SAMENVATTING

De nieuwste productlijn van luidsprekermerk Wharfedale heet Aura en bestaat thans uit zes leden. De ontwerpers hebben naar eigen zeggen veel technologie afgekeken van de vlaggenschepen van de Elysian-productlijn, maar tegelijkertijd hun best gedaan om een breed inzetbare en vooral betaalbare reeks luidsprekers te ontwikkelen. Wij hebben een paar van het model Aura 4 in onze luisterruimte staan. Dit is de grootste vloerstaander van de Aura-reeks. Hoe is deze luidspreker gebouwd en, belangrijker, hoe klinkt de Aura 4?

Wharfedale: korte geschiedenis

Wharfedale is opgericht in 1933 door Gilbert Briggs (1890 – 1978) die zijn allereerste luidspreker heeft gebouwd in 1932 in de kelder van zijn huis in Ilkey, Yorkshire, Groot-Brittannië. Aanvankelijk was de productielocatie gevestigd in de buurt van de Britse plaats Bradford en legde Wharfedale zich vooral toe op het bouwen van drivers voor luidsprekers. De zaken gingen voorspoedig en in 1936 werd een grotere productielocatie betrokken, genaamd Wharfedale Wireless Works. Tijdens de oorlogsjaren moesten echter twintig medewerkers vrijgemaakt en ingezet worden voor het maken van transformatoren voor de firma Marconi.

In 1945 werd een eerste tweeweg luidsprekersysteem ontworpen door toevoeging van een tweeter. Als scheidingsfilter werd een flink uit de kluiten gewassen cross-over gebruikt. Luidsprekers zijn altijd het kernproduct van het bedrijf geweest, hoewel in het verleden ook uitstapjes naar andere producten zijn gemaakt.

Briggs verkocht zijn bedrijf in 1958 aan de Rank Organisation. Wharfedale heeft daarna nog verschillende andere eigenaren gehad. Tegenwoordig is Wharfedale onderdeel van de International Audio Group (IAG), een Chinese investeringsmaatschappij die is gevestigd in Huntingdon in Groot-Brittannië. Niet alleen Wharfedale valt onder de vleugels van IAG, maar ook de Britse audiomerken Quad, Mission, Tag McLaren, Audiolab en Castle Acoustics.

Wharfedale Aura 4: portfolio

Wharfedale bouwt op dit moment uitsluitend luidsprekers. Het overgrote deel van het portfolio bestaat uit passieve tweeweg en drieweg modellen, zowel monitormodellen als vloerstaande modellen. Wharfedale bouwt ook actieve subwoofers.

Wharfedale is een luidsprekerbedrijf en concentreert zich op de bouw van luidsprekers. Wie op zoek is naar een actieve luidspreker met streaming-functies, moet naar een ander merk kijken. Wharfedale levert geen streaming-functies.

Het Engelse merk richt zich op zowel liefhebbers van tweekanaals weergave als liefhebbers van meerkanaals thuisbioscoop systemen. De meeste productlijnen bestaan uit zowel monitormodellen als vloerstaanders met toevoeging van één of twee centermodellen. Dan kunnen de productlijnen nog worden verdeeld in wat je moderne luidsprekers mag noemen en modellen met een uitgesproken retro-uiterlijk. We hebben het dan over de Heritage-series, waarbij overigens alleen de uiterlijke verschijning naar vroeger verwijst. Drivers, cross-over, en technisch ontwerp van de behuizing, ook die van de retro-modellen, zijn altijd gebaseerd op moderne inzichten.

De Aura-productlijn is de nieuwste productlijn van Wharfedale. De inspiratie van de Aura-productlijn komt van de Elysian-productlijn, de vlaggenschipproductlijn van de Britse luidsprekerfabrikant. De leden van de Aura-productlijn streven er naar eigen zeggen naar om alle details, dynamiek en emotie van de muziek weer te geven en een toonaangevende prestatie te leveren tegen een betaalbare prijs, d.w.z. een lagere prijs dan de prijzen van de Elysian-luidsprekers.

De Aura-productlijn bestaat uit zes leden, t.w. twee monitormodellen, twee vloerstaanders en twee centerluidsprekers. Wij hebben een paartje van de grootste vloerstaander, t.w. de Aura 4, in onze luisterruimte staan. We gaan even kijken naar technische aspecten van de Aura 4 en uiteraard gaan we iets vertellen over de klank van Aura 4. Hoe klinkt deze vloerstaander van het negentig jaar oude Engelse luidsprekermerk?

Wharfedale Aura 4: Air Motion Transformer AMT

Alle leden van de Aura-productlijn zijn voorzien van een Air Motion Transformer (AMT) voor de weergave van hoge tonen. Een AMT heeft altijd een rechthoekige (of vierkante) vorm in tegenstelling tot een conventionele tweeter met een ronde vorm. De AMT in de Aura 4 meet 27 x 90 millimeter.

Vergeleken met een conventionele tweeter, heeft een AMT een aantal technische voordelen. De AMT van Wharfedale beweegt niet naar voren en naar achteren als een zuiger, zoals bij ronde dome-tweeters of andere vlakke lintmembranen het geval is. Volgens de fabrikant wordt het membraan van de AMT daarom niet beperkt door de massa, zodat vertraging en dus ook versmering verregaand worden geëlimineerd. In plaats daarvan is het membraan van de AMT gevouwen en draagt het geleidende elementen die zich bevinden in een zeer sterk magnetisch veld. Dit is niet alleen een efficiënte manier om lucht te verplaatsen, maar het is ook een sterk gecontroleerde  en daarom nauwkeurige luchtverplaatsing.

Het resultaat is een driver met een hoge bandbreedte die volgens de ontwerpers een extreem lage vervorming geeft en buitengewoon niveau van weergave van muzikale details kan bereiken. Aan de bovenkant ligt het -3 dB niveau op 22 kHz.

Wharfedale Aura 4: conus van glasvezelmatrix voor middentoners en woofers

Voor de vlaggenschip productlijn Elysian heeft Wharfedale middentoner en woofers ontwikkeld die zijn voorzien van een conus gemaakt van een matrix van laagjes glasvezel. Deze conussen van glasvezel zijn ook te vinden in de Aura-productlijn. De rand van de conus is gemaakt van zeer flexibel rubber. De spreekspoelen die de conussen aandrijven, bevinden zich in magnetische velden met een hoge flux waarbij wervelstromen en inductantie worden geregeld en beheerst door met koper beklede poolstukken.

Deze vervormingsarme motorsystemen zijn gemonteerd op een chassis van gegoten aluminium, dat elk met zes bouten met hoge treksterkte aan de kast is bevestigd om de stijfheid van de structuur te behouden en een nauwkeurige transiënte respons te bieden. De rubberen sierringen rond elk chassis zijn niet alleen decoratief, maar regelen ook eventuele resonantie die optreedt op de kruising van het aluminium chassis en de houten kast.

De middentoner van de Wharfedale Aura 4 heeft een diameter van 100 millimeter. Voor de lage tonen zijn twee woofers geplaatst met elk een diameter van 150 millimeter. Aan de onderkant ligt het -3 dB niveau op 37 Hz. Op niveau -6 dB pakt de weergave op bij 26 Hz.

Wharfedale Aura 4: cross-over

Een meerweg luidspreker heeft altijd een cross-overfilter aan boord dat als taak heeft om de binnenkomende stroom van de versterker te splitsen en te sorteren. Wharfedale was één van de eerste fabrikanten die een cross-over toepaste om frequenties over de verschillende drivers te sorteren. De tweeter krijgt de hoge tonen, de woofers krijgen de lage tonen en de middentoner krijgt, jawel, het middelste deel van de frequentieband. Dit gaat dan over een drieweg systeem. Tweeweg en drieweg systemen komen het vaakst voor, maar er zijn ook vierweg luidsprekers. De cross-overfrequenties (ook wel kantelfrequenties genoemd) van de Aura 4 liggen op 475 Hz en 3,3 kHz. De Aura 4 is een drieweg systeem.

Wharfedale besteedt naar eigen zeggen zeer veel tijd en zorg aan de ontwikkeling van het cross-overfilter in zijn luidsprekers en de cross-overs in de Aura-luidsprkers zijn daar geen uitzondering op. Dat is niet onlogisch. Een slordig ontworpen cross-overfilter kan alle andere inspanningen om tot een mooi geluid te komen volkomen teniet doen. Als je veel moeite doen om goede drivers te ontwikkelen moet je ook een kwalitatief en passend cross-overfilter bouwen. Onder leiding van Peter Comeau, IAG's Director of Acoustic Design, werden de geavanceerde cross-overfilters verfijnd gedurende honderden uren aan kritische luistertests om een naadloze mix en overgang tussen de drivers te garanderen.

Wharfedale Aura 4: behuizing

De leden van de Aura-productlijn zijn verkrijgbaar in een zwarte en witte uitvoering en in een uitvoering van natuurlijk walnootfineer. De kasten worden hoogglans gelakt en gepolijst ter verkrijging van een strak eindresultaat dat overigens vergelijkbaar is met de veel duurdere Elysian productlijn. De vloeiende rondingen van de kast geven niet alleen een meer vriendelijk uiterlijk dan een kast met strakke hoeken, maar de rondingen hebben ook een akoestische functie. Staande golven in de kast worden in sterke mate verminderd en diffractie aan de buitenkant krijgt geen kans. De behuizing heeft geen versieringselementen en oogt zakelijk en strak.

De wanden van de behuizing zijn opgebouwd uit meerdere lagen van verschillende soorten hout waardoor paneelresonantie wordt verminderd tot een verwaarloosbaar niveau. De meerlaagse constructie wordt door Wharfedale Panel Resonance Optimisation System genoemd (PROS) en volgens de ontwerpers is er nog een ander voordeel, d.w.z. PROS remt het lekken van ongewenste geluidsenergie uit de kast, die anders de voorwaartse output van de drivers zou verstoren.

De afmetingen van de Wharfedale Aura 4 zijn 1.107 x 286 x 350 millimeter (H x B x D). De dubbele luidsprekeraansluitingen aan de achterzijde voegen nog 52 millimeter aan de diepte toe. Het gewicht is 24,5 kilogram.

De Aura 4 staat op verstelbare spikes en kan dus altijd wiebelvrij en waterpas worden neergezet. De spikes zijn massief en zwaar uitgevoerd. De punten zijn niet heel scherp maar op een vloer van bijvoorbeeld massief zacht hout kunnen afdrukken van de spikes ontstaan en daarom worden passende onderleggertjes meegeleverd.

Wat ook wordt meegeleverd is een magnetisch te bevestigen zwart afdekrooster voor de voorkant. Door plaatsing van het afdekrooster kijkt de luisteraar naar een zwart egaal oppervlak. Wel naar de drivers kijken? Niet naar de drivers kijken? Het is een kwestie van smaak. We hebben proefondervindelijk vastgesteld dat het afdekrooster niets doet met de klank van de Aura 4. De stof van het afdekrooster is akoestisch transparant.

Wharefedale Aura 4: basreflex in de vorm van een Slot Loaded Profiled Port

Wharfedale's SLPP (Slot Loaded Profiled Port) basreflex ontwerp is ontwikkeld op basis van het oorspronkelijke idee van Gilbert Briggs, de oprichter van Wharfedale die aan het hoofd van het bedrijf stond van 1932 tot 1964. In de Aura-serie is de luchtstroom met een relatief hoge druk en hoge snelheid in de naar beneden gerichte poort beter afgestemd op de lage luchtdruk in de kamer door de luchtstroom te verdelen via een reeks sleufpoorten in de plint. Deze wijze van luchtstroomregulering vermindert volgens de ontwerpers de ongewenste turbulentie van de poort en verbetert de efficiëntie van het basreflex systeem.

Er is nog een voordeel van een basreflexpoort aan de onderkant en dat is de grotere vrijheid bij de plaatsing van de luidspreker. Als bijvoorbeeld de basreflexpoort aan de achterkant is geplaatst, moet de luidspreker op enige afstand van de achterliggende wand worden geplaatst. Dat kan een beperking zijn, vooral als de ruimte niet heel groot is. Een luidspreker strak tegen een muur aanzetten is vrijwel nooit een goed idee, maar als de baspoort aan de onderkant zit is de gebruiker in elk geval meer vrij en is plaatsing makkelijker.

Ten slotte willen we nog melden dat de Aura 4 een nominale impedantie heeft van vier Ohm met een minimum van 3,1 Ohm. De gevoeligheid is met 89 dB (2,83 Volt / 1 meter) hoog te noemen dus de Aura 4 heeft geen potige versterker nodig. Het aanbevolen versterkervermogen ligt volgens de fabrikant tussen 30 Watt en 200 Watt.

Genoeg gepraat over techniek. Tijd om ons licht te laten schijnen over de klank.

Wharfedale Aura 4: testomgeving

We hebben een de Aura 4’s ongeveer vier meter uit elkaar gezet en de luisterpositie is ook ongeveer vier meter verwijderd van de luidsprekers. We hebben afwisselend met een versterker van NAD type 7600 en klasse A versterkers van Pass Labs gespeeld. Dat zijn heel verschillende versterkers, zowel in klank als in prijs, maar voor de beoordeling van een set luidsprekers is het zinvol om verschillende versterkers uit uiteenlopende prijsklassen te gebruiken.

Voordat we de klank gaan bespreken willen we nog iets opmerken over de sweet spot. Die is er namelijk niet of vrijwel niet. Wat we daarmee bedoelen te zeggen is dat de luisteraar zich niet precies in het midden hoeft te bevinden om van de Aura 4 te genieten. Over een afstand die vrijwel gelijk is aan de onderlinge afstand tussen de luidsprekers, krijgt de luisteraar een uitstekend stereobeeld. Dat is heel sociaal. Zet een grote bank neer op de luisterpositie en ga daar lekker zitten met alle leden van je gezin. Of met een vriendengroep. Wie niet in het midden zit, krijgt toch alle details van de muziek mee.

Wharfedale Aura 4: klank, neutraal met een toefje warmte

We kiezen “A Stranger�, het zesde nummer van A Perfect Circle’s album Thirteenth Step. Slagwerk is vrijwel afwezig in dit nummer dat vooral wordt gedragen door een akoestische gitaar en natuurlijk de zang van Maynard James Keenan, die overigens ook de zanger is van Tool. De klank van de gitaar heeft een zekere warmte en zindering. De luisterruimte lijkt heel groot en de gitaar klinkt kamerbreed en omhullend. De stem van Keenan komt uit het midden. De klank is neutraal met een lichte neiging naar warmte. We zijn onder de indruk van met name de weergave van middentonen en de realistische weergave van de stem van Keenan.

We kiezen wel vaker het vierde nummer getiteld “What You Are� van Audioslave’s eerste album. De droge drumklappen aan het begin gaan heel diep en vergen enige snelheid van de aangesloten luidsprekers. De Aura 4 kan er goed mee omgaan. De hi-hat zweeft boven drums, gitaar en basgitaar. De gitaar klinkt gruizig, warm en omhullend. Wederom valt de goede weergave van de middentonen op. Zanger Chris Cornell zingt op een fluisterende toon en lijkt de luisteraar uit te nodigen. De klopjes op de bassdrum gaan putdiep. Alle instrumenten lijken in hun eigen bel te staan. De laagweergave is snel, strak en diep en de weergave van de drums is strak onder controle, ook op een wat hoger volume.

Wat we ook vaker gebruiken voor het beoordelen van de klank van audioapparatuur is het nummer “Trains�, het tweede nummer op het album In Absentia van Porcupine Tree. De muziek wordt ingezet met een akoestische gitaar. De gitaar heeft een volle klank en het instrument lijkt zich heel dicht bij ons te bevinden. Zanger Steven Wilson zingt met zijn kenmerkende beetje hese en dromerige stem. Iets meer dan een minuut na aanvang vallen drums, basgitaar en elektrische gitaar in. De Aura 4 legt een zeer degelijk fundament neer. Het stereobeeld is breder dan de kamer  en zoals hiervoor al opgemerkt presenteren de luidsprekers een hele ruime sweet spot. Als de teller op 3:18 staat horen we de akoestische gitaar die begeleiding krijgt van het gekliklak van tikkende hakken op een harde vloer. Zowel de tikken op de vloer als de gitaar klinken scherp gearticuleerd. De Aura 4 geeft een realistische klank met een hoog detailniveau.

De Aura 4 blinkt met name uit als het gaat om de weergave van lage tonen en middentonen. We spelen “Morph The Cat�, het eerste nummer van het gelijknamige album van Donald Fagen. De basgitaar gaat diep en de drumklappen klinken scherp gearticuleerd. Het zijn weer de laagweergave en weergave van middentonen die in positieve zin opvallen. En hoe zit het dan met de weergave van hoge tonen? Ook de weergave van hoge tonen is goed, maar de weergave van hoge tonen springt er niet uit zoals de weergave van middentonen en lage tonen. Dat wil niet zeggen dat de weergave van hoge tonen niet zou deugen. Integendeel, we worden regelmatig even meegesleept door hi-hat en bekkens. maar alles is relatief. De hoogweergave is een beetje zoals we hadden verwacht voor de prijs van de Aura 4 en vormt in die zin geen verrassing. De laagweergave en weergave van middentonen zijn beter dan verwacht voor de prijsklasse en zijn om die reden wèl een verrassing.

De Aura 4 blijkt een makkelijk aan te sturen luidspreker en vanwege de relatief hoge gevoeligheid is geen hele zware versterker nodig. De ontspannen weergave heeft een zekere gemoedelijkheid en nodigt uit om de tijd te vergeten en lang te blijven zitten. De neutrale klank heeft een klein randje warmte. Dat heeft het voordeel dat een technisch wat mindere opnamekwaliteit niet of minder opvalt. De Aura 4 is een makkelijke luidspreker die met al het bronmateriaal om kan gaan, van vetklinkende rockband tot een akoestische opname met minimale geluidseffecten. De Aura 4 legt geen aandacht op zichzelf. Met de zwarte afdekfrontjes en de strakke zakelijke behuizing zonder versieringselementen lijkt de Aura 4 ook visueel geen aandacht te willen trekken.

Wharfedale Aura 4: conclusie

De Aura 4 is een degelijk gebouwde en moderne luidspreker die visueel geen aandacht lijkt te willen trekken. De klank is gemoedelijk, neutraal en transparant met een klein randje warmte. Aansturing is makkelijk en de Aura 4 is niet kieskeurig als het gaat om het bronmateriaal. De ontspannen weergave is vergevingsgezind als de opname technisch wat minder zou zijn. De weergave van hoge tonen is goed, maar wat er bovenuit springt zijn de weergave van middentonen en lage tonen. De Aura 4 nodigt uit om techniek en tijd te vergeten en lang te blijven zitten terwijl de wachtrij van liedjes voortdurend wordt aangevuld.

Adviesprijzen Wharfedale Aura:
Wharfedale Aura 1:    1.499 euro per paar
Wharfedale Aura 2:    1.999 euro per paar
Wharfedale Aura 3:    2.999 euro per paar
Wharfedale Aura 4:    3.999 euro per paar
Wharfedale Aura CS: 1.099 euro per stuk
Wharfedale Aura C:   1.399 euro per stuk
 

Alle modellen zijn leverbaar in de uitvoeringen pianolak zwart, wit en walnoot.

Meer weten? Kijk dan op www.wharfedale.eu.