle grijze Audi of BMW die moeiteloos voorbij vlamt op de Autobahn dan een flitsende rode Maserati of Ferrari die in hoge snelheid richting de garage beweegt voor zijn derde check-up in evenveel maanden.
De oortjes zijn heel licht en comfortabel. Het woord ‘oorhaken’ klinkt misschien vreselijk, maar dankzij dit stukje kabel dat wat stugger is kun je de kabel achter je oorschelp leiden en zorgen dat de oortjes goed op hun plaats blijven. Rondlopen met de IE 900 is geen probleem, ze vallen niet gauw uit.
Wat heb je nodig?
Voor een goede aansturing van in-ears zoals deze heb je geen versterker met een gigantisch vermogen nodig. De impedantie van de IE 900 is 16 Ohm, en dat is helemaal niet hoog. Wel is een degelijke DAC en een versterkergedeelte met een lage uitgangsimpedantie een aanrader van jewelste. Voor onze tests hebben we voornamelijk de Chord Hugo 2 met 2go-module gebruikt; een uitstekende DAC/voorversterker met een ongebalanceerde uitgang met een zeer lage impedantie die we vanuit Roon kunnen aansturen. En ook niet onbelangrijk: dankzij dit toestel konden we ons testwerk even naar de tuin verhuizen. Van de zon was de laatste tijd niet veel te merken, en als die gele vuurbal dan uiteindelijk eens zijn gezicht durft te tonen grijpen we die kans uiteraard aan om naar buiten te trekken.
Overigens zijn in-ears zoals deze een interessante optie als je op een high-end wijze in de tuin of op vakantie wil luisteren. Zo’n knappe 1.000-euro plus over-ears koptelefoon is niet enkel iets te kostbaar om even in het gras te leggen, als je ligt te zonnen stijgen de temperaturen aan je oren wel heel snel. Dan toch een paar handige, frisse oortjes.
De makkelijke aanstuurbaarheid liet ons ook toe om de Sennheisers probleemloos te gebruiken met een betaalbaar Cowon Plenue D2-spelertje. Ondanks zijn kleine formaat en redelijke prijs beschikt deze ook over een gebalanceerde hoofdtelefoonuitgang. Ongelooflijk veel power bezit het misschien niet, het is toch voldoende voor de nieuwe Sennheisers. De combinatie met de Chord vinden we wel een heel stukje beter; de IE 900 kan dan ook zijn resolutie echt tentoonstellen, zodat we ook echt heel duidelijk de verschillen horen tussen de vier filterinstellingen op de DAC.
Ten slotte grepen we ook naar de iFi Audio Pro iDSD, eveneens uitgerust met een gebalanceerde uitgang waar die 2,5-mm jack in past. Deze DAC/versterker hing via USB aan onze iMac, waarop we de nieuwe Audirvana Studio aan het testen zijn.
Turen in de opname
Veel jaren geleden kwamen we, bijna per ongeluk, terecht op een optreden van de Sons of Kemet. Geweldige opstandige jazzmuziek uit het VK, met nadruk op instrumenten die je niet altijd associeert met het genre (zoals de tuba van Theon Cross), geëngageerde lyrics en Afrikaanse invloeden. Het kwartet bleek toen getekend te zijn bij het platenlabel van Naim, wat nog meer prikkelde. Inmiddels is deze avantgardejazzformatie toch een stukje bekender geworden en zijn ze verhuisd naar het Impulse!-label. ‘Black to the Future’ is een heel recente release, perfect getimed voor deze review.
Sennheiser maakt zich sterk dat zijn transductor net juist gedempt is, zodat instrumenten goed gedefinieerd blijven. Als we luisteren naar het hectische, snelle ‘Pick Up Your Burning Cross’ moeten we de Duitsers gelijk geven. De schellere klarinet die op de voorgrond speelt, de tuba die in de achtergrond medogeloos een ritme neerzet, met steeldrums die er rond flitsen, en occassionele vocals die ver weg te horen zijn, de IE 900 plaatst ze uitstekend neer en laat ze elk een eigen leven leiden. Bij de volgende track, ‘Think of Home’, knikken we goedkeurend bij de verschillende instrumenten die op hun eigen staan. Die vette tuba die er onder speelt, besmeurt de hogere tonen van de andere blazers niet en ritmisch klopt het plaatje helemaal.
Via de Pro iDSD luisteren we onder meer naar de EP van Portico Quartet en de Poolse pianiste Hania Rani, eerst via de transistorgebaseerde versterkingsmodule. Hier is vooral het rijke middengebied waar het om draait, waardoor veel nuances van het zachte pianospel prettig naar voren komt. Het spaarzame basfundament is er wel, maar lijkt toch eerder ver weg. Schakelen we over naar de buizentrap in de iFi Audio, dan merk je dat meteen op de IE 900’s. Een tikje feller, iets voller, en ook op een aangename manier iets rauwer – wat aanvankelijk goed past bij ‘Assembly’, een recent verschenen terugblik op de muziek van Joe Strummer, de overleden voorman van The Clash. Maar als we verder afdalen in luide gitaren, richting ‘The Fallen Crimson’ van de Japanse metalband Envy, keren we toch terug naar de iets meer verhullende transistortrap. Dat is toch wat prettiger om langer te luisteren. De IE 900’s zijn daar zeker voor geschikt, ook bij genres waar wel wat energie in zit. Het X3R-ontwerp lijkt inderdaad goed aan resonantie te kunnen weerstaan en houdt het altijd zuiver en oorvriendelijk. Ook bij plotse dynamische sprongen – als het hele orkest uitbarst pakweg – blijft de controle er.
De keuzes die Sennheiser maakte, zorgen voor een luisterervaring met hoge betrokkenheid als je voorkeuren richting klassiek neigen. Het mooie album met Rachmaninoff-interpretaties van de bekende pianoconcerto’s van de Russische componist en met de Georgische Khatia Buniatishvili achter de toetsen vonden we wel heel sterk uit de IE 900’s komen. We turen diep in de performance, met de blik – nu ja, de oren – bijna volledig gericht op het verrassend frisse pianospel van Buniatishvili. Het is een grootste soundstage waar je betrekkelijk dicht bij zit, alsof je vooraan in de zaal zit. Allesbehalve afstandelijk, dat zeker niet, maar ook niet helemaal omhullend. Sommige zullen dat een minpuntje vinden. Maar het feit dat de IE 900’s er in slagen je alle nuances van een opname te laten horen zonder dat het vermoeiend wordt, is toch wel een mooie prestatie.
Conclusie
De IE 900 is ontegensprekelijk een klein meesterwerk van Sennheiser, een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de IE 800S. Er is hard gewerkt om deze ééndriver-oortjes te verlossen van de klassieke minpunten van dergelijke designs, met een hoge mate van succes. Je luistert naar iets dat heel zuiver, inzichtrijk en eerlijk overkomt. Uiteraard blijft Sennheiser wel zijn eigen ding doen, en zijn eigen accenten leggen die vooral in het middengebied liggen. Dat zal niet iedereen bevallen, maar fans zullen er voldoende zijn.
Sennheiser IE 900
1.299 euro | www.sennheiser.com
Beoordeling 4,5 op 5
