Netkabels heb je in soorten en maten. Bij vrijwel elk hifi–apparaat met een netvoeding krijg je er één cadeau, aan het andere eind van de schaal zit het onderwerp van dit verhaal met een winkelprijs van over de 10.000 euro (het Deense Ansuz heeft er overigens een die rond de 60.000 euro) kost, dus helemaal aan dat 'andere eind' bevinden we ons niet eens).
Furutech V1 NCF
Wat moet je met zo'n extreme (en extreem dure) netkabel? Een deel van de lezers van dit artikel zal sowieso denken 'helemaal niets; kabels hebben geen invloed en al zou dat wel zo zijn; wat voor zin heeft het die laatste een of twee meter vanaf het stopcontact met een superkabel te overbruggen wanneer de netspanning eerst door kilometers minderwaardig materiaal is gegaan?'
Nu is dat laatste juist een reden waarom je wél aandacht zou moeten besteden aan de stroomvoorziening van je installatie. Want terwijl we – zonder de netspanning opnieuw te genereren – niet echt iets kunnen doen aan hoogte, frequentie en sinusvorm van de wisselspanning zelf, kunnen we wel trachten de vele stoorinvloeden die met die spanning worden meegevoerd, op de weg tussen stopcontact en netvoeding van het aangesloten apparaat zoveel mogelijk te elimineren, dan wel te voorkomen dat ze die netvoeding bereiken door ze van de eigenlijke spanning te isoleren.
Aan de andere kant veroorzaken die netvoedingen zelf ook storingen die via de netkabel aan de netspanning uit het stopcontact – en daarmee aan alle andere apparaten die aan dezelfde groep zijn aangesloten – worden overgedragen. Geschakelde voedingen zijn in dit opzicht berucht, maar in principe zijn alle netvoedingen – ook lineaire – medebepalend. Het is meer dan eens voorgekomen, dat er een zeer hoogwaardig apparaat met een voorbeeldig opgezette en uitgevoerde voeding aan de netspanning wordt aangesloten en de geluidskwaliteit van de overige apparaten merkbaar verbetert, zonder dat het betreffende apparaat zelf in gebruik is! Om dezelfde reden kan ook een enkele netkabel met uitstekende eigenschappen de prestaties van het complete audiosysteem verbeteren, min of meer onafhankelijk van waar hij in het systeem wordt ingezet.
Het Japanse Furutech is een van een relatief kleine groep fabrikanten die over langere tijd – in dit geval meer dan dertig jaar – onderzoek doet naar een zo puur mogelijke overdracht van wisselstroom. Daarbij hebben gebruikte geleidermaterialen weliswaar een belangrijke rol, maar de configuratie van de geleiders in de kabel, het gebruikte diëlektricum (het omgekeerde van een geleider, lucht is het allerbeste diëlektricum dat we kennen, maar we kunnen nu eenmaal moeilijk geleiders direct aan de omgevingslucht blootstellen…), de stabiliteit van elektrische en mechanische verbindingen en de manier waarop resonanties die ontstaan, worden gedempt of afgevoerd.
Een 'dure' netkabel is niet centimeters dik omdat er grote stroomsterktes doorheen moeten, maar vanwege een ingewikkelde configuratie van geleiders, afscherming en diëlektrica waarmee de overdracht van storingen tussen stopcontact en netentree van het betreffende apparaat, alsmede storingsinvloeden van buitenaf zoveel mogelijk worden voorkomen dan wel geëlimineerd, waarbij iedere fabrikant zo zijn eigen inzichten en strategieën verwerkt.
Configuratie
Bij het onderhavige topmodel van Furutech zien we drie bundels geleiders, waarbij elk van de drie is samengesteld uit een kern van 127 verzilverde, niet–magnetische 'alpha OCC' (Ohno Cast Copper) draden, waarbij dat 'alpha' staat voor Furutech's eigen proces van cryogenisering en demagnetisering. Daaromheen vinden we eerst 37 draden uit 'alpha DUCC' (Ultra Crystallized High Purity Copper), een speciale ontwikkeling van Mitsubishi Materials Industries. Deze zijn over de lengte van de kabel linksom gedraaid, daaromheen bevinden zich weer 43 draden van hetzelfde materiaal die rechtsom draaien.
Daar omheen vinden bij elk van de drie op deze manier opgebouwde bundels een dubbele ommanteling: aan de binnenzijde uit FEP (Fluoropolymeer) en aan de buitenkant van wat Furutech een 'hybride, hoogwaardig polyethyleen' noemt. Deze drie bundels geleiders met hun isolerende mantel zitten op gelijke afstanden in een buis uit 'nanokeramisch en met koolstofpoeder gedempt PVC', die verder gevuld is met polyestervezels.
Om die buis zit dan weer een dubbele afscherming; de eerste bestaat uit 'alpha' koperfolie en de tweede uit een geweven 'alpha' koper ommanteling. Daar omheen zit een ommanteling van gevlochten nylon zoals we die van veel kabels uit het betere kwaliteitssegment kennen. Dat was het dan? Nee, want daar weer omheen bevindt zich weer een zeventiental dempingsbuizen, elk met een diameter van 4 millimeter. En dan, ten slotte, komen we bij de buitenste ommanteling, weer van gevlochten nylon.
Er wordt veel gepraat over de extreme winstmarges die zouden worden gemaakt op kabels en andere high end accessoires. In sommige gevallen klopt dat ook wel, maar als je het voorgaande in je opneemt en je daarbij realiseert dat zo'n kabel grotendeels handwerk is, want als er al een machine zou zijn waaruit een kabel met een dergelijke opbouw kant-en-klaar rolt, is de ontwikkeling en aanschaf ervan in het licht van de beperkte aantallen nooit rendabel te maken, dan weet je dat een dergelijke kabel gewoon niet goedkoop kan zijn. Of het voor een specifieke toepassing of installatie 'overkill' is, dat is natuurlijk een andere kwestie…
Al het voorgaande leidt helaas niet alleen tot een kostbare kabel, maar ook een heel dikke, die zich ondanks dat hij op zich nog redelijk flexibel is, niet zomaar laat buigen zoals je dat zou willen. Staan er meubels vóór je stopcontact, nou, schuif die maar een stukje naar voren of opzij want de kabel 'valt' met een grote boog naar voren en omlaag. En een poging, de kabel aan de kant van het stekkerblok dusdanig te manipuleren dat het bankstel weer helemaal terug op zijn plek kon, leidde ertoe dat er een stukje uit de IEC–netentree van de laatste brak! Dit is een kabel die niet met zich laat spotten, zoveel mag duidelijk zijn…
We zijn er nog niet, want geen stroomkabel zonder stekkers. Nu heeft Furutech al een duizelingwekkend aanbod aan Schuko– en IEC–stekkers van redelijk geprijsd tot extreem duur, dus je zou verwachten dat men voor deze topkabel gewoon de duurste en meest geavanceerde exemplaren Fl 50R NCF) uit het sortiment neemt en klaar. Niets van dat alles. Speciaal voor de Project V1 werden compleet nieuwe stekkers ontwikkeld, die je ook niet 'los' kopen kan. De geleiders zijn van niet–magnetisch, rhodium–gecoat en alpha–behandeld puur koper en de zowel de behuizingen zelf als de dempingsringen bevatten de door Furutech ontwikkelde Nano Crystal Formula (NCF) technologie in combinatie met isolatie van een speciale, hoogwaardige soort nylon. Zowel de behuizingen van de connector als de dempingsring zijn gemaakt van vier lagen carbonvezel dat ook een NCF–behandeling heeft ondergaan en met een speciale, transparante dempingscoating is afgewerkt.
Stroomvoorziening eerst
Ik zal de eerste zijn om toe te geven dat ik op het gebied van kabels redelijk agnostisch ben. Ik heb kabels van verschillende merken (waaronder een aantal zelfbouwkabels op basis van hetzelfde materiaal dat Pink Faun gebruikt, met hulp en advies van de toenmalige 'thuisbasis' van dat merk, Triple M Audio Shop) en zolang ze van een zekere kwaliteit zijn, gebruik ik ze door elkaar (waarbij de lengte vaak bepalend is samen met een soort van onderbuikgevoel welke kabel qua opbouw het beste bij een bepaalde toepassing past) en eerlijk gezegd heb ik zelden de ervaring 'nou, dat maakt verschil!'. Voor de stroomvoorziening maak ik echter een uitzondering. Wie heeft niet de ervaring dat je set na elf uur 's avonds of op een ander rustig tijdstip, duidelijk beter klinkt – meer rust, meer dynamiek, een lagere ruisvloer, minder vermoeiend.
De hoogfrequente storingen die door allerhand digitale en draadloze appratuur het lichtnet wordt ingejaagd, de vervorming van de sinusvorm van de wisselspanning en gelijkstroomaandelen – het wordt allemaal minder wanneer er minder aan het lichtnet 'hangt' dan wel als elektrosmog er op instraalt. Heb je zonnepanelen op het dak, dan wordt de situatie nog kritischer, want de gebruikte inverters van doorgaans Chinese makelij zijn niet bepaald gemaakt voor het genereren van een keurige wisselspanning waar we als audioliefhebbers iets mee kunnen (het is wachten op de eerste audiofiele inverters, een kwestie van tijd denk ik).
Bij luidsprekerkabels en interconnects hebben we het vaak over 'anders', verschillen waarbij de persoonlijke waardering afhankelijk is van de combinatie met de gebruikte apparatuur en de eigen smaak; aandacht besteden aan de stroomvoorziening leidt in mijn ervaring eigenlijk altijd tot een geluidskwaliteit die in alle opzichten als beter ervaren wordt, gewoon omdat de uitgangssituatie in de meeste woonomgevingen erg beroerd is (en eerder slechter dan beter wordt). Dus ja, gesteld dat ik ooit eens heel erg veel geld over zou hebben om in audiokabels te steken, dan toch in eerste instantie aan de stroomkant.
Waar plaatsen?
Wat doe je met een enkele stroomkabel die meer kost dan enig 'losse' component in je audiosysteem (afgezien van de luidsprekers)? Ik besloot de kabel op twee manieren te gebruiken. In een opstelling waarin een set Xavian Virtuosa Anniversario luidprekers werd aangestuurd door een relatief bescheiden Copland geïntegreerde hybrideversterker waarop via een lijningang mijn referentie phonovoorversterker (een Allnic H–1500 II SE LCR phonostage met ingebouwde step–up trafo's) en een Michell Gyro SE platenspeler met Michell Tecnoarm 2A en Hana Umami Blue MC–element waren aangesloten, werd de kabel van stopcontact naar de netvoeding van de Allnic gelegd.
De gedachte hierachter: de meest hoogwaardige kabel te gebruiken voor het meest kritische deel van de versterking van het signaal – dat van de minieme output van een MC–element tot lijnniveau, en tevens de notie dat 'de laatste meter' van stroombron naar apparaat de belangrijkste is.
Omdat de Xavians gemakkelijk aan te sturen bleken werden vervolgens ook mijn Audio Note (UK) Quest 300B monoblokken met de Pink Faun voorversterker (een gevalletje 'custom' maar gebaseerd op de Tube Pre) uit de 'grote' set van stal gehaald, waarbij de stroomkabel van stopcontact naar een Ansuz Mainz 8 stekkerblok/power conditioner werd gelegd waarop de overige apparaten met 'normale' Furutech en Pink Faun stroomkabels waren aangesloten). Vervolgens werd dezelfde configuratie (Project V1 van stopcontact naar stekkerblok, in dit geval een Titan Audio Ares) geprobeerd in de 'grote' set, een volactieve opstelling met voornoemde Pink Faun voorversterker, de Audio Note eindversterkers op het midden en een paar gemodificeerde Welter monoblokken met TJ Full Music 2A3 eindbuizen voor het hoog van een set licht gemodificeerde Avantgarde Duo XD hoornluidsprekers.
Wanneer de Project V1 aangesloten is op de phonovoorversterker, valt eerst vooral op dat het geluidsbeeld letterlijk 'schoner' wordt. Dat komt deels omdat de installatie daadwerkelijk 'stiller' is dan voorheen met een duidelijk verminderd ruisniveau, maar de echte winst zit hem in het verregaand ontbreken van storingen die je niet als zodanig herkent, maar zorgen voor een 'troebele' en onrustige achtergrond (Engelstaligen spreken in dit verband van 'grain' (korrel, structuur) en 'hash') waarin juist die kleine nuances die een weergave 'levensecht' maken, maar al te vaak verdwijnen. Het begrip 'noise floor', ruisvloer, wordt dan veelal gehanteerd alhoewel het niet (alleen) om op zich hoorbare ruis gaat. Je zou eigenlijk beter van 'geluidsvloer' kunnen spreken, zeg maar de ondergrens van het dynamisch bereik waarboven geluiden duidelijk herkenbaar, vrij van hoorbare vervorming worden weergegeven. Dit is ook waarom cijfers als totale harmonische vervorming van een versterker, die doorgaans 80 procent van de maximale uitsturing worden gemeten, weinig tot niets zeggen.
Een bij de weergave van een vette basimpuls licht overstuurde buizenversterker die op dat moment kortstondig 10 procent harmonische vervorming laat zien, kan voor onze oren prima klinken terwijl we bij een minieme hoeveelheid overnamevervorming rond de nuldoorgang van het muzieksignaal duidelijk signaleren dat er iets niet in orde is. Het moge duidelijk zijn dat de ontwikkeling in de ultra high end–sferen waarin we ons begeven, heel vaak gaat om het verder verlagen van die 'geluidsvloer'.
Binnen die rust en het gemak waarmee de muziek wordt weergegeven, vinden we met beide luidsprekersets die we probeerden ook een ruimtelijkheid zoals we die zelden te horen kregen, het geluidsbeeld met de positionering van stemmen en instrumenten en de (al dan niet kunstmatige) 'lucht' er omheen was niet alleen veel duidelijker en transparanter, maar ook in alle richtingen groter.
Beleving
Vaak wordt gedacht dat de kabel van stopcontact naar verdeelblok relatief minder belangrijk is, het zou vooral die laatste meter (eerder 1,5 tot de bij Furutech als standaard gehanteerde 1,8 meter, verschillende onderzoeken bij fabrikanten wijzen erop dat een kortere kabel zijn taak – het aangesloten apparaat vrijwaren van stoorinvloeden die met het lichtnet 'meeliften'– minder goed kan verrichten) zijn die het verschil maakt.
Mijn ervaring met de Project V1 op die plek logenstraft deze bewering enigszins. De genoemde effecten manifesteerden zich met de kabel op deze positie, in de plaats van een Furutech kabel waarvan de prijs vrij laag in de drie cijfers zit, in minstens gelijke mate. Bij de opstelling met de grote Avantgarde hoornluidsprekers viel op, dat het geluidsbeeld niet alleen erg clean, ruimtelijk en gedetailleerd was met een natuurlijke dynamiek, maar ook wat 'dun' leek. Ik had al enige twijfel of de instelling van de versterker/DSP–modules die twee paar 12–inch laagweergevers in de speakers aansturen, helemaal juist was – in tegenstelling tot de vergelijkbaar grote, maar vrij 'harde' ruimte waarin de speakers voorheen waren opgesteld, absorbeert de huidige ruimte blijkbaar relatief veel laag en het lijkt erop dat ik tot nu toe wat te voorzichtig was met de aanpassing daarop.
Met de Project V1 in het systeem maakte de twijfel die ik had, plaats voor duidelijkheid en werd de laptop erbij gehaald om een en ander gehoormatig te corrigeren.
Nu zijn er in het extreme high end segment waarin we ons met deze kabel begeven, heel veel producten waarbij je alle 'technische' aspecten van de weergave moeiteloos kunt afvinken, maar die toch op een of andere manier niet enthousiasmeren. De Project V1 hoort daar niet bij. Het is niet zo, dat je direct 'wow! ' denkt, wanneer je een redelijk normale netkabel door deze topkabel vervangt, maar gaandeweg merk je toch dat je meer 'in de muziek' getrokken wordt, dat het niet alleen heel erg precies en ruimtelijk en dynamisch is, maar dat ook klankkleuren met een tot nu toe onbekende rijkdom worden weergegeven, dat stemmen en instrumenten net even 'tastbaarder' zijn. Het is moeilijk te definiëren wat het precies is dat voorheen 'in de weg zat' bij de communicatie tussen artiest/band/producer en luisteraar, maar voor mij staat vast dat beleving en betrokkenheid duidelijk groter zijn. En dat is het grootste compliment dat je een audioapparaat of accessoire kunt maken.
Betekent dit nu dat ik iedereen met een fatsoenlijke set adviseer om spoorslags een Project V1 te kopen? Nee, niet direct. Dit is echt een product voor de weinige gelukkigen die een set hebben die 'staat', die volledig naar tevredenheid is opgesteld en afgeregeld, waarbij juist niet het gevoel opkomt dat het nog beter zou moeten kunnen. Zolang je nog niet je definitieve luidsprekers 'voor altijd' hebt gevonden of met – binnen de reële mogelijkheden – minder dan optimale luisteromstandigheden genoegen moet nemen, ga je je geluk ook niet vinden met een kabel van ruim 10.000 euro.
Maar als bij een set van topklasse al het andere klopt, dan is het zeer mogelijk dat je wat mist wanneer je deze kabel – natuurlijk in goed overleg met de audiodealer des vertrouwens – niet in je eigen installatie probeert…
Conclusie
Met de Project V1 netkabel verlegt Furutech grenzen; niet alleen op technisch vlak maar vooral ook doordat het apparaat of de set die erop aangesloten is, tot dusver onvermoede hoogten kan stijgen wanneer het er om gaat betrokkenheid en emotie te genereren. Een netkabel van ruim 10.000 euro komt natuurlijk voor zeer weinigen in aanmerking, maar wie over een absolute topinstallatie beschikt en nieuwsgierig is naar wat een betere netvoorziening nog kan toevoegen, moet deze zeker een keer proberen…
Furutech Project V1 Power Cable
10.760 euro (1,8 m) | www.mafico.com
Beoordeling 5 / 5
