De Canton Reference 9 is een speaker die iets aparts probeert: volwassen basprestaties (en meer) bieden zonder een vloerstaander te zijn. Nochtans voelt een kleinere speaker voor sommigen als een compromis aan, een keuze die gemaakt wordt uit praktische overwegingen, niet uit liefde. Slaagt de Canton 9 om die vooroordelen te overwinnen?
High End München is zowat de hoogmis van de hifi-industrie, waar altijd wel veel productlanceringen gebeuren. We zitten nu volop in de 2024-editie, maar in de context van deze review gaan we terug in de tijd – naar 2023. Dé belangrijkste aankondiging vorig jaar op High End was die van de nieuwe Reference-luidsprekerlijn van Canton, de grootste luidsprekerfabrikant van Duitsland. Groot nieuws? Jawel, want kenners van het merk weten dat de naam ‘Reference’ niet lukraak is gekozen. Deze speakers vormen de topklasse bij het bedrijf, de vrucht van vele jaren research onder leiding van hun eigen audiogoeroe slash ingenieur Frank Göbl en z’n team.
Omdat er ook een en ander te vieren valt – Canton werd 50 – werd er ter plekke zelfs een ultieme Reference GS voorgesteld. Maar in deze review gaan we het niet hebben over die 155-kg zware en 1,63 meter hoge speaker. Niet zoveel van onze lezers hebben nu eenmaal 25.000 euro pér weergever liggen om naar muziek te luisteren. We dromen er misschien allemaal wel van, dat kan. Helaas, de meesten onder ons moeten meer realistische keuzes maken. Zo’n loodzware gigant stop je ook niet in een modale living, toch niet als je er zelf bij wilt.
Zo komen we uit bij de Reference 9, de instapper in de Reference-familie met een bijzondere positionering. Met een vanaf-prijs van 1.800 euro per stuk spreek je over een hogere middenklasser die prijstechnisch tegenover iets als de Bowers & Wilkins 705 S3 Signature of DALI Rubicon 2 staat – maar stiekem nog hoger mikt. Wat daarna opvalt is dat de Reference 9 best wel scherp geprijsd is ten opzichte van de rest van de Reference-lijn, dat verder uit vijf (5!) vloerstaanders bestaat met de Reference 7 van 3.000 euro als kleinste model en dat doorloopt tot de Reference 1 van 10.000 euro. We negeren dan heel even het bestaan van de Reference Center en Reference Sub, maar die zijn dan ook vooral relevant in een surroundopstelling.
Sexy Boy
Tja, toegegeven, het woord ‘mini’ in de titel is misschien een klein beetje bij de haren getrokken. De Reference 9 mag dan wel de compactste in de Canton-toplijn zijn én het enige monitormodel, het blijft een kloek ding.
Het is een trend die we wel bij meer serieuze luidsprekerbouwers zien, met name bij hun hogere lijnen: er blijft eigenlijk geen echt boekenplankmodel meer over, maar iets dat eerder een standmount te noemen is. Je spreekt hier dus over een forsere speaker die je eigenlijk echt op een degelijke stand moet plaatsen. Ergens in een kast proppen zou nooit niet lukken (en zou een betere weergever zoals deze Reference 9 trouwens ook geen recht aandoen).
Deze type speakers zijn trouwens onder meer in het Verenigd Koninkrijk bijzonder populair, horen we keer op keer. We snappen wel waarom. Ja, zo’n speaker plus stand heeft eigenlijk een voetafdruk die niet kleiner is dan een vloerstaander. Maar het oogt wel anders. Tegenover een kleinere boekenplanspeaker levert de forsere behuizing van zo’n standmount dan weer meer kastvolume en voldoende plaats voor een grotere woofer. Twee zaken die op hun beurt volwassenen laagprestaties mogelijk maken, wat zo’n standmount weer wat dichter bij de prestaties van een vloerstaander brengt. Dat is zeker zo bij de Canton Reference 9.
Op dat vlak is het een echte eye-opener, al vanaf het eerste album dat we op deze weergevers speelden – de mooie 25ste verjaardagsschijf van ‘Moon Safari’ van de Franse electropopact Air die we elders op hifi.be/hifi.be getipt zagen. Eerlijk gezegd kwam het niet als een verrassing, aangezien het Canton-huisgeluid altijd wel de oren van basliefhebbers verwende. Geweldig dan ook hoe ‘Sexy Boy’ uit deze speakers rolde, aangedreven door een Primare PRE35 en A35.8 (in bi-amp stereomodus) en met het volume net wat hoger. Dat gebeurt snel met deze Reference 9, als je begint in achtergrondmuziekmodus schakel je snel over naar meer intens bezig zijn met een nummer.
Terug naar Air; en terwijl die hoge geluidjes die uit een jaren zestig SF-film lijken ontsnapt zijn los op tussen en rond de speakers weerklonken, was er de diepe baslijn die bij deze Cantons dit nummer echt body geeft. Fraai, want op kleine speakers mis je die laagste basnoot vaak, en dat maakt het ritme compleet.
Bij ‘All I Need’, met de stem van Beth Hirsch, is de vervormde stem (sample?) die later in het nummer dreunt ook echt tastbaar present. Met de beeldvorming is niet mis, om toch maar te benadrukken dat de talenten van de Canton zich niet enkel op het gebied van laagweergave manifesteren.
Tien jaar garantie
Niemand koopt een speaker vanwege de verpakking. Of althans, dat hopen we. Maar het mag wel vermeld worden als een duur audioapparaat arriveert op zo’n manier dat je wel het gevoel hebt dat je aankoop geapprecieerd wordt. Het is het verschil tussen een fles cava cadeau krijgen als je een nieuwe auto koopt of een verkoopsagent die vaagweg in de richting van de parking wuift en zegt: “Hier is je sleutel, het is een rode” (zie: Tesla).
Bij de Reference 9 word je wel positief geprikkeld met zaken die meteen je overladen met een premiumgevoel. Waaronder een chique presentatiedoos met daarin een Reference-kaartje dat je bevestigt dat je kunt rekenen op tien jaar garantie. En dat is precies het soort boodschap dat je wil lezen als een zeker bedrag hebt uitgegeven, lijkt ons. Luidsprekers zijn producten die doorgaans weinig problemen ontwikkelen, maar toch is het heel positief dat Canton daad bij het woord voegt en zijn vertrouwen uitspreekt in de eigen quality control. Enfin, dat hifi lang meegaat in verhouding tot andere consumentenelektronica, het mag wel eens in de kijker worden gezet.
In dezelfde doos vind je ook ronde roosters in papier verpakt en met een kabel vast gepositioneerd zodat ze tijdens transport niet beschadigd raken. De Reference 9 komt immers niet met een rooster die heel de voorkant afdekt, wel met twee schijven per speaker die netjes over de midrange-woofer en de tweeter magnetisch vastklikken. Het gouden Canton-logo, dat blijft dus altijd in beeld.
Mooie welvingen
De Reference 9 spreekt dezelfde moderne designtaal als de andere Reference-speakers van Canton. Het is heel anders dan de vorige generatie van deze toplijn, de Reference K uit 2015, waarvan we de Reference 7 K lange tijd in de luisterruimte op bezoek hadden. Er is dan ook heel wat water onder de brug gepasseerd in die tijd, zowel qua designtrends als op vlak van audio-onderzoek.
De golvende behuizing met een opvallende gebogen baffle is dan ook een van de grote veranderingen die de nieuwe generatie van deze luidsprekerfamilie introduceerde. Al die krommingen – er zijn heel weinig hoeken in zicht – vormen de basis van een onderscheidend uiterlijk, waardoor de Reference 9 er helemaal anders uitziet dan z’n rivalen. Relatief gezien dan; het blijft natuurlijk wel een luidspreker.
De afwezigheid van hoeken en rechte vlakken zorgt daarnaast (en misschien wel vooral) voor betere audioprestaties, onder meer door staande golven in de kast en diffractie rond de woofer en tweeter te voorkomen. Canton stelt dat er heel hard gewerkt is aan om die behuizing helemaal ‘stil’ te maken, zodat het geen trillingen produceert die het geluidsbeeld kunnen vertroebelen. Dat verklaart ook vast het heftige gewicht.
Naar goede Canton-gewoonte kun je de Reference 9 krijgen in een hoogglanszwart dat er echt heel weelderig uitziet. Het lakken en vernissen verloopt in niet minder dan twaalf stappen, wat een veel hoogstaander resultaat oplevert dan het zwart op vele gelijkgeprijsde rivalen.
Nu zijn we zelf niet zo gek op hoogglanslakken, dus het nieuws dat er ook een satijnwitte uitvoering (met zwarte basis) is werd hier op gejuich onthaald. Die mooie walnooteditie die je bij de Reference-vloerstaanders kunt krijgen? Helaas, het is was niet beschikbaar voor deze ‘junior’. Inmiddels bereikte ons het nieuws dat Canton toch een walnootversie van de Reference 9 gaat aanbieden.
Je kijkt er los door
Canton houdt van een goed laag, een neiging die Duitse merken in het algemeen zelden echt vreemd is. Zijn we dus verbaasd dat ook de Canton-ontwerpers hier veel aandacht aan hebben besteed? Helemaal niet – wel kijken we op hoe het juist wordt aangepakt bij deze ‘kleine’ Reference-speaker. De Reference-vloerstaanders hebben in hun basis een baspoort, met openingen voor- en achteraan de speaker. Daardoor lijken de speakers uit de doos op een voet te staan waar ze een beetje boven zweven.
Verrassend genoeg houdt Canton dit designaspect aan voor de Reference 9. Alleen zijn de openingen niet op grondhoogte, maar ter hoogte van de bovenkant van de stand. Best ongewoon voor een model dat op een stand komt te stand geparkeerd wordt. Als je in een lage stoel zit en je wat hurkt, kun je recht door de openingen onderaan de speaker kijken. Dat wordt nog uitdagend om af te stoffen!
Het is echt een heel brede basis die de Reference 9 bezit. Samen met het gewicht van 18 kg maakt dat je toch best voor de passende Reference LS-stands kiest. Afgaande op wat we op HEM aanschouwden rusten de Cantons hier perfect op, en voor stands uit deze categorie zijn ze niet echt duur. Op onze eigen (duurdere) Focal Kanta-stands met hun kleinere bovenplaat stonden ze toch een stuk minder stabiel – en echt fraai oogde het niet.
Dat gezegd zijnde, kun je dankzij de voetjes onderaan de basis de Reference 9 ook op een kast plaatsen. Maar het gaat wel een groter, dieper meubel moeten zijn.
BCT, niet BTC
Z’n design maakt de Reference 9 een uniekere verschijning in het drukke luidsprekerveld. Het zorgt ook voor veel verschil met de voorganger, de Reference 9K. Wat daarbij eveneens opvalt: Canton heeft de plaatsing van de tweeter en woofer omgedraaid. Bovendien zijn het volledig nieuwe drivers die het magisch woord ‘BCT’ inzetten. Neen, dat is niet een verdraaide afkorting van bitcoin, maar staat wel voor Black Carbon Tungsten. Zoals we van Göbl hoorden toen we Canton in het najaar bezochten, is de ontwerper voorstander van conus- of domematerialen waarbij er op een licht metaal (zoals aluminium) via een scheikundig proces een keramische toplaag wordt gecreëerd om de stijfheid te verhogen. Bij 2-wegs Reference 9 wordt een verbeterde versie toegepast bij de tweeter (zwarte aluminiumoxide) en bij de woofers uit ceramische wolfram.
Er is daarnaast gewerkt aan de waveguides die rond de 25-mm tweeter en 174-cm driver zijn geplaatst en een rol spelen bij hoe geluidsgolven juist richting de kamer worden gestuurd. Vooral bij de waveguide rond de woofer valt de vorm op; het is geen perfecte cirkel, maar platter aan de zijkanten en steiler boven- en onderaan om zo de uitstraling beter te controleren.
Hoe zit het qua aansturing? Canton stelt dat de gevoeligheid van de Reference 9 rond 87 dB ligt, met een impedantie van 4 tot 8 Ohm. Ons gevoel was dat je speakers toch best wat vermogen cadeau doet. Dat was zeker geen probleem met de Primare A35.8-versterker (die we hier gebridged in stereomodus gebruikten). Dat is al behoorlijk extreem natuurlijk, zo ver moet je het niet zoeken. Met een Hegel Röst presteren ze ook op peil, wat ook geen slechte match bleek. Een té warm klinkende versterker lijkt ons minder interessant.
Ogen toe voor een grootse ervaring
De neiging is groot om het volume open te draaien bij ‘Did you know there’s a tunnel under Ocean Blvd’ op de gelijknamige van Lana Del Rey. Haar stem komt heel mooi los van de speaker, wat het melancholische sfeertje aanscherpt dat bij Del Reys nummers altijd in de lucht hangt. Impact is er ook omdat de basdreunen echt massa hebben, zonder die vocals of de slidegitaar die in de verte klinkt in de weg te lopen. Dat is belangrijk om op te merken, want al die aandacht voor het laag dat uit deze Cantons komt doet misschien uitschijnen dat het een basshead-creatie dat voor de rest nogal donker uit de hoek komt. Dat is zeker niet zo; gitaren, violen en andere snaarinstrumenten weerklinken met veel midrange-definitie.
Met de ogen dicht zouden we niet zeker kunnen stellen dat hier een boekenplankspeaker staat te spelen, wat wel mooi is. De Cantons nemen ook de dynamische sprong als de backing vocals bijtreden in dit nummer gewoon moeiteloos, wat de schaal van dit nummer naadloos laat groeien.
Qua beeldvorming zetten de Cantons muziek breed neer. Je hebt echt wel een podiumgevoel, tegelijkertijd blijft het een zeer coherente presentatie. Waar enkele weken voor deze test de 702 S3 Signatures in onze werkkamer hoge, fijne detail rondstrooiden, krijg je hier veel meer de gefocuste ervaring van een band of orkest die voor je staat te spelen. Wat ook betekent dat je wat ruiger werk – of het nu metal of Berlijnse techno is – mag spelen om best een intense ervaring te krijgen. ‘Farewell Transmission’ van Songs Ohia of ‘Jubilee Street’ van Nick Cave & the Bad Seeds bijvoorbeeld, zijn ruig en intens te horen in onze luisterruimte. Ze drukken echt op de juiste knopjes om meegesleurd te worden in de muziek.
Een hele stijlverandering, dat zijn weer de werken op ‘Fermi’s Paradox’ van Carolyn Surrick en Ronn McFarlane. De combinatie van luit en viola da gamba voert ons terug naar de barok, al kom je op dit album ook composities tegen die in deze eeuw zijn gecreëerd. ‘She Moved Through The Fair’ is er echter zo niet een; het is een bekende Ierse traditional die al een miljoen keer gecoverd is geweest. Hier is het puur instrumentaal gebracht, waarbij de Cantons er in slagen om een detailrijk beeld te schetsen van de geluiden en karakter van deze twee middeleeuwse instrumenten. Sfeer staat op één: niet enkel de pure snaargeluiden komen zo naar voren, maar ook het getik op het lichaam van de instrumenten en het gepluk van de snaren. Niet heel uitgelicht, maar eerder zacht, zoals je dat wellicht zou ervaren iets als een kerkalkoof.
Ook de versie van ‘Amazing Grace’ op dit album is het beluisteren waard, trouwens. Het zijn allemaal kwaliteiten die de Cantons goed geschikt maken als ondersteuning bij een meeslepende filmavond, mocht je ze bijvoorbeeld hangen op een versterker met een HDMI-ingang.
Het is dan dat het contrast tussen fysieke afmetingen en de grootte van het geluidsbeeld nog eens sterk in de kijker wordt gezet. Bekijk iets als ‘Dune’ – ter voorbereiding voor de Blu-rayrelease van deel 2 misschien? – en je krijg een grote soundscape gepresenteerd die het regenweer op Caladan en de wind over duintoppen op Arakis overtuigend overbrengt. Maar omdat het ook een echte hifi-speaker is, krijg je die soms lastige muziek van Hans Zimmer correct te horen. Het is iets dat we wel bij meer soundbartests hebben gemerkt: het kan snel klinken als Hans die z’n hoofd laat rollen over de synthesizer, hier ontwaar je wel de structuren en bizarre melodieën die sterk bijdragen aan die 10.000 jaar in de toekomst-sfeer.
Conclusie
De Reference 9 mag niet de kleinste boekenplankspeaker zijn die je kunt kopen, z’n iets groter formaat levert wel iets in de plaats: grootse prestaties. Dankzij de inerte kast en de gestroomlijnde vorm is dit een technisch gesofistikeerde speaker die zuiverheid huwt aan beleving. Wat niet wil zeggen: klinisch. Integendeel, de slimme baspoortconstructie laat de Canton Reference 9 klinken als een vloerstaander én maakt de speaker makkelijk te plaatsen – vereist z’n voetafdruk wel iets meer ruimte. Met de juiste versterking speelt deze grote kleine met emotie en passie veel van zijn rivalen naar huis.
Canton Reference 9
1.800 euro/stuk in zwart of wit | www.canton.nl
1.990 euro/stuk in walnoot | www.canton.nl
Beoordeling 4,5 op 5
