Zeg ‘Pro-Ject’ en de meeste hifi-liefhebbers denken spontaan aan vinyl. Dat mag geen verrassing heten, want het Oostenrijkse merk is inderdaad de grote winnaar van de vinyl-revival. Nu hoopt het dat succes te evenaren met de ultieme cd-transport.
Pro-Ject
Pro-Ject is groot geworden door betaalbare maar wel kant-en-klare platenspelers op de markt te brengen op een moment dat bijna iedereen gestopt was met vinyl voor het grote publiek. Vinyl leek zo dood als een pier, maar de man achter Pro-Ject, Heinz Lichtenegger, zag net een opportuniteit: hij geloofde dat vinyl een revival zou beleven, en dat muziekliefhebbers dan zouden snakken naar degelijke platenspelers die je uit de doos kon nemen en meteen kon gebruiken. Het alternatief op dat punt waren vooral peperdure toestellen waarvoor je nog een cartridge en misschien wel toonarm moest zoeken en (laten) monteren. Dat gokje heeft het Oostenrijkse bedrijf geen windeieren gelegd.
Op dezelfde manier ziet Lichtenegger nu een heropleving van de muziek-cd aankomen. Of toch een kans om de vele mensen met gigantische cd-collecties die nu amper cd-spelers in de winkels vinden alsnog te bereiken. Daarom lanceert Pro-Ject de CD Box RS2 T, een cd-transport opgebouwd rond een nieuwe, ultieme drivemechanisme ontwikkeld door StreamUnlimited en voormalige Philips cd-expert Michael Jirousek. Ja, je leest het goed: dit is een transport, en geen speler. Er zijn dus geen analoge uitgangen.
De CD Box RS2 T is bedoeld om gecombineerd te worden met een goede DA-converter of met een geïntegreerde versterker met digitale ingangen. Het apparaat is, vanwege dat ‘ultieme’ aspect, hoog geprijsd; de CD Box RS2 T kost circa 2.800 euro. De cd-verkoop daalt, maar Pro-Ject wil de echte fans nog de kans geven om hun geliefde schijfjes op de beste manier te beluisteren.
Voor wie?
Maar wie is de doelgroep van een toestel zoals dit? Volgens Pro-Ject is het apparaat bedoeld voor muziekliefhebbers die nog altijd hele grote cd-collecties bezitten en die de schijfjes in de hoogste kwaliteit willen beluisteren. Tegelijkertijd erkent het Oostenrijkse bedrijf dat de serieuze hifi-luisteraar waarschijnlijk inmiddels heeft geïnvesteerd in een aparte DAC. De laatste jaren zijn er bij verschillende merken immers heel veel uitstekende DA-converters verschenen. Onder meer vanwege de headfi-hype, maar ook omdat steeds meer audiofielen het belang van een goede DAC in een systeem erkennen. Waarom dan nog een volwaardige speler met een mogelijk inferieure en overbodige DAC-gedeelte op de markt brengen, zegt Pro-Ject? De CD Box RS2 T wil net een ultieme transport zijn dat een perfect digitaal signaal aanlevert aan de DAC die jij verkiest.
Wie zijn favoriete DA-converter nog niet heeft gevonden, kan uiteraard ook bij de Oostenrijkers terecht. Heel binnenkort verschijnt de Pre Box RS2 Digital, een betere DAC die reeds op High End München te zien was en die perfect past bij de nieuwe cd-transport. De CD Box RS2 T en Pre Box RS2 Digital zullen we op een iets latere datum samen testen, want het verhaal achter de combinatie van die twee zal wellicht iets meer lezers aanspreken. Er zijn goede redenen om beide toestellen in huis te halen.
Om even vooruit te blikken op de toekomstige test van de combinatie: een voorname reden waarom we de combinatie van de CD Box RS2 T met de nieuwe Pro-Ject DAC zo interessant vinden is dat je beide kunt verbinden met een technisch heel boeiende I2S-verbinding (waarbij de cd-transport de masterclock levert) die loopt over iets dat schijnbaar een HDMI-kabel lijkt te zijn. Er zijn niet gigantisch veel DAC’s met zo’n ingang, dus gelukkig zijn er ook wel andere uitgangen aan de cd-transport. Pro-Ject voorziet eigenlijk alle mogelijke alternatieven om een verbinding met een externe DAC te leggen: coax, optisch en AES/EBU via XLR.
Hoger gepositioneerd
Zijn prijspunt positioneert de CD Box RS2 T heel wat hoger dan de 1.000-euro kostende CD Box RS die al langer op de markt is. Net zoals de nieuwe RS2 T is de oorspronkelijke CD Box RS een pure cd-transport met enkel digitale uitgangen die nog een aparte DAC of geïntegreerde versterker vereist. Dat Pro-Ject nu een transport uitbrengt is dus niets nieuw voor het merk, het bijzondere in dit geval is het gebruikte drivemechanisme van Jirousek.
Zowel de oude als nieuwe cd-transport zijn wat excentrisch, met name als het gaat om het laden van een schijf. Ja, ook bij het ouder Pro-Ject-toestel wordt het schijfje aangebracht via een toploading-systeem boven. Dat is bij de nieuwere transport eveneens het geval, maar bij de RS2 T verloopt het wel net iets anders.
Wie van cd-spelers verwacht dat ze een muziekschijf laden via een lade die naar buiten schuift of via een sleuf waarlangs de muziek-cd naar binnen wordt ‘gehapt’, zal raar opkijken als ze de CD Box RS2 T in dienst nemen. Om een cd af te spelen open je de volledige bovenkant van het toestel. Het is via een scharnier aan de rest van de behuizing bevestigd; als je het opent is het alsof je een juwelenkist openklapt. De schijf past op een conische as, waarna er een cirkelvormig antiresonantiegewicht op wordt aangebracht om de schijf stabieler te laten roteren. Een magneet zorgt dat het gewicht altijd perfect gepositioneerd blijft in het midden van de schijf. Je kunt het niet verkeerd plaatsen.
Vergeet je het zware schijfje aan te brengen, dan spelen cd’s toch nog af, maar potentieel met meer vibraties. Daarom raden de ontwerpers van de CD Box RS2 T aan om altijd met het gewicht te werken, want het is echt deel van het technische design van de drive.
Het is merkwaardig om een muziek-cd op deze manier in een speler te leggen, al zijn er ook nog wel andere hifi-merken geweest met een gelijkaardig toploadingsysteem, bijvoorbeeld bij Atoll, CEC of Mark Levinson. Omdat je naar beneden op de drive kijkt, lijkt het alsof je recht in de laser van de cd-speler kunt turen. Een veiligheidsmechanisme voorkomt echter dat de drive functioneert als de klep naar boven staat. Als je iets rood ziet, dan is het niet de laser (die is quasi onzichtbaar) maar wel een power-led van een component. Open je de bovenkant tijdens het afspelen van een cd, dan stopt de muziek onmiddellijk en wordt het draaien fors afgeremd. Het lijkt ons wel echt onwaarschijnlijk dat je per ongeluk een draaiend schijfje aanraakt.
Bekend design
Qua afwerking en design past de CD Box RS2 T helemaal bij de Box RS-familie van Pro-Ject. Naast zijn vele draaitafels brengt het Oostenrijkse merk al geruime tijd compacte en wel heel compacte hifi-toestellen uit, zoals de Stream Box S2 Ultra en de Pre Box S2 Digital uit de Box S2-familie die we eerder bekeken. De RS2-reeks zijn iets grotere toestellen die nog altijd qua afmetingen bescheidener zijn dan traditionele hifi-apparaten. De RS-reeks kun je verfraaien door houten panelen aan de zijkanten toe te voegen, maar het is nog niet duidelijk of je deze ook kunt plaatsen op de CD Box RS2 T.
Het is maar hoe je het bekijkt en wat je leuk vindt, maar aanvankelijk vonden we de CD Box RS2 T heel spartaans presenteren. Voor een duurder hifi-toestel is het wel heel understated. Maar dat is ook iets dat je over een merk als AVM of CEC zou kunnen zeggen, terwijl hun spullen wel prima zijn gebouwd. Als we voorbije die eerste frugale indruk raken moeten we wel toegeven dat de Pro-Ject heel fijn is afgewerkt en solide uitgevoerd in een mat aluminium, beschikbaar in zilver of zwart. De neutrale verschijning van de transport maakt hem ergens wel geschikt om met heel wat andere hifi-apparaten te combineren. De voeding is trouwens extern.
Een groot wit lcd-scherm is de aandachtstrekker aan de voorkant. Cd-tekst verschijnt als de gespeeld cd die informatie bevat, maar meestal zie je hier enkel het huidige tracknummer en de gespeelde tijd. De informatie wordt voldoende groot getoond dat je het vanaf enkele meters afstand kunt aflezen. De speler bedienen doe je met de vier mediaknoppen naast het scherm of met de meegeleverde remote.
Het is een trouwens een heel knappe minimalistische afstandsbediening die Pro-Ject meelevert, volledig opgetrokken uit licht aluminium en piekfijn afgewerkt. Je neemt het met plezier vast.
Wortels bij Philips
Anders dan bij de meeste hifi-toestellen draait het bij een cd-transport echt slechts om één component: de gebruikte cd-mechanisme. Bij de CD Box RS2 T wordt een gloednieuwe eenheid gebruikt, de CD–Pro 8 met het geïntegreerde CD-84-servosysteem. Het werd ontwikkeld door StreamUnlimited, een Weense firma die achter de schermen aan veel merken kant-en-klare-streamingmodules voor gebruik in hifi-toestellen levert. Het bedrijf is ontstaan uit de resten van een ontwikkelafdeling van Philips die in de Oostenrijkse hoofdstad gevestigd was en die eertijds gespecialiseerd was in cd-spelers. StreamUnlimited is inmiddels echter vooral bekend voor het leveren van streamingmodules aan Philips was natuurlijk een van de merken die de muziek-cd op de kaart zetten, dus is er wel veel fundamentele knowhow in het bedrijf aanwezig. Dat wou Michael Jirousek van StreamUnlimited niet verloren laten gaan, en daarom werd besloten om een ultieme cd-mechanisme te bouwen. Voor Pro-Ject, die nauw betrokken werd bij de ontwikkeling en het haalbaar maakte door te beloven een groter aantal te kopen, maar ook voor andere partijen. De CD–Pro 8 zou in de komende tijd opduiken in cd-spelers van derde, weliswaar met (aldus Pro-Ject) veel hogere prijskaartjes.
We kregen van Pro-Ject niet enkel een CD Box RS2 T aangeleverd, maar ook een (non-functionele) versie van de drive die Jirousek ontwikkelde. Hierdoor konden we ook echt goed zien wat er allemaal is gedaan om het mechanisme naar het hoogste niveau te tillen. Eerder hadden we ook een sessie over de drive bijgewoond op de EISA Conventie in Antwerpen. Uit de uitleg die we toen krijgen, bleek op alle mogelijk manieren vibraties wegwerken een belangrijke speerpunt bij de ontwikkeling van de CD-Pro 8. Hoewel de muziek-cd altijd werd voorgesteld als een medium dat tegen veel kon – en vergeleken met vinyl is dat ook zo – is het wel dat zo foutloos mogelijk uitlezen van een cd een meerwaarde biedt.
Om dat te bekomen is de opbouw van de hele drive doordacht aangepakt, onder meer door koolstofvezel, dempingsblokjes uit siliconen en veringen te gebruiken voor een antivibratiesysteem. Het servosysteem (dat dient om de laser correct te positioneren ten opzichte van de schijf en voor tracking) is afzonderlijk opgehangen in de drive, wat de invloed van externe vibraties verminderd. Als we in de speler kijken, zie je effectief hoe de drivemodule geveerd in de behuizing is gemonteerd.
In gebruik
De CD Box RS2 T richt zich volledig op het afspelen van officiële Red Book audio-cd’s. Commerciële muziek-cd’s dus, gemaakt volgens de officiële regels (Red Book) die aanvankelijk door Philips en Sony opgesteld werden. Cd-r’s of cd’s die niet helemaal correct zijn gebrand spelen dus niet gegarandeerd af. Ergens kunnen we dat wel snappen, want gebrande cd’s zijn altijd wel een beetje hit-and-miss geweest qua betrouwbaarheid. Toch spelen de enkele cd-r’s die we nog bezitten (en die wellicht meer dan vijftien jaar oud zijn) probleemloos af.
Het mechanisme maakt wel wat protestgeluidjes als de schijven beginnen te roteren, maar daarna werkt het meestal wel zoals het hoort. Het is iets genadelozer voor een zeer oude, bekraste muziek-cd van de Franse feestband Mano Negra. Op veel cd-spelers blijft de muziek spelen, maar met de kenmerkende verspringen in de klank. De CD Box RS2 T verkiest om het afspelen van de beschadigde track op te geven en naar de volgende track te gaan. Dat is niet zo gek als je bedenkt dat dit toestel poogt cd’s zo correct mogelijk uit te lezen, zonder interpolatie of error-correctie toe te passen.
Merkwaardiger vinden we het feit dat dit toestel niet SACD-compatibel is. Nochtans maakt de prijs en de monofunctionaliteit het echt iets voor de serieuzere hifi-liefhebber. Toegegeven, SACD is niet bepaald een massamedium. Als we echt bot willen zijn, zouden we zelfs stellen dat het morsdood is. Maar als je je toch richt op een publiek dat zijn bestaande collectie schijfjes wil blijven beluisteren, dan is SACD-ondersteuning toch iets om te overwegen. Op de recente EISA Conventie, waar Pro-Ject aanwezig was, vertelde Lichtenegger echter dat SACD-ondersteuning technisch moeilijk was zonder de kosten nog veel hoger te maken.
Omdat we nog wachten op de levering van de nieuwe Pro-Ject DAC die past bij de CD Box RS2 T, hebben we sinds eind april de Pro-Ject-transport regelmatig gebruikt met andere (test)toestellen die in de testruimte stonden. Dat waren voornamelijk geïntegreerde versterkers, zoals de NAD M10, de ELAC DS-A101-G en de Devialet Expert 220 Pro, maar ook met de NAD C 658 en finaal de Chord Qutest (volgt snel, red.). Doorheen de vele uren muziek die er daarbij te pas kwamen, waren er verschillende momenten waarop we als liefhebbers van streaming plots opmerkten dat een bepaalde cd toch wel goed heel klonk. Beter dan we herinnerden – al is het geheugen niet altijd de beste adviseur als het gaat om geluid. Als we echter een oude Denon DVD-3190 afstoffen dan komt de Pro-Ject met Chord-combinatie veel sterker uit de hoek. Onze Oppo UDP-203 komt dan weer veel minder minderwaardig.
Tegelijkertijd is het moeilijk om te zeggen wat een cd-transport net toevoegt aan de klankkwaliteit van een heel systeem, net omdat het iets heel puur en gespecialiseerd doet. Bij de combinatie met de Qutest bijvoorbeeld, die op zijn beurt aan een Yamaha C-5000 en M-5000 hing, hadden we heel sterk het gevoel dat we de Chord-DAC aan het horen waren. Een toestel als de CD Box RS2 T lijkt ons eerder een aankoop waarmee je de precondities creëert waarmee andere onderdelen hun beste kant kunnen tonen.
Conclusie
De CD Box RS2 T is ontegensprekelijk iets heel gespecialiseerd en niche, en dus per definitie enkel voor een bepaald publiek. Zij vinden in dit toestel een grensverleggend mechanisme dat mogelijk de laatste grote ontwikkeling op vlak van het afspelen van muziek-cd’s vertegenwoordigt. Er valt ook zeker iets te zeggen voor een pure transport, vooral als je eigen DAC je tevreden stelt of je geïntegreerde versterker de DA-conversie prima afhandelt.
Komt er een grote cd-revival of zullen een schare muziekfans die schijfjes in hun kast weer beginnen te koesteren? Geen idee. We weten wel dat exact dezelfde vraag werd gesteld toen Pro-Ject indertijd het krankzinnige idee lanceerde om veel nieuwe platenspelers te ontwikkelen en uit te brengen. En kijk nu.
Pro-ject CD Box RS2 T
2.800 euro | www.project-audio.com
Beoordeling 4,5 op 5
