SAMENVATTING

Vlak voor de zomervakantie werd ik door importeur City Audio Trade benaderd of ik trek had om eens naar de model fughetta, het jongste model phonotrap van Blue Amp te luisteren. Dat was absoluut niet niet tegen dovemansoren gezegd, want ik volg het merk al jaren met grote belangstelling, maar de naderende zomervakantie en een paar praktische uitdagingen zorgden ervoor dat de phonotrap pas diep in oktober plaats kon nemen in de grote luisterkamer van Maison Delissen. Mijn inmiddels zéér hooggespannen verwachtingen begonnen op een gegeven moment zelfs een zeker teleurstellingsrisico te vormen, maar gelukkig werden ze, toen de eerste vinyltonen via de model fughetta weerklonken, heel snel waargemaakt.

Blue Amp en Rolf Becker: een introductie 

Wie net als ik een geschiedenis heeft met platenspelers van Thorens - mijn eerste echte platenspeler was een TD 166 mk2 en er zouden er in de loop der jaren nog vijf volgen - kent de naam Blue Amp. En wie zich dáár dan weer een beetje in heeft verdiept kent ongetwijfeld de naam Rolf Becker, de man achter het merk. Becker begon, zoals dat met veel hifi-fabrikanten het geval is, vanuit een grote muziekliefde met zijn bedrijf. Van huis uit was hij ontwikkelaar van medische apparatuur bij Hewlett Packard en schreef en vertaalde hij technische handleidingen. Zijn technische achtergrond hielp hem aanvankelijk bij het ontwerpen van luidsprekers. Naast het bouwen van luidsprekers hield hij zich op hoog niveau bezig met het restaureren en upgraden van Thorens platenspelers. Dat liep dusdanig goed dat het al snel de ‘core business’ van Blue Amp werd, de luidsprekers raakten uit beeld, en na het ontwikkelen van een zeer fraaie externe voeding voor Thorens platenspelers was de stap naar het ontwerpen van een phonotrap niet meer zo groot.

Dat werd, in december 1999, de nog steeds leverbare en zeer exclusieve model 42 (hier rechts afgebeeld), die inmiddels zijn derde generatie heeft bereikt. Het typenummer 42 is, voor de kenners, overigens het antwoord op de vraag over het leven, het heelal en de rest, maar dat terzijde. Er volgden een aantal meer betaalbare phonotrappen, de model surzur en de model blue (inmiddels ook beide mkIII), die vol zitten met ‘trickle down’ technologie uit het topmodel, en sinds 2021 is er dus de fughetta, het meest betaalbare model.

Beckers medisch-technische achtergrond bezorgde hem niet alleen de benodigde kennis, maar ook de goede maar licht obsessieve gewoonte om geen enkel compromis te willen sluiten. Niet in de doordachtheid van zijn ontwerpen, niet in de keuze voor de gebruikte componenten, en niet in de nazorg en garantie. De garantie op zijn phonotrappen bedraagt 5 jaar, maar daar schijnt tot nu toe nog vrijwel niemand gebruik van te hebben gemaakt. En als je de kap eraf schroeft en bekijkt hoe de Blue Amp phonotrappen zijn gebouwd snap je waarom.

Zelfs wanneer je geen enkele kennis van electronica hebt zie je de extreem hoge kwaliteit en de zorgvuldigheid er gewoon aan af. Becker bouwt zijn apparaten met zeer vaste hand en voor de eeuwigheid. De voornaamste reden waarom liefhebbers van zijn phonotrappen hun exemplaar weer van de hand doen schijnt dan ook te zijn om een hoger model aan te kunnen schaffen.

Becker’s unieke kijk op phonotrappen vind je niet alleen terug in zijn ontwerpen, maar ook in zijn bedrijfsfilosofie. Op de website van Blue Amp vind je de ‘Audiofiele Gelukzaligheidscurve’, een door Becker bedachte grafiek waarin hij aangeeft hoeveel muzikaal genot de verschillende Blue Amp phonotrappen volgens hem leveren ten opzichte van hun prijs, waarbij duidelijk opvalt dat de curve in het begin sterk stijgt, maar snel afvlakt naarmate de prijs hoger wordt. Becker geeft zelfs aan dat elke Blue Amp phonotrap zijn eigen klank-universum heeft. Het is aan de liefhebber om te kiezen welke daarvan het beste bij hem ‘past’, en dat hoeft niet per se de duurste te zijn. In een high-end audiobranche waarin marketing-broehaha vaak de boventoon lijkt te voeren is dat van een verfrissende eerlijkheid die ik zeer kan waarderen.

Blue Amp model fughetta - techniek en uitrusting; een kwestie van balans 

De fughetta (en voor wie zich het al had afgevraagd, dat moet bescheidenerwijs inderdaad zonder hoofdletter) is dus het ‘instapmodel’, hoewel dat gezien de prijs alsnog een relatief begrip is. Maar binnen het assortiment van Blue Amp is het dus de meest betaalbare. Rolf Becker is de stellige mening toegedaan dat de échte schoonheid van binnen moet zitten. De behuizing van de fughetta is weliswaar zeer fraai gebouwd maar onopvallend van uiterlijk, en gemaakt van robuust blank aluminium. De voorkant heeft geen bedieningselementen, je vindt er slechts de merknaam en het type, en een kleine maar krachtige blauwe LED die aangeeft dat de phonotrap aan staat.

De achterkant is symmetrisch opgebouwd en eveneens zeer minimaal. Naast de centrale aansluitbus voor de externe DC-trafo (die voorzien is van een keurig afgeschermde voedingskabel, waarvoor hulde!) vind je twee hoogwaardige single-ended (rca) chassisdelen als uitgang naar je (voor)versterker, en dáár weer naast twee Neutrik XLR-chassisdelen. Een aardaansluiting ontbreekt. 

Het exclusieve gebruik van XLR-ingangen vloeit voort uit de ontwerpfilosofie van Becker, die zijn phonotrappen volledig symmetrisch opbouwt om een zo hoog mogelijke signaal-ruisafstand te bewerkstelligen, voor een zo hoog mogelijke signaalintegriteit. De schakeling is zo ontworpen dat een onafgeschermde signaalkabel (die zelfs wordt aanbevolen) gewoon langs allerlei trafo’s en voedingskabels mag lopen en dan nog steeds geen ruis of brom veroorzaakt, mits de geleiders zijn getwist. Door geen vervuild aardsignaal toe te laten in de phonotrap blijft het signaal daar tijdens de kritische (want zeer hoge) versterking schoon, en is de resolutie het hoogst, zo vindt Becker. En hij heeft daar vanuit een technisch oogpunt absoluut gelijk in. Maar hoe pakt dat in de praktijk uit?

Iedereen die met hoogwaardige exotische phonotrappen heeft gewerkt weet dat ze vaak hun nukken hebben wanneer het aankomt op de plaatsing in het audiomeubel. Met name brom is een herkenbaar probleem, en dat levert vaak een hoop gemarchandeer op bij het leggen van de kabels. Gebalanceerde aansluitingen zijn overgewaaid uit de pro-audio, waar het vaak onvermijdelijk is om kabels voor signaal en voeding over grotere afstanden langs elkaar te laten lopen. Door de plus en de min van het signaal elk een eigen geleider te geven - en daar omheen een aparte mantel te gebruiken voor de aarde - worden eventuele stoorsignalen die alsnog in de kabel terechtkomen vanzelf ‘gecanceld’ omdat het signaal van de min in tegenfase door de geleider loopt.

Gebalanceerd dus, maar toch…

Het feit dat de Blue Amp phonotrappen alleen gebalanceerde ingangen hebben stelt de gebruiker voor een klein praktisch probleem. Of eigenlijk eerder voor een keuze in het voortraject. Er wordt weliswaar een set hoogwaardige rca- naar XLR-adapters bij de fughetta geleverd, voor degenen die hun platenspeler niet gebalanceerd kunnen aansluiten, maar hoewel zij dan absoluut niet te klagen hebben over de geluidskwaliteit – waarover straks meer – geeft de fughetta zijn muzikale geheimen pas optimaal prijs wanneer je platenspeler een gebalanceerde uitgang heeft. En niet veel platenspelers hebben dat.

Waarom dat zo is? Daar zijn de meningen over verdeeld. Zelf denk ik dat het te maken heeft met de bekende filosofische paradox die de vraag stelt waarom er zo weinig mensen in de woestijn wonen (antwoord: omdat er geen grote steden zijn. Maar waarom zijn er dan geen grote steden? Omdat er zo weinig mensen wonen…). Ook de slechte beschikbaarheid van laadpunten voor elektrische auto’s valt onder die paradox. En omdat er verhoudingsgewijs weinig platenspelers met gebalanceerde uitgangen zijn heeft het voor veel fabrikanten van phonotrappen uit marketingtechnisch oogpunt niet veel zin om gebalanceerde ingangen op hun apparaten te zetten. Dat maakt een phonotrap immers altijd duurder dan wanneer hij single ended is opgebouwd. Becker is wat dat betreft dus een beetje een roepende in de woestijn (pun intended…). Maar we wisten al dat hij in het kader van de ultieme geluidskwaliteit nu eenmaal geen compromissen sluit.

Dat was ondertussen wel de voornaamste reden dat het wat langer duurde vóór de fughetta bij mij arriveerde. Er moest eerst een oplossing gevonden worden voor het feit dat ik mijn (overigens niet door Becker) liefdevol gerestaureerde Thorens TD 125 niet kon gebruiken. Daar hangt weliswaar een fraai MC-element in, en MC-elementen zijn van nature ‘gebalanceerd, in tegenstelling tot veel MM-elementen, maar ik had geen zin om speciaal voor deze review gebalanceerde uitgangen in de perenhouten console te monteren, omdat mijn eigen phonotrap geen gebalanceerde ingangen heeft. De oplossing diende zich na communicatie tussen importeur City Audio Trade en Rolf Becker aan in de vorm van de platenspeler die normaal gesproken op mijn werkkamer staat, een Technics SL-1500C. Die heeft weliswaar rca-uitgangen voor het signaal, maar daarvan zijn de minnen van beide chassisdelen nóch met de aarde, nóch onderling met elkaar verbonden. Dat betekent dat je deze speler dus gebalanceerd kunt aansluiten mits je over de juiste kabel beschikt. En laat Blue Amp nu speciaal voor de Technics SL-1200GR platenspeler een gebalanceerde kabel in het assortiment hebben die dus óók aan mijn SL-1500C kan worden gebruikt… Deze Phono Cable 1200GR van 130 centimeter is overigens wél voorzien van een afscherming, maar die is zodanig verwerkt dat hij geen stoorsignalen aan het signaal toevoegt.

Gebalanceerd luisteren naar de fughetta met de Blue Amp 1200GR kabel

Mijn grote systeem bestond voor deze review dus uit de Technics SL-1500C platenspeler met daarin een Denon DL-103 element dat met een extra spacer van Cocobolo-hout in een Audio Technica AT-LH15 headshell was gemonteerd. De fughetta werd met een AudioQuest Water aangesloten op mijn PrimaLuna EVO 400i versterker die via AudioQuest William Tell Zero luidsprekerkabels mijn Kharma Ceramique prototype luidsprekers aanstuurde. Alle overige bekabeling en stroomverzorging was ook van AudioQuest.

De fughetta was dusdanig compact van afmeting dat hij tussen mijn platenspeler en mijn PrimaLuna EVO 100 Tube Phono Preamp kon staan. De afgeschermde stroomkabel die uit de meegeleverde DC trafo komt (die óók in eigen huis ontwikkeld en gebouwd is overigens) is lang genoeg, dus de voeding kon ‘just in case’ op ongeveer een meter van de platenspeler en de phonotrap worden neergelegd. Een 1-op-1 vergelijk tussen de PrimaLuna en de Blue Amp zat er niet in, omdat de PrimaLuna niet voorzien is van gebalanceerde ingangen, dus doen we het met een wat algemenere indruk.

Instellingen naar keuze… 

De fughetta werd – bij gebrek aan daartoe bestemde knoppen – met behulp van interne jumpers ingesteld op MC, een gain van 64dB en een afsluitweerstand van 100 ohm. De andere keuzes zijn 500 ohm, 1000 ohm en 47k ohm voor MM-elementen, die vanwege hun veel hogere uitgangsspanning een gain van 44dB moeten krijgen. In de gebruiksaanwijzing staat dat voor MC elementen standaard een afsluitweerstand van 500 ohm wordt aangeraden, maar daar ben ik het eerlijk gezegd niet zonder meer mee eens.

Wanneer je de vuistregel hanteert dat de afsluitweerstand minstens 10 keer de inwendige weerstand van het element moet bedragen is 500 ohm voor veel elementen toch wat aan de hoge kant. En mij is in de praktijk bovendien gebleken dat het zeer de moeite waard kan zijn om te experimenteren met de afsluitweerstand. Mijn Denon DL-103 heeft een inwendige weerstand van 38 ohm, wat relatief hoog is, en dat zou dan een afsluit-weerstand van rond de 400 ohm vereisen. Of de dichtstbijzijnde keuze, de door Blue Amp geadviseerde 500 ohm. Maar iedere bezitter van een DL-103 weet (of zou moeten weten) dat dit element echt beter klinkt aan een afsluitweerstand van 100 ohm. Bij 500 ohm wordt een bepaalde resonantie in de hogere frequenties minder gedempt en loopt de frequentiecurve in het hoog licht op.

Dat is helemaal niet erg, want het hoorbare effect is per saldo meer een nuance dan een klankmatige aardverschuiving. Maar in een systeem dat al naar analytisch neigt kan een lagere afsluitweerstand nét dat beetje rust brengen die bij lange luistersessies voorkomt dat je het volume steeds lager wil zetten. In de stevige en van goed passend schuim voorziene kunststof koffer waar de Blue Amp fughetta in verpakt is vind je naast de rca- naar XLR-adapters ook een deugdelijke schroevendraaier voor het losmaken van het deksel van het apparaat en een stevige pincet voor het vastpakken van de jumpers.

Drop die naald!

Het laatste album dat ik via de PrimaLuna Tube Phono beluisterde (met mijn gebruikelijke phonokabel - een Rega Couple, een oude maar fraaie kabel met een zeer lage capaciteit, wat overigens vooral voor MM elementen een pré is) was het fraaie All Good? van Nonkeen, een electro-akoestisch driemansproject van de Duitse pianist Nils Frahm en twee van zijn jeugdvrienden. De bijzonder goede en zeer schone persing liet tijdens het langzaam aanzwellende maar fluisterstil beginnende intro een inktzwarte achtergrond horen.

De fughetta was werkelijk doodstil. Het album komt daarna op zijn dooie gemakje op gang, en daardoor kon ik eenvoudig vaststellen dat de fughetta zowel in de breedte als diepte een zeer groot beeld neer wist te zetten, waar opdoemende geluiden niet alleen een scherp afgetekende en rotsvaste plaats in hadden, maar ook een natuurlijke grootte. Qua klankkleur zou ik de fughetta ‘zeer licht naar warm neigend neutraal’ willen noemen, wat eigenlijk gewoon betekent dat hij de eigenschap van veel moderne hifi om wat witjes te klinken wist te vermijden. De ingehouden roffels van gastdrummer Andrea Belfi in het nummer That Love klonken plastisch en ondanks hun lage volume mooi dynamisch, en de door Frahm bespeelde Fender Rhodes had de precies de juiste klankkleur om een heerlijk potje nostalgisch verlangen naar de jaren 70 bij me op te roepen.

De 'schaal van audiofiele gelukzaligheid' van Blue Amp, waarin Rolf Becker aangeeft hoe
de verschillende modellen presteren ten opzichte van elkaar (verticale as), gerelateerd aan hun prijs (horizontale as)

De dynamische jazz van De Beren Gieren, een virtuoos supertrio uit Gent bestaande uit de Nederlandse pianist Fulco Ottervanger, bassist Lieven van Pée en drummer Simon Segers windt er op hun jongste album What Eludes Us geen doekjes om: hier wordt opperste concentratie verwacht van de luisteraar. De forse dynamiek van de gelaagde nummers werd meesterlijk in bedwang gehouden door de fughetta, en zelfs toen het drukker en ingewikkelder werd, in een track als Mimic, behield de fughetta met grote zelfverzekerdheid het overzicht.

Dat de fughetta zich niet alleen op zijn gemak voelt met audiofiele opnames bewees hij toen ik het regelmatig sterk aan Pink Floyd herinnerende album Welcome To The Machine van de Zwitserse instrumentale spacerockband Monkey3 onder de naald door joeg. De set bouwde met de fughetta als phonotrap een indrukwekkende muur van geluid op. Enerzijds blies die me omver met zijn krachtige sound, maar om maar eens in bouwkundige termen te blijven: er zat geen dikke laag dichtgesmeerd stucwerk overheen.

De structuur van de muur bleef prachtig zichtbaar en dat zorgde ervoor dat ik me wederom in de muziek en tussen de muzikanten kon wanen. Vooral tijdens de synthesizersolo in de openingstrack Ignition, waar toetsenist Guillaume Desboeufs de astrale geest van Richard Wright lijkt te ‘channelen’. Deze solo gaat haast ongemerkt over in een epische uitspatting van gitarist Boris De Piante. Ik heb dit al vaker geschreven, maar moet het dringend nogmaals doen: wanneer ik tijdens een luisterensessie voor een recensie de onbedwingbare lust krijg om de luchtgitaar op te pakken en me tot groot vermaak van mijn huisgenoten als een zot aan te stellen, dan zit het wel snor met de weergave. 

Ongebalanceerd luisteren naar de fughetta met de meegeleverde adapters

Uiteraard heb ik ook ‘single ended’ naar de fughetta geluisterd. Niet om het ongelijk van Rolf Becker aan te tonen, nee, eerder het tegendeel. Ik heb namelijk wel degelijk enige ervaring met gebalanceerd aangesloten platenspe-lers, en die was altijd positief. Om de open maar kleurrijke tonale balans en de gulle beeldopbouw van de Blue Amp Phono Cable 1200GR zo dicht mogelijk te benaderen koos ik uit mijn kabelbibliotheekje de Chord Company Clearway X kabel, nadat een zelfgemaakte interconnect op basis van RG-316 coax iets te laid-back klonk. De meegeleverde rca- naar XLR-adapters zijn van uitstekende kwaliteit, dus die zouden geen bottleneck vormen.

Naast een aantal albums die ik ook al ‘gebalanceerd’ had gedraaid (voor het directe vergelijk) luisterde ik met deze single-ended configuratie ook naar andere albums, voor een meer holistische indruk. Daaronder waren de fraai geperste Music On Vinyl heruitgave van Jan Akkerman’s en Kaz Lux’s proggy meesterwerk Eli, het emotioneel hooggespannen Il Viaggio van Melanie de Biasio, en het subliem geproduceerde Resonance van Boris Blank. En in alle gevallen bleek Rolf Becker het gelijk aan zijn zijde te hebben.

Het ruimtelijk beeld was met de single-ended aansluiting iets kleiner, de achtergrond veranderde van ‘inktzwart’ naar gewoon donker, en de muziek pakte me gewoon net wat minder bij de kladden. De vloeiende vanzelf-sprekendheid die ik bij de gebalanceerde aansluiting had gehoord (en waar ik heel snel aan gewend raakte) was er nog wel, maar aanzienlijk minder op de voorgrond. Het verschil was duidelijk hoorbaar, wat op zich al een hele prestatie is bij hifi van dit kwaliteitsniveau, maar desondanks nog steeds geen ‘dag en nacht’. Niemand werd ‘uit het water geblazen’ en ik viel ook niet ‘van mijn stoel’. In alle jaren dat ik me met hifi bezighoud is me dat eerlijk gezegd nog nooit overkomen zonder dat er érgens in het vergelijk iets mis was. Maar tegelijkertijd valt niet te ontkennen dat de ontbrekende puzzelstukjes – die het verschil maken tussen zeer goede en sublieme weergave – pas weer terug op hun plaats vielen toen ik de gebalanceerde kabel van Becker terug aansloot.

Conclusie 

De Blue Amp fughetta is een prachtige phonotrap. De fraai gebouwde maar onopvallende behuizing (behalve die blauwe LED, mijn haat-liefdeverhouding daarmee mag gevoeglijk bekend zijn…) herbergt een voorbeeldig ontworpen en met uiterste precisie gebouwde schakeling, die ook op het instapniveau van het merk de naam Blue Amp met fierheid mag dragen. Er is voldoende flexibiliteit bij de instellingen voor gain en afsluitweerstand, maar het was gemakkelijker geweest als daarvoor de kap er niet elke keer af moest. Overigens past dat wél weer bij Rolf Becker’s hang naar perfectie: interne jumpers ‘klinken’ nu eenmaal beter dan van buitenaf instelbare dipswitches, en compromissen daar doen ze in Reute niet aan. Bovendien krijg je naast een set fraaie single-ended adapters een mooie schroevendraaier en een stevige pincet meegeleverd. Maar ongedurigen die elke twee weken een nieuw element in hun platenspeler monteren zullen aan de bak moeten…

Gebalanceerd aansluiten heeft klankmatig absoluut de voorkeur, maar ook wanneer je hem single-ended gebruikt omdat het echt niet anders kan is de Blue Amp fughetta een zeer goede phonotrap. Puur wat de maximaal haalbare weergavekwaliteit betreft verdient de fughetta eigenlijk vijf sterren, maar omdat platenspelers met gebalanceerde uitgangen relatief zeldzaam zijn (en omdat de uitgever me nadrukkelijk gevraagd heeft géén kwart sterren te hanteren) moet ik met enige tegenzin een halve ster in mindering brengen. Dat voelt echter niet helemaal juist, en dus geef ik de Blue Amp fughetta ook een verdiende Aanrader Award.

Blue Amp model fughetta
2690 euro | zilver | cityaudiotrade.com/blue-amp/
Beoordeling 4,5 / 5

Blue Amp phono cable 1200GR
490 euro | zwart | rca-XLR (Neutrik)
Geen beoordeling, maar een uitstekende kabel