De muren van Jericho
Lang geleden heb ik de importeur van ATC luidsprekers beloofd naast de SCM12 monitors, die op mij destijds zoveel indruk maakten, ook eens een groot systeem te testen. Ik heb lange tijd de boot af kunnen houden, wetend dat ATC systemen niet behoren tot de lichtgewichten en ik drie hoog woon zonder lift. Na een recente hivisit aan Rinsma Hifi in Lippenhuizen, waar Jeroen Hansma van HIMP een demo ruimte bezet met ATC producten, kwam ik er niet meer onderuit. Met als gevolg dat twee maal 53 kilo hout, magneten en elektronica naar boven is getorst en in de huiskamer opgesteld. Al heeft mijn rug de inspanning overleefd, al heeft mijn vrouw geen onvertogen woord gesproken over de twee massieve indringers, had ik het toch maar niet gedaan. Het zijn mijn oren die geproefd hebben van ATC en telkens blijven fluisteren: “Waarom zijn ze weg?”.
ATC SCM50SL AT
ATC staat voor Acoustic Transducer Company, geen nieuwkomer op de luidspreker markt. ATC is opgericht in 1974 en sindsdien voornamelijk te vinden in professionele toepassingen in studio’s over de hele wereld. De uitstraling van ATC blijft niet beperkt tot de werkvloer maar gaat verder via de muzikant en technicus die buiten de studio een zelfde geluidskwaliteit eist als in de studio, tot aan pure muziekliefhebber die thuis wil genieten edoch geen binding hebben met de muziekindustrie. ATC heeft een referentielijst met klanten. Het hebben van een referentie lijst, waar veel professionele producenten mee schermen, zegt mij niet zoveel. Immers het is maar de vraag of de producten inderdaad dagelijks worden gebruikt en of er voor is betaald of dat bijvoorbeeld de luidsprekers zijn weggegeven vanuit het reclame budget. De lijst van ATC is indrukwekkend, zelf luisteren is veel indrukwekkender. Daarom kreeg ik twee flinke vloerstaanders thuis, type SCM50A SLT. De aanduiding AT staat voor Active Tower, in de luidspreker zijn eindversterkers ingebouwd.
De kast is 100 cm hoog, 30 cm breed en 47 cm diep. In de kast is een drieweg systeem ondergebracht waarbij de woofer een ruggesteun krijgt in de vorm van een reflexpoort. Iets dat bij ATC een uitzondering is. De woofer heeft een conusdiameter van 24 cm. Kenmerkend voor ATC is de enorme magneet die samen met een korte spreekspoel en een lange magneetspleet de motor van het systeem vormt. De conus zelf is gecoat. De unit voor het middengebied is de ATC SM-150, op dezelfde ongekend zware manier gebouwd als de woofer, die geen holle conus heeft maar een bolle dome van 75 mm. Volgens ATC is dat noodzakelijk voor een evenwichtige spreiding van het middengebied en correct fasegedrag. Deze middentoner is sinds jaar en dag het paradepaard van ATC. De tweeter heeft een dome van 25 mm en een Neodynium magneet. Alle units worden door ATC zelf vervaardigd. Opmerkelijk in een markt waar veel kleinere gespecialiseerde fabrikanten zoals ATC units betrekken van grote leveranciers, hoogstens afwijkend van de standaard productie via een lichte modificatie. In de kast treffen we drie eindversterkers en een elektronisch scheidingsfilter aan dat overgangen heeft op 380 en 3500 Hz. De versterkers zijn goed voor 250 Watt voor het laag, 100 Watt voor het midden en 50 Watt voor het hoog. De midden en hoog versterker staan tot 2/3 van het nominale vermogen in Klasse A ingesteld. De aansluiting van de luidsprekers is uitsluitend gebalanceerd uitgevoerd met een enkele XLR. Een eurochassisdeel is te vinden voor 230 Volt om de versterkers te voeden. De luidsprekers kennen geen auto sensing, ze moeten aan en uit geschakeld worden. Altijd aan laten staan is nauwelijks een optie, de versterkers verbruiken in rust 90 Watt per kant. ATC is zeer conservatief in de specificaties. Het frequentiebereik is opgegeven als 70 Hz-12 kHz binnen +/-2dB of 38 Hz- 22 kHz binnen +/- 6 dB. De luidsprekers zijn gematched binnen +/- 0,5 dB. De maximaal bereikbare geluidsdruk is 112 dB. Vergelijk dergelijks specificaties eens met andere leveranciers die rustig een bereik claimen van 25 Hz tot 45 kHz en vraag u af wie spreekt de waarheid? Een passieve versie van deze luidsprekers is beschikbaar die een gevoeligheid heeft van 85 dB, een versterker eist van 100 tot 1500 Watt en “maar” 41 kilo weegt. ATC geeft op de luidsprekers 6 jaar garantie. Omdat ATC niet alleen de units en de elektronica in huis maakt maar ook de kasten kan ATC op specificatie leveren. Afwijkende fineersoorten, speciale lak, afwijkende maten, het is allemaal geen probleem. Vanwege de vele opties is het voor de importeur nauwelijks mogelijk een prijslijst samen te stellen. De uitvoering zoals ik die thuis kreeg, standaard formaat met maple fineer komt in de actieve versie op 14.000 euro per paar. De afwerking laat niets te wensen over. Het beschikbaar gestelde front paste in mijn smaak qua kleur niet goed bij de speakers, het is daarom alleen gebruikt als bescherming tegen kindervingertjes.
ATC is een bedrijf dat geen zaken aan het toeval overlaat. Units zelf maken is geen sinecure, kasten maken ook niet. Ze gaan nog een stap verder, ATC maakt ook de elektronica voor de versterkers zelf. Naast de inbouwunit achter in de SCM50A SLT levert ATC ook losse eindversterkers en een tweetal voorversterkers. Ik kreeg meegeleverd een ATC SCA2 voorversterker. De schakeling is gerealiseerd op één enkele printplaat en bevat geen enkel IC in de signaalweg. De ingang is voorzien van FET’s, de uitgang van een buffer met Darlington transistoren. Uiteraard is aan de voeding heel veel aandacht besteed. Het uiterlijk doet sterk denken aan puur industriele vormgeving, mooi, strak en funktioneel. Twee gebalanceerde ingangen zijn beschikbaar (CD en Aux 1) en daarnaast cinch ingangen voor CD, TV, Tuner, Aux 2, Tape 1 en Tape 2. Beide tape circuits zijn los van elkaar gebufferd. Uitgangen zijn zowel gebalanceerd als via cinch beschikbaar. Een phono versterker is in te bouwen. Naast de keuze schakelaar, de tape monitor keuze en de volume regelaar vinden we een mute toets, een standby toets en een gain schakelaar die de versterking met 12 dB reduceert. De specificaties van de SCA2 staan uitgebreid op de ATC website. Een detail is de XLR uitgang die 15 Volt kan leveren en inwendig een impedantie heeft van 10 Ohm. Dat geeft de mogelijkheid kabels te gebruiken tot 50 meter lengte zonder verlies. Het frequentiebereik loopt vanaf DC (0 Hz) tot 500 kHz. De ingangimpedantie is >5 kOhm voor de XLR ingangen en >10 kOhm voor cinch. Een afstandsbediening is standaard. De prijs voor de voorversterker is 6000 euro. Wie geen gebruik maakt van de uitgebreide tape schakelingen en kan volstaan met vijf ingangen (alleen cinch) zou kunnen kiezen voor de CA2 voorversterker die maar 1300 euro kost. De CA2 is niet gelijk aan de SCA2 in kwaliteit maar het is wel een goed alternatief. De SCA2 is een volledig gebalanceerd ontwerp in tegenstelling tot de CA2.
