Het eigenzinnige innerlijk van de Technics SU-R1000 versterker is aan de buitenzijde het meest herkenbaar aan het frontpaneel. Wat telkens weer opmerkingen uitlokte, gezien de keuze van Technics om heel eigenwijs de volumeregelaar en twee andere knoppen boven het display te zetten waarin een paar echte, analoge piekvermogenmeters een plekje vinden. De wereld op zijn kop, omgekeerde wereld, maar ook bewondering kreeg de prachtig uitgevoerde versterker, vanwege zijn zacht glanzende aluminium beplating waaruit hij is opgebouwd.
Technics SU-R1000
Met een Japanse herkomst heeft de SU-R1000 een retro tintje meegekregen waar Japanners een patent op lijken te hebben. De Technics roots zijn duidelijk aanwezig. Wat het uiterlijk weet te verhullen is de uitermate moderne en innovatieve versterkertechniek die Technics in de behuizing heeft gestopt. Met opties die absoluut niet voor de hand liggen of zelfs naar mijn beste weten op geen enkele andere geïntegreerde versterker te vinden zijn. Bij het toepassen van Klasse D techniek staat ditmaal de “D” echt voor digitaal met een Puls Wide Modulation schakeling, en niet voor een schakelende, analoge oplossing zoals veel, eigenlijk ten onrechte klasse D genoemde versterkers bevatten. De meer dan complete Technics SU-R1000 is anders, onderscheidend en van binnen nergens retro of vintage.
Onder de kap
De interne opbouw van de Technics SU-R1000 begint in de basis met een viertal schakelende voedingen. Een voeding voor het delicate, analoge gedeelte van de versterker, een voeding voor digitale schakelingen en twee voedingen voor het eindversterkerdeel dat dubbel mono is van opzet. Wat de voedingen delen is slechts de aan/uitknop en de netspanningentree. De voedingen werken rond een schakelfrequentie van 400kHz, door een wisselende belasting kan die frequentie omhoog of omlaag gaan, wat bij 400kHz niet van invloed is. Door een zo hoge frequentie te nemen kan tevens de ontstane digitale ruis uit de voeding weggehouden worden van het versterker gedeelte. Het analoge deel van de SU-R1000 is geschikt voor diverse bronnen op lijnniveau en een tweetal platenspelers, waarvan één ingang alleen geschikt voor MC elementen, de andere om te schakelen is voor MM en MC. Een digitaal deel zorgt voor de analoog naar digitaal omzetting, nodig voor de PWM versterkers. Het digitale gedeelte bevat bovendien digitale ingangen voor coax, optisch en USB, regelt de correctie voor de platenspelers en brengt nog wat verrassende extra’s naar voren. De twee PWM versterkers zorgen voor het hoge uitgangsvermogen van 2 x 150 Watt aan 8 Ohm, door net voor de luidspreker klemmen het digitale signaal om te zetten naar analoog aangestuurde FET transistoren.
Dat is in vogelvlucht de Technics SU-R1000, die ik ernstig tekort zou doen door niet nader in te gaan op de fraaie keuzes die de fabrikant heeft gemaakt. Laten we die daarom eerst bekijken.
Phono equalizer
Technics is jaar in, jaar uit beroemd om zijn platenspelers. Niet verwonderlijk dus dat er twee phono ingangen aanwezig zijn. Wel bijzonder is dat de benodigde correctie voor het afspelen van platen aan te passen is voor diverse labels. Heel in het kort: als een plaat wordt gemaakt zijn de lage tonen verzwakt en de hoge tonen versterkt. Dat om te zorgen dat de lage tonen geen relatief grote groeven nodig hebben en de hoge tonen niet verzinken in ruis. Meestal bekend als RIAA correctie. Echter, voordat curves genormeerd werden door de Recording Industry Association of America hanteerden platenmaatschappijen elk een eigen curve, wat bij het afspelen resulteert in een ander frequentieverloop.
De ware lp-freak zal opveren bij het lezen dat de SU-R1000 niet alleen RIAA correct weet toe te passen, maar simpel met de afstandsbediening laat kiezen voor IEC, Columbia, Decca/FFRR, AES, NAB en RCA correctie. Maar dat is niet het enige bijzondere aan de phono ingang, in de doos van de SU-R1000 zit een grammofoonplaat voor het optimaliseren van overspraak (cross talk). Door het draaien van de testplaat en het inschakelen van een meting optimaliseert de versterker voor een willekeurig pick-up element de overspraak en duwt daarmee de vervorming omlaag. Misschien een gruwel om te bedenken dat dat optimaliseren geschiedt in een digitaal domein, analoog is het onmogelijk en de winst is groter dan het verlies. De phono circuits zijn volledig discreet opgebouwd met een symmetrische lay-out om interferentie onderling uit te sluiten. De XLR ingang werkt daadwerkelijk gebalanceerd. De A/D-converter bestaat uit een chip gemaakt door Asahi Kasei Microdevices (AKM) voor zeer nauwkeurige omzetting van het analoge signaal naar digitaal.
JENO, ADCT en LAPC
Elke digitale schakeling heeft last van jitter, voortkomend uit timing van de digitale klok, conversie van signaal naar digitaal of analoog, of uit de voeding van het apparaat. Technics zegt jitter tegen te gaan met wat zij noemen: JENO Engine. Technics heeft een jitter-reducerend circuit ontwikkeld, bestaande uit een klokgenerator om jitter in het lage frequentiebereik te verminderen en een zeer nauwkeurige sample-frequentie converter om jitter te onderdrukken in het hoge frequentiebereik. Werkend voor onder meer het converteren van signaal naar de PWM versterker. De klokgenerator is batterij gevoed, onbekend blijft of dat echt een batterijtje is of een virtuele voeding. De JENO Engine werkt samen met door Technics ontwikkelde Active Distortion Cancelling Technology. Het ADCT circuit meet continue aan de uitgang van de versterker de vervorming en de spanningsval over de luidsprekers, laat het resultaat van de meting als een digitale vorm van tegenkoppeling werken.
Met ADCT hangt samen wat Technics noemt LAPC, wat staat voor Load Adaptive Phase Calibration. LAPC kan geactiveerd worden door een set luidsprekers aan te sluiten en een meetcyclus te starten. Na de start zullen tonen hoorbaar zijn door de luidsprekers waarmee de SU-R1000 kan gaan rekenen. Wat wordt gemeten is het gedrag van de luidspreker, wat er voor afwijking bestaat ten opzichte van een puur Ohmse belasting, en zo wordt een correctie digitaal ingesteld. Sluit u een ander merk of ander type luidspreker aan, dan moet die kortdurende meting opnieuw worden uitgevoerd.
Technics SU-R1000: behuizing
De kast van de Technics staat zoals in de inleiding aangegeven min of meer op zijn kop. Het binnenchassis heeft een dubbeldekstructuur, waarbij het bovenste deel blijft gereserveerd voor de eindversterkers en voedingen, zodat ze hun warmte kwijt kunnen. Het onderdek is gereserveerd voor de analoge schakelingen, de digitale boards, de phono equalizer en de daarbij behorende voedingen. Waar dat mogelijk is zijn stalen platen tussen de diverse schakelingen gezet. Deels ter versteviging, uiteraard om onderlinge beïnvloeding van schakelingen te voorkomen. Het chassis zelf bestaat uit een 10mm dik front en 6mm dikke zij-, boven- en onderplaten.
Op het front neemt een grote volumeregelaar een prominente centrale plaats in. Uiterst links zit de netschakelaar en een 6,3mm hoofdtelefoon aansluiting. Helemaal rechts een keuzeschakelaar met een informatie display. De display laat niet alleen de gekozen bron zien, hij toont permanent een aantal overige instellingen. Is bovendien de aanduiding van de stappen in de menu’s. Menu’s die gekozen worden met de afstandsbediening en die niet alleen logisch maar bovendien volkomen duidelijk zijn. Komt u er niet uit, dan zit in de doos een dikke handleiding in diverse talen waaronder (hulde, hulde, hulde) het Nederlands.
Niet te missen zijn de twee vermogenspiekmeters onder de regelaars, die achter een glazen schot de gehele onderste helft beslaan. Een ode aan vroegere tijden? Heel nuttig? Nee, maar wel leuk. Leuk om vooral eens te zien hoe weinig vermogen nodig is om in een normale ruimte op hoog volume tekeer te gaan. Ze geven de SU-R1000 zijn eigen gezicht. Bent u het gewapper zat, dan is de verlichting te dimmen of uit te zetten, met dat laatste staan ook de wijzers stil in een hoekje.
In en uit
De Technics SU-R1000 is ruim voorzien van in- en uitgangen. Het achterpaneel toont dubbele luidsprekeraansluitingen, recorder in en uit, pre out en main in. Die laatste kunnen niet samen gebruikt worden als processor circuit. Main in is eigenlijk een HT ingang voor een AV receiver of andere voorversterker. Voor digitale bronnen zijn er twee coax aansluitingen, twee USB PC ingangen en twee optische inputs. DSD en MQA wordt volledig ondersteund, mits één van de twee USB ingangen wordt gebruikt.
Voor analoog zijn het twee RCA inputs en een XLR ingang. De phono ingang gebruikt zowel XLR als RCA. Een laatste USB bus is uitsluitend bestemd voor firmware upgrades en is geen signaal ingang. Resteert een enkele control-poort voor het besturen van andere apparatuur.
Proberen en luisteren
Luisteren begint op de laatste dag dat ik over de Technics kan beschikken met een mooie, rustige cd van Madeleine Peyroux onder de titel “Standing on the rooftop”. In de dagen hieraan voorafgaande ben ik door de diverse instellingen heen gelopen om tot het voor mij optimale resultaat te komen. Te beginnen met de LAPC luidsprekercorrectie die een grote impact heeft op de totale beleving. Met LAPC ingeschakeld verkrijgt de weergave een natuurlijke warmte, een groter stereobeeld waarin diepte een rol speelt, gecombineerd met een mate van levendigheid die zonder LAPC gewoon verdwijnt.
Zonder LAPC is de Technics SU-R1000 niet meer dan een doorsnede, zij het goede versterker, met LAPC verandert dat beeld totaal. Muziek komt tot leven, stemmen worden intenser, verstaanbaarder en menselijk. LAPC is voor mij dus geen optie om aan te zetten, het is een must.
Met toonregeling werken of ‘direct’ inschakelen is evenmin een keuze, met actieve toonregelingen maak ik mijn voorkeurs-Technics, terwijl ik een zo eerlijk mogelijk verslag wil schrijven. Handig kunnen ze wel zijn en de verdeling in drieën met laag, midden en hoog wordt zeer geapprecieerd. Het kunnen aanpassen van het middengebied kan zeer welkom zijn met een wat sombere of juist een te enthousiaste luidspreker. Maak geen te grote stappen, ga hier subtiel mee om.
Derde keuze: analoog signaal aanvoeren of digitaal? Het is digitaal geworden. Het idee een digitaal signaal eerst om te zetten naar analoog, om het vervolgens in de Technics te digitaliseren en aan het eind van de rit analoog te maken staat mij tegen. In geluidkwaliteit maakt het misschien niet zoveel uit gegeven een zeer goede externe D/A converter, het is zinloos gezien de gebufferde digitale uitgangen van mijn Auralic Aries G2.1 streamer. De analoge ingangen dienen te worden gereserveerd voor een FM tuner, een tapedeck of andere puur analoge bron. Cd-loopwerk, streamer, TV (optisch): hou ze digitaal. Jammer dat een AES/EBU digitale ingang ontbreekt, zelfs op een zo complete versterker als de SU-R1000 blijft toch nog iets te wensen over.
De Auralic laat mij de keuze om via S/PDIF te werken of over USB. Met USB kan de Technics DSD files aan en zal MQA decoderen. USB is uiteraard geprobeerd en werkt naar behoren, mijn opstelling met Roon als besturing decodeert DSD al naar PCM en hoe geweldig er in sommige kringen ook wordt geroepen over MQA, ik kan prima zonder leven. Ideaal voor wie graag Tidal als muziekdienst heeft, voor eigen muziek en Qobuz is MQA niet echt relevant. Kortom, ik koos voor de coax S/PDIF ingang en liet mijn Auralic alles up/down samplen naar PCM 176.4 of 192kHz voordat het signaal de Technics bereikt. Als allerlaatste keuze gebruikte ik de ingebouwde attenuator om het ingangssignaal te verzwakken met -20dB. Ideaal voor een lekker groot instelgebied van de volume regelaar. Het is dat ik geen platenspeler meer bezit, anders was ik daarmee eveneens aan het spelen geslagen. Prachtig vind ik de XLR ingang voor MC elementen, waar ik vroeger gretig gebruik van maakte om een element in een SME arm gebalanceerd aan te sluiten en het ruisniveau te verlagen met -6dB. Om maar te zwijgen van experimenteren met de curves voor de correctie van Decca, Columbia, RIAA en meer. Jazz en klassieke lp’s uit vervlogen jaren kunnen optimaal afgespeeld worden met de SU-R1000.
Een vrouw, een man
Een lange inleiding voordat ik eindelijk toekom aan de muziek zelf. Madeleine Peyroux brengt van die heerlijk dromerige muziek, met liefst veel akoestische instrumenten. Als er al viool aan te pas komt, dan zijn het niet de valse romantiek strijkers maar een enkele viool die bij de muziek past. Heerlijk hoe in een gezapig tempo de muziek uit de speakers vloeit. Langzaam opstarten op de maandagmorgen voor meer vuurwerk aan de beurt is.
Haar mannelijke tegenpool zou met gemak Allan Taylor kunnen zijn, zo bedenk ik met zijn cd “Down the years I travelled”. Net als bij Peyroux is zijn stem een genot om naar te luisteren, mits LAPC aanstaat, ik benadruk nog maar een keer deze prachtige vinding van Technics die de versterker op voorsprong zet ten opzichte van andere digitale versterkers. Luidsprekers en versterkers zijn vervelende krengen met hun wisselende belastingen, vooral aan echte digitale versterkers als deze Technics, wat minder aan analoge klasse D types, nog minder aan een goede buizen, laat staan aan een transistor versterker. Zijn mijn Spendor’s nog best makkelijk in hun gedrag, een elektrostaat of een systeem met complex filter kan een versterker helemaal over de kling jagen.
Terug naar waar het om gaat, de muziek. Taylor heeft wederom akoestische instrumenten om zijn warme stem heen gezet, laat een piano alle ruimte, ruimte die het instrument weet te grijpen door indringend zijn noten te combineren met een gestreken bas. Muziek weet te vloeien, komt los, zet een compleet stereobeeld neer waarin zowel hoogte als breedte en diepte gewoon met elkaar kloppen. Geen te grote stemmen, geen miniatuur instrumenten. Muziek is misschien niet zo ultiem gedetailleerd als uit mijn veel kostbaarder, 100 procent analoge referentieversterker met losse ladder DAC en toebehoren kan brengen, je komt een heel eind in de juiste richting met de SU-R1000. Spelen zonder dat er nadruk rust op techniek, veel meer ligt de nadruk op muziek. Zelfs de veel gehoorde klacht dat digitale versterkers slecht zouden zijn in emotie en gevoelsoverdracht gaat niet op met Taylor en Peyroux op deze Technics. Het maakt de Technics niet ineens tot een 300B Single Ended buizen model, evenmin tot een analytische koele kikker. De door Technics bewandelde weg doet recht aan een mooie streamer of andere bron. Tijd voor een aantal lezers om (net als ondergetekende) vooroordelen opzij te zetten en de SU-R1000 te beschouwen als “een versterker” met veel extra’s en niet langer als een “digitale oplossing”.
Oordeel niet te snel
Marianne Thorsen en de Trondheim Soloists hebben in het verleden voor het Higres label 2L een heerlijk album opgenomen, gevuld met vioolconcerten van Mozart. De zuivere viool van Thorsen speelt een hoofdrol in het dynamische werk dat door de kamer kan knallen. Het staat groot in de luisterruimte, los van de weergevers, breed zodat elke sectie van het orkest als eenheid te beluisteren en te volgen is. Waarbij de soliste net een streepje meer aandacht krijgt zonder dat ze wordt losgeweekt van het orkest. De weergave is speels en levendig, vraagt en krijgt ruimte om de dynamiek ongestoord te laten passeren. Heeft misschien net een streepje teveel boost in de hoge viool tonen, met de fijne toonregeling is dat op te lossen.
Als ik weer eens wat switch tussen LAPC aan en uit, dan merk ik dat “uit” de klank wat zachter maakt, maar “aan” brengt ruimte, de natuurlijke galm van de opnameruimte en een rijkere klank op elk instrument. Even een steek van pijn dat ik mijn geliefde lp’s gevuld met klassieke muziek niet meer kan draaien, de platenspeler werd met het steeds beter worden van streaming nauwelijks meer ingezet. Alleen op dit soort momenten wordt hij door mij gemist als bron aan deze fijne versterker.
Van Nederlandse bodem is het duo “De Thuiskomst”, bestaande uit violiste Quirine van Hoek (Combattimento) en Ellen Zijm op accordeon. Hun cd “In the early baroque” bevat onder meer werken van componisten Biber en Downland. Het in eigen beheer uitgegeven album is heel puur opgenomen in een kerkje in Schiedam en nauwelijks nabewerkt. Dat maakt het uitermate geschikt om de wonderlijke combinatie van instrumenten te gebruiken als referentie, waarbij tegelijk genoten kan worden van de muzikale vaardigheden van beide dames.
De Technics laat de ambiance tot zijn recht komen, houdt de viool spits en helder, weet de accordeon de kracht mee te geven die in het instrument schuilt. Waarbij de accordeon een rol vervult die eerder van een orgel te verwachten zou zijn. Het klankkarakter van de Technics laat zich ook nu niet vangen als warm Engels, evenmin als boem en sis Duits, niet als vet Amerikaans, het is evenmin karakterloos met deze klassieke werken. Hoewel ik in leeftijd genoeg ervaring zou moeten hebben met Japanse versterkers uit hun gloriejaren herken ik ook dat geluid niet. Dat kan positief opgevat worden als neutraal, in een vergelijk met andere merken kan het een nadeel zijn voor Technics dat hij weinig van zichzelf laat zien en slechts een doorgeefluik is.
Het vraagt aandacht en tijd om de SU-R1000 zodanig te doorgronden dat hij op waarde geschat kan worden. Althans dat is mijn ervaring geworden in de vele uren dat ik hem heb laten spelen. Even aanzetten, luisteren en door naar aan andere merk/type is niet verstandig in het maken van een keuze.
Tijdgeest
Vergeeft u mij dat ik achterloop met de laatste ontwikkelingen in popmuziek, veelal vind ik het niet mijn smaak, niet boeiend of te experimenteel. Mijn schrijvende collega’s zijn veel meer op de hoogte van hedendaagse uitingen. Genieten van London Grammar, rustige pop, singer/songwriter en dergelijke kan ik zeker. Vandaar de keuze voor het album “Truth is a beautiful thing” met zang van Hannah Reid, waarin ik in de titeltrack al wordt getrakteerd op diep grommende lage tonen. Net als in “Hey now” van hun eerdere album.
Met de lage tonen heeft de Technics geen enkele moeite, echter laat LAPC los en ze worden wat ongedefinieerd. Niet ongecontroleerd, dat niet. Dat de Technics een enorm contrast laat horen in productietechniek en nabewerking in de studio beschouw ik als een compliment. Waar het duo “De Thuiskomst” gebruik wist te maken van de natuurlijke akoestiek en zo een ruimtelijk beeld creëerde, laat Londen Grammer alles samensmelten tot een compacte bal met weinig dimensies. Dat geeft niet en hoort bij de muziek, het was pas kwalijk geweest als de Technics een vals beeld zou laten horen. De versterker volgt, geeft geen richting aan, zo behoort het te zijn.
Mijn smaak gaat ook in de richting van muziek als die van Agnes Obel. Haar laatste album “Myopia” komt nogal eens voorbij in dit huis. Klanken zweven wederom, al blijven ze gevangen in het compacte beeld dat Obel wil bereiken, onaards, vreemd, hypnotiserend, met een combinatie van elektronische en akoestische instrumenten. Om vervolgens in een andere track juist ruimte te scheppen, tot ver buiten de opstelling van de speakers te treden. Het is luistermuziek waar de Technics wel weg mee weet.
Wetenswaardig
Bij het beschrijven van de luistersessie ben ik al ingegaan op wat speelt rond de versterker. Nog even wat zaken op een rijtje voor de geïnteresseerde lezer, zaken die u ook gerust mag overslaan. Basis is een stroomvoorziening rond een Niagara 5000 netfilter van AudioQuest, waarin CrystalConnect netsnoeren steken. De Technics SU-R1000 ondervindt geen enkel nadeel van het filter, wel de voordelen van een zuiverdere netspanning met minder vervuiling. Besturing van de op een Melco N10 opgeslagen muziek gaat met een Roon NUC over ethernet. Een Melco S100 switch koppelt Roon aan een Auralic Aries G2.1 streamer.
De Aries digitale coax uitgang gebruikt een AudioQuest Carbon S/PDIF kabeltje naar de Technics. Aan de uitgang van de Technics zitten CrystalConnect Speak Reference luidspreker snoeren. Een kleine tekortkoming van de Technics is dat banaanstekkers niet ideaal zijn. De fraaie draaiende delen van de klemmen moest ik verwijderen voor een juiste verbinding met WBT stekers. Spades zijn aan te bevelen. Luidsprekers zijn Spendor Classic 2/3 met Townshend Maximum Supertweeters. Neergezet op een combinatie van Custom Design op maat gemaakte open frame stands en Townshend Podiums om de speakers volledig te ontkoppelen van de vloer. De gebruikte muziek tijdens de review periode bestaat uit eigen rips in cd-kwaliteit en downloads in diverse resoluties en file formaten. Voor MQA zijn zowel Tidal als downloads ingezet en is er afgespeeld over USB.
Technics SU-R1000: specificaties
Een paar relevante technische specificaties op een rij:
- Uitgangsvermogen: 150Watt aan 8 Ohm, 300 Watt aan 4 Ohm
- Ingangsgevoeligheden: Lijn 200mV 200 kOhm, MM 2,5mV 47kOhm, MC 300uV 100 Ohm
- Frequentiebereik lijn en digitaal: 5Hz tot 80kHz -3dB aan 8 Ohm
- USB-B: USB 2.0 high-speed asynchroon
- PCM codecs: 32 tot 384 kHz / 16, 24, 32 bit
- DSD codecs: 2,8 MHz tot 22,4 MHz via USB
- Opgenomen vermogen: 220 Watt
- Afmetingen (B x H x D): 430mm × 191mm × 459mm
- Gewicht: circa 22,8kg
- Accessoires: Afstandsbediening, kalibratierecord, netsnoer, gebruikershandleiding
Het beest vertrekt weer
Eigenlijk stond de Technics SU-R1000 hier veel te kort in huis, daarom is er een week intensief mee gespeeld, zijn alle opties aan de orde gekomen, met uitzondering van de phono mogelijkheden. Bijna constant gebruikt aan een digitale bron heeft de SU-R1000 mij wel bewezen een zeer geavanceerde versterker te zijn, ondanks zijn misschien retro aandoende uiterlijk. Het grote formaat van de behuizing doet nauwelijks vermoeden welk een subtiliteit schuil gaat achter de dikke frontplaat en hoeveel effort Technics gestoken heeft in het ontwikkelen van deze digitale versterker. Alle signalen die binnenkomen aan een ingang zijn al digitaal of worden omgezet naar digitaal. Pas aan de uitgang geeft de Pulse Wide Modulation schakeling het stokje over aan een van FET transistoren voorziene analoge uitgang. Zodat we kunnen spreken van een Klasse D versterker waarbij de “D” daadwerkelijk staat voor Digitaal. Omdat de SU-R1000 zwaar leunt op digitale techniek zijn er extra’s te implementeren, zoals verschillende curves voor RIAA correctie, en kan de Technics zich optimaal instellen voor elke willekeurige luidspreker. Dat laatste is een zegen, want voor veel andere versterkers die Load Adaptive Phase Calibration ontberen, is dat gebrek de bottleneck waarmee klasse D soms in het verdomhoekje raakt.
De Technics SU-R1000 weet met zangers en zangeressen te boeien, laat muziek vloeien door de ruimte in een groot stereobeeld, kleurt zelf niet of nauwelijks de klank, laat lang en plezierig luisteren graag toe. Wat zou een mens nog meer willen dan deze complete versterker met zijn doelmatige innovaties.
Technics SU-R1000
€ 7.499,- | www.technics.com
Beoordeling: 5 / 5
